173
-
Ελευθέριος Ξάνθος: ”Στο ακρωτήρι της κρυφής ελπίδας” (εκδ. ΑΡΜΟΣ) – Εκδήλωση Παρουσίασης, Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη
Ολοκληρώνουμε, σήμερα, με την ομιλία-κλείσιμο του Ελευθερίου Ξάνθου (Τζιόλα), την παρουσίαση της Συλλογής που πραγματοποιήθηκε με την εκδήλωση της Δευτέρας, 1η Απριλίου 2024, στην Κοζάνη.
ΟΜΙΛΙΑ-ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Ελευθερίου Ξάνθου (Τζιόλα):
… Μεγάλη η συγκίνηση μου, και δεν υπάρχει λόγος να την κρύψω…
Έναν-έναν, μία -μία, -βλέπω εδώ πρόσωπα που αποτελούν για μένα μέρη, κομμάτια της προσωπικής μου, ιστορικής τοιχογραφίας. Με τόσο έντονο χρωματισμό και σε τέτοια καίρια θέση, στο ανεπανάληπτο ψηφιδωτό της τοιχογραφίας, που αν ένα κομμάτι -που είναι κατασκευασμένο μαζί σας- έλειπε, τίποτα δεν θα μπορούσε να το αντικαταστήσει. Είστε αδιάσπαστα, ολοζώντανα μέρη της ιστορικής μου, προσωπικής τοιχογραφίας…
Όπως θα΄ λεγε κι ο ποιητής: «Δε θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλά, να μου δοθεί ετούτη η χάρη…». Θα ‘θελα να πω μόνο τούτα…
Το έργο μου αυτό είναι ένα όχημα.
‘Ένα όχημα έμφορτο με μέρος από την πνευματική μου παραγωγή για να σας ταξιδέψει.
Και για να ταξιδέψετε μαζί του! Σε μέρη του εαυτού σας, του κόσμου των Ιδεών μα και των βιωμάτων, στην αβεβαιότητα του Ονείρου και στην απελευθέρωση της Θυσίας, σε τόπους γνωστούς μα κι αφανερώτους της Πατρίδας μας και των δυνάμεων της Ψυχής μας, των Ανθρώπων, του Έρωτα, της Φύσης και του Αίματος…
Για μένα η Ποίηση είναι ανάσα μου!
Αλλά ο αέρας, το οξυγόνο μου είναι οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι του αγώνα, της δημιουργίας, της προόδου, οι συνειδητοποιημένοι άνθρωποι. Εσείς!
Τούτο, λοιπόν, το όχημα αποτέλεσε για μένα και το μέσον που αναζητούσα, την κινητήρια δύναμη για να μπορέσω να ξανάρθω εδώ κοντά σας -φέρνοντας μαζί μου ένα έργο/ένα δώρο -αλλά απόψε φέρνοντας εδώ ενώπιον σας αυτούς τους πολύ – ειλικρινά, πολύ σημαντικούς για μένα ανθρώπους – τον Πάρι, τον Απόστολο, το Μίλτο. Να έχω τούτη την ποιητική κινητήρια πλατφόρμα για να έρθουν μαζί μου, εδώ: για να τους ακούσετε, για να σας μιλήσουν, να αισθανθείτε το λόγο τους, να φορτισθείτε από το ήθος τους, να επικοινωνήσετε με τις ιδέες τους.
Θα μπορούσα να πω ότι πέρα από τη μεγάλη και υποδειγματική υπηρεσία του καθενός στον τομέα του, για τρία αλληλένδετα ιδεολογικά γονιδιακά στοιχεία τους ξεχωρίζω και τους τιμώ: για την πατριωτική τους συνείδηση, για την ιστορική τους συναίσθηση και για το φρόνημα κοινωνικής αποστολής που τους διακρίνει.
Δεν μπορώ -παρά με συγκίνηση-, επίσης, να υπογραμμίσω, το ήθος, τον ψυχισμό, την ποιοτική στάθμη της αγαπημένης μου ηθοποιού -που τιμά την αρετή της εργασίας της, ποιώντας ήθος, και που ταυτόχρονα τιμά το βάρος του ιστορικού της επωνύμου- της Ναταλίας Καποδίστρια, καθώς και της αγαπημένης μου Στέλλας Δουγαλή.
Θα συμφωνούσατε, επίσης -νομίζω μαζί μου- ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερος από τον αποψινό συντονισμός και ομορφότερη ατμόσφαιρα απ΄ αυτήν που διαμόρφωσε και μας παρέδωσε η καλή μας Κέλλυ Γρηγοριάδου.
