Οι ανταύγειες ενός βιβλίου, που λειτουργούν ως λαμπροί «μέντορες», μέσα από τα στοιβαγμένα χρόνια της νεοελληνικής παράδοσης! (Σίμος Ζαγκανίκας)

Το βιβλίο είναι : ««Παροιμίες, Αντικειμενικά βεβαιωμένες αλήθειες» της Ιουλίας Αγοράστη.

Ο τίτλος «Παροιμίες» ανερώτητα σε παραπέμπει στο δερμάτινο δέσιμο και τα σκληρά εξώφυλλα των πολυκαιρισμένων «βιβλικών» παπύρων. Παραβολικά αλλά και με την ουσία του περιεχομένου του σε μεταφέρει στην ταμπλαρωτή εξώπορτα ενός περιτειχισμένου ναού, που μέσα του φυλάγονται τα ιερά και τα όσια της φυλής, ήτοι οι αξίες χρήσης που δημιούργησαν την πολιτιστική μας ιστορία και διαμόρφωσαν την πολιτισμική μας υπόσταση, ως μια ξεχωριστή κοινότητα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Ενός ναού με τις μυρουδιές όλων των γενιών της νεοελληνικής ιστορίας. Ανείπωτες ομορφιές, ζωντανές, που αναβλύζουν την ζωή από την χρηστικότητα τους. Όσο τις πλησιάζει κανείς τόσο φανερώνουν τις αμυχές τους, από το νυστέρι του χρόνου, που τις πελέκησε, τις σκάλισε και τις έδωσε ομορφιά και διαχρονική πνοή. Η ανασαιμιά τους σε γεμίζει από ενέργεια, που τροφοδοτεί μέχρι και το τελευταίο κύτταρο της εθνικής μας ιδιαιτερότητας. Άγγιξα τις γραμμώσεις των χυμών τους κι ένα νάμα καθάριο ανέβρυσε μέσα από τα βαθιά χρόνια του πολιτισμού. Κάτω από την πίεση των αλλοτριωτικών συνθηκών, η μετάληψη τους, διέγειρε τη γλώσσα που μαθαίνει και αρθρώνει και είναι αλήθεια πως τέτοια νοστιμιά δεν έχω ματαγευτεί.

Η ατραπός πνιγμένη στα ζιζάνια, μιας ψευδεπίγραφης ευωχίας, στα χρόνια του πολιτιστικού «φασόν», προσπαθεί να μας κρατήσει μακριά από το πέρασμα για το ναό!…

Αν όχι όλοι, κάποιοι, βρισκόμαστε στο ναό και κοινωνούμε από το παγωμένο μέλι, που μας τρατάρουν οι έμνοστες θεραπαινίδες της συσσωρευμένης γνώσης.

Είναι σεμνές και δεν βγαίνουν στο σεργιάνι ασυνόδευτες, οι «παροιμιώδεις» ιδιότυπες κυρίες της διαχρονικής εμπειρίας. Παρ όλη τη σεμνότητα τους έχουν απεκδυθεί τη σκούτινη φορεσιά τους και προσαρμόστηκαν, νοηματικά, με συνέπεια, στην ηλεκτρονική μας εποχή.

Ναοί υπάρχουν πολλοί στον κόσμο των δοξασιών, αλλά αυτός ο ναός είναι χτισμένος με τα υλικά ενός λαού με πρωτοποριακό πολιτισμό και για τούτο είναι χρήσιμος για όλους μας…

Το «χρήσιμος» είναι συνυφασμένο με τις χρηστικές μας αξίες, τις οποίες τις βάλαμε στο πολυκαιρισμένο σεντούκι και δεν επιζητήσαμε, λόγω των ταχυτήτων της εποχής μας, την χρησιμότητα τους. Ώσπου στους δύσκολους δρόμους του παρόντος αναζητήσαμε την δύσβατη ατραπό που οδηγεί στο ναό με τις νουνεχείς θεραπαινίδες.

