Η ανάγνωση του βιβλίου του Γιώργου Παπακωνσταντίνου ήταν για μένα εύκολη υπόθεση, μα καθόλου απλή.

Κάθε κεφάλαιο, σελίδα, παράγραφος είναι μνήμη ζωντανή, είναι εικόνες και γεγονότα τόσο κοντά και τόσο μακριά συνάμα.

Ο τραγικός χαμός τριών νέων ανθρώπων, η μία έγκυος, στη Marfin μας βρήκε σε μια ενημέρωση της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ από τον Υπουργό Οικονομικών, όπως αναφέρει ο Γιώργος στο βιβλίο.

Στη μεγάλη αίθουσα του 2ου ορόφου, 60-70 βουλευτές, έντονη συζήτηση και ξαφνικά μας διακόπτει η Βάσω Παπανδρέου λέγοντας “σταματήστε, υπάρχει νεκρός στη διαδήλωση”.

Λίγο μετά δύο, λίγο μετά τρεις.

Πάγωσαν τα χείλη, έσφιξαν οι καρδιές και αποχωρήσαμε βουβοί και σκυθρωποί.

Στις μεγάλες διαδηλώσεις κατά του μνημονίου θυμάμαι τον Παναγιώτη Λαφαζάνη να λέει ότι είναι μεγάλες αλλά δε συγκρίνονται με τη μεγαλύτερη όλων των εποχών που έγινε για “το ασφαλιστικό Γιαννίτση”. Δεν ήσουν εκεί Πάρι; με ρώτησε ο Παναγιώτης.

Στήριξα τότε την πρόταση Γιαννίτση και αυτό που λες Παναγιώτη μου δίνει δύναμη να ψηφίσω και τώρα το μνημόνιο, του απάντησα.

Στις 11 Φεβρουαρίου 2011 η τορπίλη Ντερούζ με τα 50 δισ. των αποκρατικοποιήσεων με βρήκε στην ΕΤ-3, σε ένα πάνελ πολύ επιθετικό, και η κυβέρνηση δεν είχε ακόμα τοποθετηθεί.

Είπα όσο πιο ήπια και καθαρά γινόταν ότι δε νομίζω πως συμφωνήθηκε κάτι τέτοιο, ούτε και είναι δυνατόν να γίνει αποδεκτό από την Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ.

Ο συντονιστής της συζήτησης είναι σήμερα βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και πριν 15μερες ψήφισε όλη η δημόσια περιούσια να περάσει ουσιαστικά στη διαχείριση ξένων και η Βουλή να μην έχει λόγο σε αυτή την διαδικασία. Τόσο κοντά, τόσο μακριά…   

Ευχαριστώ το Γιώργο Παπακωνσταντίνου για την τιμητική του πρόσκληση να συμμετέχω στην παρουσίαση του βιβλίου του όχι τυπικά, αλλά ουσιαστικά.

Όσοι ζήσαμε τα γεγονότα στην πρώτη γραμμή έχουμε υποχρέωση να καταθέσουμε τη δικιά μας αλήθεια και ευχαριστώ το Γιώργο που μου δίνει αυτή τη δυνατότητα.

Καλωσορίζω στην Κοζάνη το Φίλιππο Σαχινίδη με τον οποίο μας συνδέει πραγματική φιλία, γι’ αυτό αδιατάρακτη, κτηθείσα την περίοδο που αγωνιζόμασταν να πείσουμε για τα αυταπόδεικτα όταν για τους πολλούς αυτά έμοιαζαν ολοένα και περισσότερο με αναπόδεικτα.

Στα περισσότερα από αυτά αναφέρεται ο Γιώργος στο βιβλίο του με ιδιαίτερη σαφήνεια και ισχυρή τεκμηρίωση.

Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο δέχτηκα την πρόταση του Γιώργου χωρίς δεύτερη σκέψη.

Με το Γιώργο όπως και με το Φίλιππο βρεθήκαμε στην ίδια πλευρά του λόφου στη μητέρα των μαχών όπως ονομάζεται στο βιβλίο.