Tίποτα, φίλες & φίλοι, δεν μπορεί να κινηθεί παραπέρα ανοδικά, να προχωρήσει δημιουργικά και να αποκτήσει οντότητα πραγματική. Τίποτα δεν μπορεί να ανθίσει, να καρπίσει και να εξυψωθεί χωρίς εσάς. Χωρίς την αγάπη σας, τη συμμετοχή σας, την αλληλεγγύη σας, τον αγώνα σας! Τον αγώνα μας!
Όλες και όλοι που βρίσκεσθε, απόψε εδώ, χωρίς καμία -πιστέψτε με, υπερβολή ή φιλοφρόνηση- ο καθένας/η καθεμιά, αποτελεί μια σπουδαία για τη δράση του, για τη συνεισφορά του, για την πορεία του, προσωπικότητα…
Σας είμαι, ειλικρινά, ευγνώμων!
Αισθάνομαι την εμπιστοσύνη σας και σας ευχαριστώ.
Κυρίως, αισθάνομαι, την ευθύνη! Την ευθύνη μου!
Η συλλογή αυτή παραδίδεται σήμερα σε όλους σας, γίνεται κτήμα δικό σας.
Είναι πια δικό σας πνευματικό απόκτημα.
Τέκνο ελληνικό και ευαίσθητο που θα ζει, θα κυκλοφορεί και θα μεγαλώνει μαζί σας. Παραδίδεται σε όλους τους Έλληνες και τις Ελληνίδες ως όχημα σκέψης, ταυτοτικής παίδευσης, ενσυναίσθησης και Ελπίδας!
Επιχειρώ να αλλάξω την κατεύθυνση της νεοελληνικής λογοτεχνικής, της ποιητικής μαγνητικής βελόνας, της τελευταίας 25ετίας. Αντί των ωραίων λόγων, αντί, ακόμα, και ενός φανταχτερού καλολογικού φιλολογικού προϊόντος , να γραφτεί, να ακουστεί η φωνή των ‘’πραγμάτων’’, να ανεβεί στο φως η δύναμη των Ιδεών και των Ιδανικών, να εννοηθεί η ουσία των ‘’διακυβευμάτων’’. Πράγματα, αληθινά και πρωτοείπωτα, διακυβεύματα ουσιαστικά και βαθιά, -με μια κουβέντα: αποκαλυπτικά!
Όπως για κάθε υποκειμενικό δημιούργημα -και ιδιαίτερα για τα πνευματικά και ιδεολογικά δημιουργήματα -η πραγματική του αξία θα μετρηθεί από τα ‘’κβάντα συνείδησης’’, από τους ποιοτικούς όρους που θα συγκροτήσει μέσα στην κοινωνία.
Θα ήθελα, αν μπορούσα, να σας διαβάσω όλα τα ποιήματα του έργου αυτού. Κάθε στίχος του, κάθε λέξη του, κάθε στροφή του, κάθε εικόνα του, καθώς και το δοκιμιακό τμήμα του αποτελούν κεντρικές ψηφίδες της Σκέψης μου. Ο χρόνος, όμως, της εκδήλωσης δεν μου του επιτρέπει…
Θα περιοριστώ, λοιπόν, να σας διαβάσω δύο ποιήματα. Έχοντας, ίσως, άλλες ευκαιρίες και για περισσότερα, και ποιήματα και θέσεις, απόψεις, για επικοινωνία και διάλογο.
Το πρώτο ποίημα είναι γραμμένο για τους νεκρούς της Θυσίας, είναι αφιερωμένο σ΄ εκείνους που μας κράτησαν ζωντανούς σαν Έθνος και Ελεύθερους σαν Έλληνες. Το κάνω, γιατί γνωρίζω σε ποιόν τόπο στέκομαι και μιλώ, σε ποια πόλη και περιφέρεια βρίσκομαι και σε ποιους απευθύνομαι.
Το ποίημα αυτό έχει ένα πραγματικό, συνταρακτικό ιστορικό υπόβαθρο.
Στις 17 Φεβρουαρίου 1943 οι Ιταλικές δυνάμεις κατοχής υποβοηθούμενες κι από ντόπιους συνεργάτες τους συνέλαβαν και εκτέλεσαν σε μπλόκο, στο Δομένικο, 157 Έλληνες πατριώτες και κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το Δομένικο Λάρισας (κοντά στην Ελασσόνα).
