Όρος Βόιο: Το Ανεξερεύνητο Διαμάντι της Πίνδου

Στα θεμέλια της Πίνδου

Το όρος Βόιο, από το οποίο πήρε την ονομασία του ο νέος Δήμος και η παλιά Επαρχία Βοΐου είναι ένα βουνό της Βόρειας Πίνδου άγνωστο στον πολύ κόσμο, καθώς βρίσκεται μακριά από τα αστικά κέντρα, σχεδόν ανέγγιχτο από τον σύγχρονο πολιτισμό. Φαντάζει χαμηλό μπροστά στους γίγαντες του Γράμμου, του Σμόλικα και της Βασιλίτσας που έχει αντικριστά, όμως στην πραγματικότητα πολλές είναι οι κορυφές του που ξεπερνούν σε υψόμετρο τα 1.700 μέτρα. Μυστήριο αποτελεί ακόμη και σήμερα η ταυτότητα της ψηλότερης κορυφής του. Ο Ζουπανιώτικος Αηλιάς (1.810μ.) στη Νότια πλευρά, λόγω του όγκου, του σχήματος και των πολλών γκρεμών του, δείχνει από παντού ο κυρίαρχος του βουνού. Όμως, υψηλότερη κορυφή πιθανόν είναι το απομονωμένο Παλιοκριμήνι (1.812μ.), που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της οροσειράς. Την τρίτη κορυφή αποτελεί το Πετρίτσι (1.784μ.) και την τέταρτη ο Πύργος Κοτύλης (1.764μ.).

Το μήκος του Βοΐου πλησιάζει τα 50 χλμ., ξεκινώντας από το Νεστόριο και διασχίζοντας ολόκληρη την περιοχή Πενταλόφου – Τσοτυλίου καταλήγει λίγο έξω από την πόλη των Γρεβενών. Το μέγιστο πλάτος του φθάνει τα 30 χλμ., αρχίζοντας από το Επταχώρι στα Δυτικά και φτάνοντας μέχρι το Τσοτύλι στα Ανατολικά. Δεν πρόκειται για ένα ομοιογενές όρος, αλλά για μία οροσειρά με ελαφρώς λοξή διεύθυνση Βορρά – Νότου, όπως και η υπόλοιπη Πίνδος. Στην ουσία αποτελείται από τέσσερα επιμέρους βουνά ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Περιλαμβάνει τον κύριο κορμό, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου βρίσκεται στο Νομό Καστοριάς όπου πολλοί τον συγχέουν εσφαλμένα με το Γράμμο. Η κορυφογραμμή του Βόρεια του Ζουπανιώτικου Αηλιά μέχρι τον Πύργο Κοτύλης αποτελεί το ψηλότερο τμήμα του βουνού, σχηματίζοντας μαζί με το Γράμμο την κοιλάδα του Σαραντάπορου, ενώ Νότια της κορυφής του Αηλιά, μετά τον Πεντάλοφο, συνεχίζεται το χαμηλότερο τμήμα, όπου βρίσκονται χτισμένα και τα περισσότερα χωριά. Τον δεύτερο μεγάλο ορεινό όγκο του Βοΐου αποτελούν τα Όντρια, τα οποία έχουν κάθετη διεύθυνση στον κύριο κορμό με το τοπίο τους να είναι αξιόλογα παράξενο, λόγω της επίπεδης πλατφόρμας που σχηματίζεται. Παράλληλα με τον κύριο κορμό κατευθύνεται ο πυκνοδασομένος Τάλιαρος σχεδόν κάτω από τον Ζουπανιώτικο Αηλιά. Τέλος, το χαμηλότερο τμήμα, με μέγιστο υψόμετρο κοντά στα 1.300 μέτρα, αποτελεί το σύμπλεγμα Αυγερινού – Μόρφης – Τσοτυλίου, το οποίο χαμηλώνει κατηφορίζοντας από τον Αυγερινό Νότια προς το Νομό Γρεβενών. Η διάταξη του είναι δαιδαλώδης και η διεύθυνσή του ακανόνιστη, αλλά σε γενικές γραμμές ακολουθεί την πορεία του κύριου κορμού. Εδώ σχηματίζονται οι όμορφες μικρές κοιλάδες του Βοΐου με τα δεκάδες ρέματα και τα πλούσια δρυοδάση εναλλάσσονται συνεχώς με λιβάδια.

Στο Βόιο δεν δεσπόζουν συμπαγείς και στρογγυλεμένες κορυφές. Εδώ η φύση μοιάζει να στάθηκε περισσότερο και να σμίλεψε με περίσσιο μεράκι τη μορφή αυτού του βουνού. Έχει απόλυτα νοτιοδυτικό μέτωπο, μοιάζοντας σαν ένα πελώριο κύμα έτοιμο να σκάσει στην ακτή. Οι Δυτικές πλαγιές του καλύπτονται από πευκοδάση, ενώ οι Ανατολικές από πυκνά φυλλοβόλα δέντρα. Τέμνει με τέτοιο τρόπο τη Δυτικομακεδονική γη, ώστε τα νερά της Ανατολικής του πλευράς να καταλήγουν στο Αιγαίο Πέλαγος, ενώ αυτά της Δυτικής στο Ιόνιο.

Πολλοί είναι οι χαρακτηρισμοί που θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν το όρος Βόιο, ως Το Βουνό των Μαστόρων της Πέτρας, Το Βουνό των Πέτρινων Οικισμών και των Γεφυριών, ή Το Βουνό των Καστανοχωρίων. Αναμφισβήτητα, θα μπορούσε επίσης να ονομασθεί και ως Το Βουνό των Μονοπατιών, αφού αυτά είναι ατελείωτα. Στόχος τους ήταν ιδιαίτερα το Τσοτύλι, όπου διοργανώνονταν το ξακουστό παζάρι και για αυτό το λόγο από εκεί ξεκινούσαν και κατέληγαν πολλές στράτες προς όλες τις κατευθύνσεις, οι περίφημες Παζαρόστρατες.

Εδώ οι πλαγιές ανεβαίνουν απότομα σαν πέτρινοι τοίχοι, οι απειλητικοί γκρεμοί είναι στεφανωμένοι με ομίχλη και η βλάστηση κυριολεκτικά οργιάζει με άγρια ζώα να φωλιάζουν στα ατέλειωτα δάση. Εδώ κυριαρχεί ο θόρυβος του τρεχούμενου νερού, ο ψίθυρος των γιγάντιων δέντρων, το τρίξιμο της πέτρας και η απέραντη σιωπή που κρύβεται πίσω από κάθε ήχο