Κάθε μέρα που περνάει εμπεδώνεται μέσα μου η πεποίθηση ότι την κρίσιμη στιγμή, ανεξάρτητα από τη συνέχεια, βρεθήκαμε όλοι μας στη σωστή πλευρά του λόφου. Δεν πρόκειται για πεισματική εμμονή ούτε για κανένα άγχος δικαίωσης, είναι τα γεγονότα που αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.

Ο κ. Σαμαράς επί δύο χρόνια μας πολεμούσε ισχυριζόμενος ότι είχε άλλη συνταγή, όπως έλεγε.

Απεδείχθη μόλις έγινε πρωθυπουργός ότι δεν είχε καμία άλλη συνταγή και η μόνη διαφορά του ήταν η βαθιά αποστροφή στις μεταρρυθμίσεις.

Όσοι επενδύουν σήμερα στον κ. Μητσοτάκη ας έχουν υπ’ όψη τους ότι η οπισθέλκουσα της συντήρησης σ’ αυτή την παράταξη είναι πανίσχυρη.

Η αποστροφή του κ. Σαμαρά στις μεταρρυθμίσεις δεν είναι προσωπική του άποψη, είναι η συνισταμένη της συντηρητικής παράταξης στην Ελλάδα.

Κατά τα άλλα ο κ. Σαμαράς συνέχισε το πρόγραμμα επιβαρυμένο ιδιαίτερα από τις διπλές εκλογές του 2012 που ο ίδιος εκβίασε.

Ενδεικτικά αναφέρω:

• Η ακραία ρητορική της ΝΔ για τις συνέπειες του PSI στα ασφαλιστικά ταμεία λειτούργησε ανασχετικά για όλες τις διοικήσεις των ταμείων πλην του ΙΚΑ. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό, το ΙΚΑ ένα χρόνο μετά κατέγραψε κέρδη από το PSI και τα άλλα ταμεία ζημιές άνω των 10 δισ. ευρώ.
• Η 18μηνη σχεδόν καθυστέρηση στην αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων του Δημοσίου προς ιδιώτες μεγάλωσε το δημοσιονομικό κενό στις 30/6/2012 με αποτέλεσμα τα μέτρα που ψηφίστηκαν το Νοέμβριο του ίδιου έτους να είναι σχεδόν διπλάσια.
• Μετά το PSI το χρέος είχε θεωρηθεί βιώσιμο αλλά μετά τη βύθιση του 2012 η εικόνα άλλαξε και έτσι αναγκαστήκαμε να αγοράσουμε χρέος μελλοντικών ετών χρησιμοποιώντας 11 δισ. ευρώ από το δάνειο. Τόσο ήταν και το χρηματοδοτικό κενό δυο χρόνια αργότερα που περιέπλεξε τη περίφημη 5^η αξιολόγηση. Θυμίζω ότι το κλείσιμο της 5ης αξιολόγησης οδηγούσε στο τέλος των μνημονίων.
• Μετά ήρθε ο κ. Τσίπρας που είχε τη μαγική λύση με τον εξωτικό κ. Βαρουφάκη.

Λέει στον επίλογο του βιβλίου ο Γιώργος ¨Τον καιρό του πρώτου μνημονίου συνήθιζα να λέω στους γύρω μου ότι η δουλεία μας θα είχε ολοκληρωθεί όταν η Ελλάδα θα έπαυε να είναι πρωτοσέλιδο στους Financial Times¨.

Λίγο μετά τις εκλογές του Γενάρη 2015 κατηφόριζα την Πανεπιστημίου ανάμεσα στο πλήθος που διαδήλωνε υπέρ της κυβέρνησης. Μια ομάδα με αναγνώρισε και με έκδηλη αγωνία ανάμεικτη με προσδοκία με ρώτησε τι λες θα τα καταφέρουμε;

Τους απάντησα ότι η στρατηγική Τσίπρα- Βαρουφάκη να πέσουν όλοι οι προβολείς πάνω μας είναι λάθος και εύχομαι να μην την πληρώσουμε πολύ ακριβά.