Ο Χρήστος Ι. Τζιόλας (‘‘Τσέμπος’’) συνελήφθη και στήθηκε απέναντι στο Ιταλικό στρατιωτικό απόσπασμα μαζί με άλλους Έλληνες πατριώτες.
Ο Χρήστος Ι. Τζιόλας (‘‘Τσέμπος’’) συνελήφθη και στήθηκε απέναντι στο Ιταλικό στρατιωτικό απόσπασμα μαζί με άλλους Έλληνες πατριώτες.
Κατά την ώρα της σφαγής, πάνω στην εκτέλεση, διέφυγε βαριά τραυματισμένος.
Χωρίς, όμως, να κατορθώσει μέχρι τέλους να σωθεί…
Χωρίς, όμως, να κατορθώσει μέχρι τέλους να σωθεί…
Ο Χρήστος στο μπλόκο στο Δομένικο
Να ξεκινάμε απ΄ τους νεκρούς.
Μνημονεύετε πάντα τους νεκρούς,
στην ψυχή σας κρατάτε τους νεκρούς της θυσίας,
την αφετηρία μας, τα μέτωπά τους ορίζουν,
όπως αντικρίζουν γυμνά και αγέρωχα, την Ανατολή.
Μνημονεύετε πάντα τους νεκρούς,
στην ψυχή σας κρατάτε τους νεκρούς της θυσίας,
την αφετηρία μας, τα μέτωπά τους ορίζουν,
όπως αντικρίζουν γυμνά και αγέρωχα, την Ανατολή.
Μας κουβάλησαν,
μέσα από διαδρομές αίματος και μονοπάτια άγραφα,
μέχρι εδώ.
Κι αν είναι ν΄ απογειωθούμε,
τους πίσω κινητήρες ασφαλείας μας έχουνε χαρίσει.
Κι αν είναι να οπισθοχωρήσουμε,
την τελευταία γραμμή άμυνας ορθώνουν.
μέσα από διαδρομές αίματος και μονοπάτια άγραφα,
μέχρι εδώ.
Κι αν είναι ν΄ απογειωθούμε,
τους πίσω κινητήρες ασφαλείας μας έχουνε χαρίσει.
Κι αν είναι να οπισθοχωρήσουμε,
την τελευταία γραμμή άμυνας ορθώνουν.
Ο Χρήστος, ο ”Τσέμπος”, στο μπλόκο στο Δομένικο.
Ψηλός, ξανθός, σφιχτοδεμένος
απ΄ της Πίνδου τα γυρίσματα και την άσκηση,
μ΄ έναν ήλιο να γέρνει στον χρυσοπράσινο κάμπο των ματιών του,
με χείλη σφιγμένα, μελανωμένα,
το πρόσωπό του, αγάλματος στιλπνότητα προτομής,
μες στις γροθιές του να σφίγγει των συντρόφων τα χέρια
κι ένα σήμα λευτεριάς κι αθανασίας, βαθιά προς το μέλλον,
αυτή η αλυσίδα πάλλει και μεταφέρει.
Ψηλός, ξανθός, σφιχτοδεμένος
απ΄ της Πίνδου τα γυρίσματα και την άσκηση,
μ΄ έναν ήλιο να γέρνει στον χρυσοπράσινο κάμπο των ματιών του,
με χείλη σφιγμένα, μελανωμένα,
το πρόσωπό του, αγάλματος στιλπνότητα προτομής,
μες στις γροθιές του να σφίγγει των συντρόφων τα χέρια
κι ένα σήμα λευτεριάς κι αθανασίας, βαθιά προς το μέλλον,
αυτή η αλυσίδα πάλλει και μεταφέρει.
Στο μπλόκο, στο Δομένικο, τα Ιταλικά αυτόματα θερίζουν.
Η αλυσίδα των ζωντανών λυγίζει, γονατίζει και σπάει.
Βόγγοι νεκρών κι αντήχηση όπλων.
Αίμα ποτίζει τη γη τους, της σποράς και της βοσκής.
Η αλυσίδα των ζωντανών λυγίζει, γονατίζει και σπάει.
Βόγγοι νεκρών κι αντήχηση όπλων.
Αίμα ποτίζει τη γη τους, της σποράς και της βοσκής.