Ιερουργός , σ αυτόν τον ναό είναι η Ιουλία Αγοράστη, η δικηγόρος, η ποιήτρια, η ζωγράφος, η εικαστικός της κεραμικής τέχνης, η κοσμηματοποιός, που οι δημιουργίες της έχουν ως πρότυπα την φύση την θάλασσα και τον πολύτιμο, ανεκτίμητο λαϊκό μας πολιτισμό. Μέσα, σ όλα αυτά, ως τελευταίο έργο της, έρχεται να μας θυμίσει την αεικίνητη συμπεριφορά της, η Συλλογή και η Έκδοση των Παροιμιών του λαού μας.

Θα έπρεπε να σταθώ, έστω για λίγο, στα δομικά υλικά της λαϊκής σοφίας και τη μαγική της πορεία στο ταξίδι της ανέλιξης του πολιτισμού. Η χρησιμότητα τους δεν είναι θέμα επιλογής, αλλά είναι άγγιγμα ψυχής. Μπορεί οι χρηστικές αξίες των εργαλείων που συνέβαλαν στη γέννηση τους να έχουν αποσυρθεί από την παραγωγή, όπως η τσάπα για τον κήπο, το βελόνι για το πλέξιμο, η ρόκα για το γνέσιμο, ο αργαλειός για την ύφανση και η ράσπα για την λείανση, αλλά ένας ολόκληρος πολιτισμός που συνεχόταν με λέξεις, οι οποίες καθημερινά έβγαιναν από την παραγωγική διαδικασία, έμπαιναν στους μοχλούς του νου και συνέβαλλαν στη διαύγεια της σκέψης και στην αναπαραγωγή του πολιτισμού.

Η οξύνοια είναι το μπόλιασμα του χτές με το σήμερα όπως το μπόλι που βελτιώνει την παραγωγή.

Με οξύνοια λοιπόν, με παρρησία και βαθύτατη επίγνωση, η Ιουλία Αγοράστη, με την ακαταπόνητη θέληση της, μας έδωσε ένα περικαλλές βιβλίο, με τις παροιμίες του λαού μας!… Ένα περικαλλές βιβλίο, όπου είναι προσεγμένη η κάθε του πτυχή.

Το πώς τοποθετείς μια λέξη, όταν η λέξη είναι η οικοδέσποινα της νοηματικής έκφρασης, πως βάζεις τις παράνυφες λέξεις του νοήματος και με ποια τσαμπασίρια, σημεία στίξης, τη στολίζεις είναι η τεχνική που δίνει την ομορφιά στο κείμενο, μια τεχνική που η Ιουλία τη γνωρίζει πολύ καλά, γι αυτό έχουμε μικρά κείμενα πολύ όμορφα και νοηματικά άρτια.

Μικρά, νοηματικά, άρτια κείμενα, συνυφασμένα με το νόημα της καθ εκάστης παροιμίας που μπήκε στην τροχιά της ζωής για να εξιστορηθεί. Η γλώσσα είναι πλούσια, μεστή, ακριβής και ποιητική στη πεζότητας της αφήγησης.

Ένα βιβλίο που μπορεί εύγλωττα κάποιος να το προσδιορίσει ως την συλλογική ταυτότητα του λαού μας. Ένα βιβλίο που συνδυάζει την παροιμιακή αλληγορία με το βιωματικό στοχασμό. Κάθε παροιμία λύνει την αινιγματική, θωπευμένη της σιωπή και την απλώνει στο αλώνι της καρπό -συγκομιδής.

Η Ιουλία Αγοράστη εναπόθεσε τα τιμαλφή στη νοητή κιβωτό της μνήμης και μας έδωσε αζιμούθιο, όταν το πλεούμενο σκεπάστηκε από τις ομίχλες των καιρών.

Σίμος Ζαγκανίκας