Η ευχή μου δεν έπιασε και η συγκομιδή είναι κυριολεκτικά τραγική.

• Από την αναμενόμενη ανάπτυξη ~ 6% στη διετία 2015-16 επιστρέψαμε στην ύφεση.
• Οι Έλληνες στερούμαστε μια από τις 4 θεμελιώδεις ελευθερίες της Ε.Ε. αυτή της κίνησης κεφαλαίων με τα capital – controls.
• Οι Τράπεζες δόθηκαν δώρο στους σημερινούς ιδιοκτήτες τους με απώλεια 20 δισ. στο Δημόσιο.
• Στο κρίσιμο θέμα της δημόσιας περιουσίας το μόνο που άλλαξε είναι ο περιορισμός του ρόλου της βουλής και η ενισχυμένη παρουσία των ξένων.
• Σύμφωνα με το διοικητή της ΤτΕ κ. Στουρνάρα το 2015 επιβάρυνε την οικονομία με 86 δισ. ευρώ.

Η πιο σοβαρή συνέπεια ωστόσο που προκάλεσε το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ με τη δημαγωγία και το λαϊκισμό βρίσκεται στο πολιτικό, ιδεολογικό και εν τέλει στο κοινωνικό επίπεδο.

Ο Eυρωσκεπτικισμός και οι ιδέες του περίκλειστου κράτους που όλο αδικείται, αλλά ως ανάδελφο έθνος εκλεκτό θα τα καταφέρει με τη βοήθεια κάποιας μεταφυσικής πρόνοιας, επανήλθαν σχεδόν αυτούσιες από το παρελθόν τον μεγάλων διχασμών του έθνους, Μόνο που τούτη τη φορά δεν ήρθαν μόνο από τη άκρα δεξιά αλλά και από την υποτιθέμενη αριστερά.

Όλα όσα αναφέρθηκαν είναι οι πρώιμες συνέπειες της εθνικολαϊκιστικής ρητορικής που μας καλούσε να ανατρέψουμε την παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Χρειάζεται πολύ προσπάθεια και μεγάλος κόπος προκειμένου να υπάρξει ολική επαναφορά και προσήλωση μας στο στόχο της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης της χώρας.

Ο στρατηγικός στόχος του έθνους στο πλαίσιο της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας ήταν και παραμένει η ένταξη και η διαρκής ισχυροποίηση του μέσα στους διεθνείς θεσμούς του αναπτυγμένου κόσμου.

Από την ένταξη μας στη ΕΟΚ και κυρίως μετά τη συμμετοχή μας στην ΟΝΕ η χώρα προσδιορίζεται από την ανάγκη της σύγκλισης. Αυτός είναι ο οδικός χάρτης που πρέπει να ξαναβρούμε και σε αυτή την προσπάθεια το βιβλίο του Γιώργου Παπακωνσταντίνου συμβάλει πολύ σημαντικά.

Γράφει στην εισαγωγή του ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου

«Πάνω απ’ όλα η ιστορία αυτής της περιόδου δεν αφορά απλώς τα γεγονότα που ζήσαμε και την υστεροφημία κάποιων. Η υστεροφημία ήταν το μόνο που δεν μας απασχολούσε όταν παίρναμε τις δύσκολες αποφάσεις. Αφορά κυρίως το μέλλον. Κάνουν λάθος όσοι πιστεύουν ότι πρέπει απλώς να ξεχάσουμε όσα έγιναν και να κοιτάξουμε μπροστά. Γιατί αν δεν βγάλουμε το σωστά συμπεράσματα απ’ όλα όσα ζήσαμε αυτήν την περίοδο, δεν έχουμε καμία ελπίδα να βγούμε από την κρίση». 

Θα σταθώ σε τρία σημεία που καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση στο βιβλίο.

1. Πώς και γιατί μπήκαμε στο Μνημόνιο;

Βήμα – βήμα και με παράθεση στοιχείων και γεγονότων ο συγγραφέας δίνει καθαρές απαντήσεις αποκαθιστώντας την αλήθεια που έχει βυσσοδομηθεί με την επικράτηση μύθων και στερεοτύπων.