Ο γοργοπόδαρος Χρήστος τινάζεται τραυματισμένος,
σκυφτός και σβέλτος,
φεύγει,
πιο ταχύς απ΄ τον άνεμο, στην πλαγιά,
που κάθε της πέτρα τον γνωρίζει, κάθε πουρνάρι τού γνέφει.
Φεύγει,
μ’ ένα αυλάκι αίμα πίσω του,
τα δόντια του τρίζουν, ανάσα τυμπάνου στα στήθη του,
φεύγει…
σκυφτός και σβέλτος,
φεύγει,
πιο ταχύς απ΄ τον άνεμο, στην πλαγιά,
που κάθε της πέτρα τον γνωρίζει, κάθε πουρνάρι τού γνέφει.
Φεύγει,
μ’ ένα αυλάκι αίμα πίσω του,
τα δόντια του τρίζουν, ανάσα τυμπάνου στα στήθη του,
φεύγει…
Κι εκεί που αγγίζει τ΄ όνειρο,
στην τελευταία δρασκελιά,
– βοήθα Παναγιά! –
στην τελευταία δρασκελιά,
– βοήθα Παναγιά! –
στο σκάπετο,
να γυρίσει πίσω απ΄ το βουνό,
– βοήθα Θεέ μου! –
στο φρύδι,
κατακτητών γρυλίσματα και πυροβόλα ξερνούν στο λιγνό του κορμί…
να γυρίσει πίσω απ΄ το βουνό,
– βοήθα Θεέ μου! –
στο φρύδι,
κατακτητών γρυλίσματα και πυροβόλα ξερνούν στο λιγνό του κορμί…
Δεν είναι ο Χρήστος, ετούτος,
– κανένας Χρήστος δεν είναι –
μια ανάγλυφη, παγωμένη γραφή, μια αράδα σε πλάκα μαρμάρινη,
στον τόπο θυσίας.
Ένα αιώνιο σμίξιμο είναι με το Μίκα, το μικρό αδερφό του,
άταφο κοντά στ΄ Αργυρόκαστρο, όπου μ΄ ”Αέρα”,
– κανένας Χρήστος δεν είναι –
μια ανάγλυφη, παγωμένη γραφή, μια αράδα σε πλάκα μαρμάρινη,
στον τόπο θυσίας.
Ένα αιώνιο σμίξιμο είναι με το Μίκα, το μικρό αδερφό του,
άταφο κοντά στ΄ Αργυρόκαστρο, όπου μ΄ ”Αέρα”,
εφορμούσε στο θάνατο.
Η βαθιά ρυτίδα της Ιστορίας που αποτυπώνει την πίκρα της είναι.
Το δάκρυ μου είναι.
Του πατέρα μου ένας μόνιμος κόμπος
κι ένα βλέμμα του πέρα στον ορίζοντα, σαν να τον ανταμώνει, είναι.
Ο αδερφός μου είναι.
Η μνήμη του, σαν αετός που σπάει τα όρια, είναι.
Η γυναίκα που τον αγάπησε κι έμεινε πίσω, αστεφάνωτη,
εκεί, να τον περιμένει, είναι.
Τα παιδιά του που δεν γεννήθηκαν είναι.
Η βαθιά ρυτίδα της Ιστορίας που αποτυπώνει την πίκρα της είναι.
Το δάκρυ μου είναι.
Του πατέρα μου ένας μόνιμος κόμπος
κι ένα βλέμμα του πέρα στον ορίζοντα, σαν να τον ανταμώνει, είναι.
Ο αδερφός μου είναι.
Η μνήμη του, σαν αετός που σπάει τα όρια, είναι.
Η γυναίκα που τον αγάπησε κι έμεινε πίσω, αστεφάνωτη,
εκεί, να τον περιμένει, είναι.
Τα παιδιά του που δεν γεννήθηκαν είναι.
Δεν χάνεται κανείς,
όταν πεθαίνει στης Λευτεριάς το σύνορο,
για όλους μας!
για όλους μας!
( Τελική του μορφή: Θεσσαλονίκη, 18 Φεβρουαρίου 2013: – 70 χρόνια μετά ).
Από δω, λοιπόν, από την Κοζάνη -γιαυτό είπα ότι έχω συνείδηση σε ποιόν τόπο στέκομαι- αφιερώνω το ποίημα μου αυτό σε όλους εκείνους που ακριβώς με τη θυσία τους στέκονται ακόμα όρθιοι σε τούτα τα μέρη και ακοίμητοι στον ύπνο μου. Στους:
1874 της Δυτικής Μακεδονίας που εκτελέστηκαν ή δολοφονήθηκαν από τις Δυνάμεις Κατοχής, ποτίζοντας με αίμα τούτη τη γη και με πείσμα δίκαιο τον αγώνα μου.
