Ένα αμείλικτο ερώτημα πλανιέται σήμερα στη χώρα, τι ακριβώς περιμένει ακόμα να συμβεί ο πρωθυπουργός ώστε να αλλάξει την απόφαση απόλυτης εξάρτησης της ηλεκτρικής ενέργειας από το εισαγόμενο και ρυπογόνο Φυσικό Αέριο για τα επόμενα 20 χρόνια;
Στην Ελλάδα τον Αύγουστο σημειώθηκε η μεγαλύτερη τιμή χονδρικής στην KWh σε όλη την Ευρώπη και αυτή η εξέλιξη δεν οφείλεται στις ΑΠΕ ούτε στο λιγνίτη, αλλά στον καλπασμό τόσο της τιμής του ΦΑ διεθνώς όσο και των δικαιωμάτων ρύπων στην ΕΕ.
Την ίδια περίοδο και προκειμένου να καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση, τέθηκαν σε λειτουργία λιγνιτικές μονάδες ακόμα και κάποιες που είναι σε διαδικασία οριστικής απόσυρσης. Τουλάχιστον δύο από τις λιγνιτικές μονάδες δίνουν το ίδιο διάστημα φθηνότερη ενέργεια από αυτές του ΦΑ.
Η αναμενόμενη αύξηση των λογαριασμών το αμέσως επόμενο διάστημα προκάλεσε εσπευσμένες κυβερνητικές συσκέψεις προκειμένου να προστατευτούν ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Τα προβλήματα που προκύπτουν από τα πιο πάνω είναι συγκεκριμένα και ιδιαίτερα σοβαρά. -Η χώρα μας επί δεκαετίες παρείχε το φθηνότερο ρεύμα στην Ευρώπη σε οικίες και επιχειρήσεις και μέχρι πρόσφατα κινούνταν σταθερά κάτω από τις μέσες τιμές της ΕΕ. Για παράδειγμα μια μεσαία προς μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα είχε μέχρι πρότινος ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην τιμή ρεύματος σε σύγκριση με αντίστοιχες σε Ιταλία, Ισπανία, Μάλτα κλπ. Η αντιστροφή αυτής της πραγματικότητας υπονομεύει την αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας τη στιγμή που το χρέος μας ως ποσοστό του ΑΕΠ ξεπέρασε ήδη το 208%.
-Η επάρκεια του συστήματος και η ασφάλεια εφοδιασμού δοκιμάστηκαν έντονα στον καύσωνα του Αυγούστου και αναρωτιέται κανείς πως θα καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση αν η χώρα πετύχει ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης το επόμενο διάστημα. Σύμφωνα μάλιστα με το ΕΣΕΚ το 2030 η παραγωγική ικανότητα του συστήματος για ενέργεια «βάσης» (θερμική παραγωγή – αποθήκευση), θα είναι κατά 25% μικρότερη από τη μέγιστη ζήτηση μετά και τις διασυνδέσεις της Κρήτης και των λοιπών νησιών (έλλειμμα περίπου 2,5-3.000 MW). Προκύπτει δηλαδή σοβαρό θέμα ασφάλειας εφοδιασμού, καθώς οι διασυνδέσεις της χώρας μας με τα ισχυρά ευρωπαϊκά ηλεκτρικά συστήματα είναι ανεπαρκείς, δεδομένης και της κατάστασης των γειτονικών χωρών, πράγμα το οποίο δεν αναμένεται να αλλάξει ουσιωδώς σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
-Ο κίνδυνος της ενεργειακής φτώχειας για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού είναι απόλυτα ορατός και απαιτεί στέρεες και μακροπρόθεσμες λύσεις αντί των πυροσβεστικών επιδομάτων. Είναι ολοφάνερο ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει το πρόβλημα ως πρόσκαιρο φαινόμενο με τη λογική μπόρα είναι θα περάσει, κάτι που αμφισβητείται από πολλούς έγκυρους αναλυτές ανά τον κόσμο. Κανένας φυσικά δε μπορεί να κάνει ασφαλείς προβλέψεις για την εξέλιξη των τιμών του ΦΑ τα επόμενα χρόνια, κανένας όμως επίσης δεν μας υποχρεώνει να παραμείνουμε εκτεθειμένοι σε παραμέτρους που ουδόλως ελέγχουμε. Στην περίπτωση που η τιμή του ΦΑ παραμείνει στα σημερινά επίπεδα η ενεργειακή πολιτική της κυβέρνησης, έτσι κι αλλιώς αμφιλεγόμενη και υψηλού ρίσκου, θα αποβεί καταστροφική.