Αναλύει εξαιρετικά το τραγικό δίδυμο έλλειμμα δημοσιονομικό και ανταγωνιστικότητας με το οποίο παρέδωσε τη χώρα η ΝΔ και ο κ. Καραμανλής το 2009.

Καταγράφει εξαντλητικά το χρονικό του αποκλεισμού μας από τις αγορές που κατέστησε μονόδρομο την προσφυγή σε δανεισμό από τους εταίρους μας.

Δίνει πολύτιμα στοιχεία για τις εμφανείς αδυναμίες της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής που κατέστησαν σχεδόν υποχρεωτική τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα.

Στέκεται πολύ συστηματικά στο ζήτημα της βιωσιμότητας του χρέους και φέρνει στο φώς άγνωστες πλευρές της συνεχούς προσπάθειας για αναδιάρθρωση.

Δίνει πολύτιμες εξηγήσεις και πληροφορίες για το PSI, για το Αγγλικό δίκαιο, για τις αποκρατικοποιήσεις και την τορπίλη Ντερούζ.

Κυρίως όμως και πάνω απ’ όλα στέκεται όχι μόνο σε ό,τι παραλάβαμε το 2009 από τη ΝΔ αλλά και στις χρόνιες παθογένειες που παρεμπόδισαν στο παρελθόν τη σύγκληση  μας με την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Αυτές οι υστερήσεις του πελατειακού κράτους μαζί με την αλόγιστη περίοδο 2004-2009 είναι η κρίση που έφερε τα μνημόνια.

Έχει τεράστια σημασία να καταρρεύσουν οι μύθοι και τα ψευδεπίγραφα στερεότυπα αν θέλουμε να πάμε μπροστά.

Με τη δαιμονοποίηση των πάντων και την επικράτηση των μύθων χτίστηκαν καριέρες με κορυφαίες αυτές του σημερινού πρωθυπουργού και του οιονεί αντιπροέδρου του.

1. Ποια ήταν η στάση των Ευρωπαίων στην κρίση και κατά πόσο υπήρξε εταιρική ;

Ίσως το πιο σημαντικό μήνυμα του βιβλίου να βρίσκεται εδώ. Καθώς το βιβλίο ξετυλίγει το χρονικό της κρίσης μέσα σε λαμπρά αλλά και γκρίζα κτήρια ανά την Ευρώπη και τον κόσμο μια λέξη διαπερνά ως νήμα όλη την εξιστόρηση, η εμπιστοσύνη.

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου περιγράφει με ακρίβεια την απώλεια της εμπιστοσύνης, την επανάκτηση της και ξανά την απώλεια και την επανάκτηση κ.ο.κ.

Οι διεθνείς οργανισμοί και ειδικότερα η ευρωπαϊκή ένωση δεν είναι κοινωνία αγγέλων και το κεφάλαιο του βιβλίου για τη Nτοβίλ είναι δηλωτικό αυτής της αλήθειας.

Υπάρχουν συμφέροντα, σκοπιμότητες αλλά πάνω απ’ όλα υπάρχουν κανόνες κοινοί στους οποίους όλοι δεσμεύονται.

Να πως περιγράφει την Ευρώπη μετά το ευρώ ο Γάλλος οικονομολόγος  Jean Pisani- Ferry στο βιβλίο του ¨η αφύπνιση των δαιμόνων ¨ (2011).