1874 της Δυτικής Μακεδονίας!
Στην περιοχή Κοζάνης:
Τρεις φορές ολοκαύτωμα στο Μεσόβουνο το ΄41, το ’43 και το ‘44, ολοκαύτωμα στους Πύργους Εορδαίας (την Κατράνιτσα) το ΄44, στο Τρανόβαλτο, στο Σαραντάπορο, στα Σέρβια, στοΛιβαδερό, στο Μικρόβλατο, στη Βούρμπα, στα Γιαννωτά, στο Βελβενδό, στο Άνω & Κάτω Γραμματικό, στο Φραγκότσι, στα Ίμερα, στο Κλείτος.
Στην περιοχή Καστοριάς:
Ολοκαύτωμα στην Κλεισούρα το ‘44, πέντε φορές εκτελέσεις στο Άργος Ορεστικό και στο Βογατσικό.
Στα Γρεβενά:
Στην ολοσχερή πυρπόληση της πόλης των Γρεβενών τον Ιούλιο του ’44, στο ολοκαύτωμα στο Κοσμάτι το ‘44, στις εκτελέσεις και πυρπολήσεις σε 74 χωριά, στο Σνίχοβο, στη Δήμητρα, στον Πολύλακκο, στη Μεταμόρφωση, στον Άγιο Γεώργιο, στην Κοκκινιά , στο Πολύδενδρο, στην Κιβωτό, στο Κληματάκι, τα Αηδόνια, τον Ταξιάρχη, τη Ροδιά, τις Αμυγδαλιές, τις Κυδωνιές, τη Μηλιά, το Σπήλαιο, το Τρίκωμο, το Μικρολίβαδο, το Κηπουριό, το Μοναχήτι, το Περιβόλι, την Αβδέλα, τη Σμίξη.
Στη Φλώρινα:
Φλώρινα και Αμύνταιο με απαγχονισμούς και εκτελέσεις.
Να γιατί και στο πολυτομεακό βιβλίο μου, για το οποίο μίλησε και ο Μίλτος Παπανικολάου λίγο πιο πριν, βιβλίο μου, του 2021: «Ορεινή -Ημιορεινή και Φθίνουσα Ελλάδα /τα Γρεβενά: Μια ολοκληρωμένη Πρόταση Ανόρθωσης και Ανάπτυξης», μεταξύ των άλλων πολύ ενδιαφερόντων, έγραφα: «Είναι καιρός -κι αργήσαμε πολύ! -να εντάξουμε τα Γρεβενά μαζί με τα μαρτυρικά χωριά τους στο Δίκτυο των Μαρτυρικών Πόλεων. Και στη Δυτική Μακεδονία: να ενώσουμε τη φωνή και τις δυνάμεις μας, μέχρι τέλους-μέχρι θετικού αποτελέσματος, στον τίμιο και δίκαιο Αγώνα για την απόδοση των πολεμικών αποζημιώσεων από το Γερμανικό Κράτος».
Έρχομαι, τώρα, στο δεύτερο ποίημα .
Ξέρετε σχεδόν όλοι σας, ότι στη μακρά διαδρομή μου είχα και ευκαιρίες και προτάσεις να βρεθώ, να ζήσω και να σταδιοδρομήσω στην Αθήνα. Δεν το έκανα! Γιατί το παράδειγμα πρέπει να υπάρχει και να στέκεται πάντα ζωντανό και ενεργό, με πρόσωπο, ονοματεπώνυμο και τίμημα.
Κι όταν κλήθηκα, πίσω στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, το έπραξα με αφοσίωση, με συνείδηση, σεμνότητα και έργο, απέναντι στη γενέτειρα μου και τους ανθρώπους της.
Γιατί, πιστεύω ότι η ζωτική υπόθεση της Ελλάδας των Περιφερειών -δηλαδή, της Ελλάδας της πραγματικής, της συνολικής της επικράτειας και όλων των Ελλήνων, ιδιαίτερα της μεθορίου-, πρέπει να διατηρείται πάντα ζωντανή και σε προτεραιότητα, και να υπηρετείται χωρίς υπαναχωρήσεις και ατομικούς συμβιβασμούς. Παράδειγμα, λοιπόν, και προτεραιότητα, που ωστόσο -οφείλω να πω- είναι καθοριστικά, αλλά δεν αρκούν.