Ο δύσκολος ενεργειακά χειμώνας για όλη την Ευρώπη επιβάλλεται να γίνει αφετηρία επιλογών στη χώρα μας που θα περιορίσουν τους κινδύνους, απαντώντας την ίδια ώρα πειστικά στα προβλήματα που αναφέρθηκαν.
-Η ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα έχει κατεπείγοντα χαρακτήρα που δε συμβαδίζει με την κυβερνητική αβελτηρία. Η σχεδιασμένη και ριζική αναβάθμιση του δικτύου διανομής καθυστερεί αδικαιολόγητα ενώ η αγνόηση της κοινωνίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης αντί να επιταχύνει τις επενδύσεις ΑΠΕ, τις επιβραδύνει. Χειροπιαστό παράδειγμα η Κοζανη όπου η διαθεσιμότητα μεγάλων γραμμών μεταφοράς ευνοεί την ανάπτυξη ΑΠΕ, αλλά η εγκατάσταση τους εξελίσσεται κυριολεκτικά σε συκοφαντική δυσφήμηση της πιο καθαρής επιλογής για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής.
-Η απόλυτη ενεργειακή μας εξάρτηση από το ΦΑ τα επόμενα χρόνια επιβάλλεται να αναθεωρηθεί προκειμένου οι όροι της ενεργειακής μετάβασης να ελέγχονται από τη χώρα και όχι από τρίτους. «… Για λόγους διασφάλισης της ηλεκτρικής επάρκειας αλλά και ως στρατηγική εφεδρεία, προτείνεται ένα ποσοστό συμμετοχής λιγνίτη στο ενεργειακό μείγμα της τάξης 10-12%, για τα επόμενα χρόνια». Αυτό προτείνει το ΤΕΕ, θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της πολιτείας, με πρόσφατη απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του και είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι υπάρχουν σοβαρά περιθώρια βελτίωσης στην τιμή της λιγνιτικής Kwh όσο και στους ρύπους που προκαλεί. >Πέρα από τα απαραίτητα μέτρα άμεσης ανακούφισης των ευάλωτων νοικοκυριών επιβάλλεται να υπάρξει μια τομή που θα αλλάξει όλα τα μέχρι σήμερα δεδομένα. Το πρόγραμμα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ- ΑΥΤΟΝΟΜΩ πρέπει στο μεγαλύτερο μέρος του να αναβαθμίσει ενεργειακά τις κατοικίες όσων συμμετέχουν στο κοινωνικό τιμολόγιο, όπως εξάλλου προτρέπει και η Κομισιόν τα Κράτη-Μέλη. Σε μια εποχή που οι ανισότητες διευρύνονται είναι πολυσήμαντο η πολιτεία να εξασφαλίζει για όλους δυνατότητες αξιοπρεπούς διαβίωσης αντί να μοιράζει επιδόματα.
Οι πιο πάνω προτάσεις δεν αναιρούν ούτε υποβαθμίζουν τη σημασία που έχει η αφύπνιση της ΡΑΕ και της Επιτροπής Ανταγωνισμού που παρακολουθούν ως απλοί παρατηρητές τον καλπασμό των τιμών. Οι εν λόγω αρχές πρέπει να κινητοποιηθούν και να ασκήσουν το θεσμοθετημένο ρόλο τους, αλλά την ίδια στιγμή θα είμαστε άξιοι της τύχης μας αν κλείσουμε τα μάτια σε μείζονα προβλήματα που φέρνει στο φως η τρέχουσα κρίση. Η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ που στέκεται σχεδόν αποκλειστικά στις ευθύνες των ρυθμιστικών αρχών δεν αποτελεί έκπληξη αφού ως κυβέρνηση εξυπηρέτησε επιμελώς τα ίδια μεταπρατικά συμφέροντα στην ενέργεια με την κυβέρνηση της ΝΔ. Αντί επιλόγου αξίζει να σημειωθεί ότι η ενέργεια διαχρονικά χαρακτηρίζεται από μεγάλο συντελεστή αδρανείας γιατί οι συνέπειες που προκαλούν οι εκάστοτε επιλογές μας αλλάζουν πολύ δύσκολα. Οι αυξήσεις στο ρεύμα δεν έχουν παροδικό χαρακτήρα ούτε αποτελούν φυσικό φαινόμενο, μπορούν και πρέπει να αντιμετωπιστούν τώρα, πριν είναι αργά.