Ενώ η Γερμανία επέβαλλε στον εαυτό της μεταμέλεια, μετά την άνθηση που είχε ακολουθήσει την ενοποίηση, η Ιρλανδία και η Ισπανία γνώριζαν ευφορία. Προκαλώντας μείωση των επιτοκίων, η είσοδος αυτών των χωρών στο ευρώ είχε ελαφρύνει ξαφνικά το βάρος του δημοσίου χρέους και είχε καταστήσει ευκολότερο τον δανεισμό. Το κράτος δεν χρειαζόταν πια να αυξήσει τους φόρους για να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό του, και τα νοικοκυριά μπορούσαν να χρεωθούν για να καταναλώσουν ή να χτίσουν. Στην Ελλάδα δεν επρόκειτο για ευφορία αλλά για πραγματική μέθη, που οδήγησε σε μια ανεύθυνη δημόσια διαχείριση την οποία συγκάλυπτε το μαγείρεμα των στοιχείων. Στην Πορτογαλία και σε μεγάλο βαθμό στην Ιταλία επρόκειτο περισσότερο για λήθαργο, με μια απελπιστικά χαμηλή οικονομική ανάπτυξη. Στη Γαλλία, τέλος, η εσωτερική ζήτηση ήταν δυναμική, και η χώρα πίστεψε ότι είχε λύσει το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας απέναντι στη Γερμανία.

Το συμπέρασμα είναι απλό και καθαρό. Οι εταίροι μας υπήρξαν σκληροί για πολλούς λόγους κυρίως όμως γιατί πιστεύουν ότι τους εξαπατήσαμε.

Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης μπορεί να μας επαναφέρει ως ισότιμους εταίρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και γι’ αυτό είναι πράξη πατριωτισμού και όχι δουλοπρέπειας όπως πιστεύουν πολλοί.

Όποιος αμφιβάλλει για την τεράστια σημασία που έχει η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των εταίρων μας ας αναλογιστεί ότι το χρέος της χώρας στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του δε βρίσκεται στις αγορές αλλά στα κράτη μελή της Ευρωζώνης στην ΕΚΤ και στον EFSF

1. Ποια ήταν η προσφορά της κυβέρνησης που υπέγραψε το μνημόνιο;

Εδώ ο συγγραφέας μιλάει από πρώτο χέρι.

Η εκμηδένιση του ελλείμματος οφείλεται  στο ΠΑΣΟΚ σε ποσοστά πάνω από 80%. Οι μεταρρυθμίσεις που υπήρξαν την πρώτη περίοδο έφεραν τη χώρα στην πρώτη θέση στη σχετική κατάταξη του  ΟΟΣΑ.

Η αναδιάρθρωση του χρέους, όσο κι αν υπονομεύτηκε στην πράξη όπως σημειώθηκε στην αρχή, ήταν επίσης έργο των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ.

Δεν πρόκειται για αυτάρεσκο απολογισμό του συγγραφέα αλλά για την αλήθεια.

Η κρίση υπήρξε αποτέλεσμα

• Της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης
• Του δημοσιονομικού εκτροχιασμού 2004-2009 και
• Συγκεκριμένων παθογενειών και υστερήσεων στη σύγκλισή μας με την Ευρώπη.

Και στα τρία μέτωπα της κρίσης υπήρξαν απαντήσεις και χειροπιαστά αποτελέσματα την περίοδο των Κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα της πρώτης.

Η δημιουργία του ευρωπαϊκού μηχανισμού που δεν υπήρχε

Η τιθάσευση των ελλειμμάτων

Οι μεταρρυθμίσεις και η άρση παθογενειών καταγράφονται με ακρίβεια και ονοματεπώνυμο στο βιβλίο του Γιώργου Παπακωνσταντίνου.

Μετά απ’ όλα αυτά  γεννιέται ένα ερώτημα. Τι πήγε στραβά και η εξέλιξη δεν ήταν ανάλογη με το μέγεθος και την αξία της προσπάθειας;

Γιατί η Ελλάδα εισήλθε στον 7^ο χρόνο των μνημονίων όταν όλοι οι άλλοι έχουν βγει;

Διαβάζω την ακροτελεύτια παράγραφο του Γιώργο Παπακωνσταντίνου στο Game Over ¨ Έχω κουραστεί να χάνω έχοντας δώσει τη σωστή μάχη. Έχω κουραστεί να υποστηρίζω την ανάγκη για μια <<  συνομωσία της κοινής λογικής >>, απέναντι σε συνομωσίες κάθε άλλου είδους, που συνεπαίρνουν τα μυαλά και μας κρατάνε πίσω. Θέλω επιτέλους η πατρίδα μου να κερδίσει. Γιατί όχι μόνο το αξίζει, αλλά και μπορεί να το κάνει ¨.  