Για να υπάρξει η μεγάλη στροφή σε μια Νέα Εποχή, χρειάζονται, επίσης, κυρίως: Σχέδιο –Εφαρμοσμένο Σχέδιο, Βούληση –Πολιτική & Κοινωνική Βούληση, Ηγεσία –Εθνική και Τοπική Ηγεσία. Και το λέω, από δω, από την πρωτεύουσα της χιλιοβασανισμένης και φθίνουσας Δυτικής Μακεδονίας, που βιώνει περισσότερο από τον καθένα αυτές τις αναγκαιότητες.
Μιλώ, λοιπόν, για την Ελλάδα -το ακρωτήρι της Βαλκανικής,
-στο δεύτερο ποίημα μου:
Στης Ελπίδας, το Ελληνικό Ακρωτήρι
Εξασκώ -και ασκούμαι
Να γίνει το πάθος μου σκέψη
Κι ο πόθος μου λόγος.
Αναζητώ το πρόσωπό μου
Κι ανακαλύπτω τις ψηφίδες του Άλλου
Αναζητώ τον εαυτό μου
Και μια δύναμη με στρέφει σ΄ άλλων καιρών μονοπάτια, του Χθες.
Βιώνω την έκπληξη
Κοινωνώ τ΄ απερίγραπτο.
Εντρυφώ στον Ηράκλειτο, τ΄ Αεικίνητο
Και οδηγούμαι διάπυρος πίσω στον Όμηρο
Στην οικουμενικότητα του όρκου τ΄ Αλέξανδρου -εκεί
Στην απρόσιτη Ώππη υποκλίνομαι.
Μαθητεία Θουκυδίδη, στον Περικλέους επιτάφιο, επ΄ άπειρον
Με προπαίδεια, σε πίκολο μινόρε, και προπαιδεία
Σ΄ Αργοναύτες κι Ηρακλή και νόστο του Οδυσσέα.
Σε ιστορία αμύθητη και μυθολογία ανθρώπων.
Και στου Σαούλ, όμως, των εθνών -και των εθνικών
Το οραματικό πείσμα αποκαλύπτομαι.
Ανυπολόγιστη, πάντως
Η επίδραση μιας νέας κοσμικής έκρηξης
Όσο κι η αυτοχειρία του Οιδίποδα.
Και στα τωρινά -αλίμονο!
Ο μέσος όρος, μια μονοτονία ενός φτωχού κοινού πεπρωμένου.
Πιάσε το νήμα σου!
Του Ρήγα ο Θούριος τις παγωμένες ν΄ ανατινάξει αρτηρίες
Του Καραϊσκάκη η «αποκοτιά» κι η ορφάνια ποιόν να διδάξει!
Το Βενιζέλο στο Θέρισσο να δεις, στη Θεσσαλονίκη και το Λονδίνο να διδαχθείς
Αν σ΄ οπισθοχώρηση αναγκαστείς, παράδειγμα έχεις ενεργό
Της Ανεξάρτητης Μεραρχίας, την πειθαρχία και τον ψυχισμό
Απ΄ το Ντουμλού Πινάρ με αναδίπλωση οπίσω μα κι Επανάσταση ξανά
Το κεφάλι του Άρη στο φανοστάτη, στα Τρίκαλα
Ένας πύρινος περιστρεφόμενος κομήτης
Πάνω απ΄ τα κεφάλια κομισάριων, δωσίλογων κι εχθρών
Του Παπαξάνθη το μαρτύριο
Στο μεσοχώρι, τότε, στων Τούρκων στην αγχόνη
Κι αργότερα, στις μέρες μας
Με φόνο αποτρόπαιο στου Καρπερού τη σούδα.
Με μνήμη, αρετή και δίδαγμα πορεύσου!
Ο άταφος Μανδηλαράς στα κύματα του Αιγαίου
Το πέλαγος των αδικαίωτων φουσκώνει…
Πρόσωπα της τιμής, της αλλαγής
Του ριζικού
Του μέλλοντος, των μετασχηματισμών
Οι νέοι άνθρωποι
Μεσ’ απ΄ τα κύματα του Σολωμού, του λυτρωμού
Ορμητικά ας έρθουν.
Εδώ στ΄ ακρωτήρι της Βαλκανικής
Της χαμένης ελπίδας
Χάνω και ξαναπιάνω το δρόμο μου!
Σας ευχαριστώ από την καρδιά μου!