Κατά τη γνώμη μου υπάρχουν δυο λόγοι εκ των οποίων ο ένας αναφέρεται στο βιβλίο και ο άλλος μνημονεύεται ελάχιστα.

Το πρώτο που έφταιξε ήταν η πολιτική διαχείριση της κρίσης και των μνημονίων

Στις 2 Μαρτίου 2010 ο Γιώργος Παπανδρέου εκφώνησε στην αίθουσα της Γερουσίας στη Βουλή έναν ιστορικό λόγο, λέγοντας όλη την αλήθεια.

Στη συζήτηση που ακολούθησε στην Κ.Ο. είχα δηλώσει την πλήρη συμπαράστασή μου και επισημαίνοντας ότι το DNA του ΠΑΣΟΚ είναι ασύμβατο με αυτό του ΔΝΤ, πρότεινα σοβαρή πολιτική διαχείριση. Λίγες βδομάδες αργότερα και αρκετές πριν την ψήφιση του πρώτου μνημονίου σε συνεδρίαση του Π.Σ. του ΠΑΣΟΚ πρότεινα στο Γιώργο Παπανδρέου να ζητήσουμε αυξημένη πλειοψηφία ή αλλιώς να πάμε σε εκλογές για νέα αφετηρία.

Η πρόταση μου βρήκε σύμφωνα τα περισσότερα μέλη του οργάνου και χαρακτηρίσθηκε και πολύ ενδιαφέρουσα από τον Πρόεδρο.

Δύο χρόνια αργότερα πληροφορήθηκα από τον Χάρη Παμπούκη για σχετική πρόταση του ιδίου και του κ. Βενιζέλου προς τον Πρωθυπουργό.

Τα γεγονότα είναι γνωστά από εκεί πέρα  σε όλους. Η αυτοαπομόνωση του ΠΑΣΟΚ υπήρξε ιστορικό λάθος που το πληρώνει ακριβά μέχρι σήμερα η χώρα.

Το πολιτικό λάθος του ΠΑΣΟΚ δεν δικαιώνει φυσικά τον κ. Σαμαρά για την πολιτικά ανέντιμη και εθνικά ανεύθυνη στάση του, υπήρξε όμως λυδία λίθος όσων ακολούθησαν.

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου δεν το προσπερνά αυτό το σημείο της πολιτικής διαχείρισης τονίζοντας πως ίσως έπρεπε να δώσουμε πολιτική διέξοδο στην ηρωική πράγματι προσπάθεια με τριπλές κάλπες το 2010.

Προσωπικά πιστεύω ότι χρόνος υπήρχε για σοβαρές πολιτικές πρωτοβουλίες μέχρι και το φθινόπωρο του 2011, γι’ αυτό και στήριξα το δημοψήφισμα πιστεύοντας, όπως και ο συγγραφέας, ότι ήταν ενήμεροι οι ευρωπαίοι ηγέτες.

Ο δεύτερος λόγος που πήγαν στραβά τα πράγματα βρίσκεται στο μεγάλο μυστικό που κουβαλούσαμε όλα τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ από το ξέσπασμα της κρίσης στις αρχές του 2010.

Αναφέρομαι στο ρόλο των τραπεζών τόσο στη δημιουργία της κρίσης όσο και στην αντιμετώπιση της.

Η φυγή των καταθέσεων και ο διακόπτης ON/OFF στα χέρια της ΕΚΤ δε μας επέτρεπαν να μιλήσουμε για τις τράπεζες. Οι τράπεζες έχουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης στη δημιουργία της κρίσης για δύο λόγους.

• Χρηματοδότησαν αφειδώς της κατανάλωση έναντι των επενδύσεων στον καιρό της ευμάρειας και
• Από το 2008 μετά τη Lehman Brothers έκλεισαν τη στρόφιγγα της χρηματοδότησης αναχρηματοδοτώντας ουσιαστικά κατά κανόνα χρεωκοπημένες επιχειρήσεις.

Στην περίοδο της κρίσης δεν τα πήγαν καλύτερα αφού το περιθώριο επιτοκίων στην Ελλάδα είναι σταθερά υψηλότερο από αυτό της Ε.Ζ. και σήμερα σχεδόν διπλάσιο.

Όσο για το επίμαχο θέμα της πρώτης κατοικίας σημειώνω ότι τα στεγαστικά δάνεια από 11, 3 δισ. ευρώ το 2000 εκτινάχτηκαν στα 80,6 δισ. ευρώ το 2009!

Η εσωτερική υποτίμηση μείωσε τις αξίες των ακινήτων όπως και τα εισοδήματα αλλά οι δόσεις προς τις τράπεζες είναι οι ίδιες.

Στέκομαι ιδιαίτερα στο θέμα των τραπεζών όχι μόνο για οικονομικούς λόγους, αλλά και για εξόχως πολιτικούς.

Η αντίστροφη μέτρηση για την κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου όπως και για το όλον ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε την ημέρα που πήραμε τη μεγάλη απόφαση η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών να γίνει με κοινές μετοχές γεγονός που οδήγησε στο δημόσιο έλεγχο τους.

Ήταν τέλη Αυγούστου όταν ακόμα υπήρχαν πολιτικά αποθέματα στην κοινωνία που στήριζαν την προσπάθεια.

Λίγες μέρες μετά όλα τα Μ.Μ.Ε. στράφηκαν με μανία εναντίον μας οδηγώντας στον Οκτώβρη με τα έκρυθμα γεγονότα.

Έτσι οδηγηθήκαμε στην πτώση της κυβέρνησης και μετά στη συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ.

Προς επίρρωση αυτού του ισχυρισμού θέτω ένα ερώτημα.

Μπορεί κάποιος να μας πει ένα, αριθμός ένα, μέσο ενημέρωσης έντυπο ή ηλεκτρονικό, κεντρικό ή περιφερειακό που να στήριξε το ΠΑΣΟΚ σε μια από τις αναμετρήσεις που ακολούθησαν;

Η απορία μου είναι γιατί ενώ όλοι ξέραμε την αιτία ακολουθήσαμε διαφορετικούς  δρόμους.

Δεν είναι δυνατόν εμείς που έχουμε υποστεί πολιτική ταπείνωση από την επικράτηση μύθων και στερεοτύπων να αποδεχόμαστε ανάλογες εξιστορήσεις στο εσωτερικό της παράταξης. Οι κυβερνήσεις δεν πέφτουν στο twitter, όπως λέει ένας μύθος, αλλά στη Βουλή και στο λαό.

Και η σημείωση μου  είναι ότι η δήθεν αριστερά δικαίωσε πανηγυρικά τις τράπεζες, απαλλάσσοντάς τες από την παρουσία του Δημοσίου.

Κλείνω με δυο επισημάνσεις για το βιβλίο και τον συγγραφέα.

Η πρώτη αφορά κάτι γνωστό που δεν μας αιφνιδίασε. Η άριστη χρήση της γλώσσας γραπτά και προφορικά χαρακτηρίζει το Γιώργο Παπακωνσταντίνου από τα πρώτα βήματα του στο δημόσιο χώρο και επιβεβαιώνεται στο βιβλίο του.

Το δεύτερο που πρέπει να ανησυχεί τους συγγραφείς είναι ότι ο Γιώργος καταφέρνει στην αφήγησή του να αποδώσει και να μεταδώσει το κύριο χαρακτηριστικό της εποχής που ήταν η πύκνωση του χρόνου.

Το βιβλίο κόβει την ανάσα γι’ αυτό και διαβάζεται κατά κυριολεξία.

Αξίζει να διαβαστεί απ’ όλους όποια γνώμη και οπτική και αν έχουν για τα γεγονότα που σημάδεψαν τη Χώρα.

Γιώργο συγχαρητήρια.