Παναγιώτης Σπυρόπουλος*: Η Μάχη στο Ύψωμα 731- Οι Θερμοπύλες της Ηπείρου [9 – 24 Μαρτίου 1941]

*Ταξχος (ε.α.) Παναγιώτης Σπυρόπουλος

 Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.),

Υπερπολύτεκνος με 11 παιδιά

Αν θα θέλαμε ν’ απομονώσουμε τα καταλυτικότερα αλλά και αντιφατικότερα όσον αφορά την μετέπειτα εθνική μας πορεία, στιγμιότυπα του 20^ου αιώνα, ανεπιφύλακτα θα στεκόμασταν σε δύο μάχες στις οποίες, σημειωτέον, ο ΕΣ δεν ηττήθηκε: του Σαγγαρίου και του υψώματος 731.

Χωρίς υπερβολή από τις μετέπειτα εξελίξεις νομιμοποιούμαστε να τα εκλαμβάνουμε εθνικά ως ιστορικές τομές: η πρώτη σήμανε τον ξεριζωμό του Μικρασιατικού ελληνισμού από τις προαιώνιες εστίες του˙ η δεύτερη όπως θ’ αναλύσουμε παρακάτω την αρχή του τέλους για τον Άξονα και την συνεπακόλουθη αλλαγή του ρου της ιστορίας του Β΄ΠΠ. Δεν είναι άλλωστε διόλου τυχαία και η αποτύπωση και των δύο αυτών μαχών στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου….

Η Πολιτικο-στρατιωτική Κατάσταση τις Παραμονές της Ιταλικής Επιθέσεως

Ως τον Οκτώβριο του1940, η Γερμανία,>είχε θέσει ήδη υπό τον έλεγχό της το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης: την Αυστρία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, την Τσεχοσλοβακία, την Δανία (η οποία παραδόθηκε με την απλή εμφάνιση ενός γερμανού δικυκλιστή), την Νορβηγία (η οποία παραδόθηκε «επί πίνακι» στον Άξονα από τον δοσίλογο πρωθυπουργό της Κουίσλιγκ) και την Πολωνία (η οποία είχε διαμελισθεί από τους συμμάχους τότε Σοβιετικούς και Γερμανούς σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότωφ 23/8/39)¹ . Εξάλλου η Φινλανδία μετά από επική αντίσταση εναντίον των Σοβιετικών, υπέκυψε και αυτή. Η Βρετανία, η οποία είχε κατορθώσει να περισώσει μετά την καταστροφή της Δουνκέρκης το έμψυχο μόνο υλικό του εκστρατευτικού σώματος στην- επίσης καταληφθείσα από τους Ναζί- Γαλλία, ήταν υπό καθεστώς πολιορκίας. Η Luftwaffe την βομβάρδιζε ανηλεώς, και ο κίνδυνος εισβολής στο μητροπολιτικό της έδαφος, παρ’ όλη την αντίστασή της, δεν είχε πλήρως αποσοβηθεί.

Οι ΗΠΑ δεν είχαν ακόμη αναμειχθεί στη σύρραξη. Ο Πρόεδρος Ρούσβελτ είχε καθορίσει στις 12 Οκτ 1940 τις δύο βασικές αρχές της εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών: την προάσπιση με τις αμερικανικές δυνάμεις ολοκλήρου του Δυτικού Ημισφαιρίου και την συνέχιση της παροχής κάθε είδους βοήθειας προς τη Βρετανία, εκτός από την αποστολή στρατευμάτων. Η είσοδος της Αμερικής στον πόλεμο θα είχε ως επακόλουθο την εφαρμογή του Τριμερούς Συμφώνου, που είχε υπογραφεί μεταξύ Γερμανίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας στις 27 Σεπ 1940 στο Βερολίνο, και τη γενίκευση της συρράξεως σε ολόκληρη σχεδόν την υδρόγειο.

Παράλληλα, ο Χίτλερ κατέστρωνε το πλέον μεγαλεπήβολο από τα σχέδιά του – την εισβολή στον σύμμαχό του: την Σοβιετική Ένωση. Άλλωστε όπως κυνικότατα υποστήριζε οι συμφωνίες συνάπτονται για να καταπατώνται. Το φασιστικό καθεστώς της Ρώμης>όμως δεν είχε ανάλογες επιτυχίες να επιδείξει, και ο Μουσολίνι>χρειαζόταν επειγόντως μια γρήγορη και αποφασιστική νίκη, ώστε να ενισχύσει το κύρος του. Η Ελλάδα φάνταζε ιδανικός στόχος, καθώς θα εξυπηρετούσε τα ιταλικά επεκτατικά σχέδια για απόλυτη κυριαρχία στη Μεσόγειο.>Εξάλλου, ουδέποτε σχεδόν, κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα οι ελληνοϊταλικές σχέσεις υπήρξαν αρμονικές: από την κατάληψη των Δωδεκανήσων έως την διφορούμενη πολιτική της Ιταλίας έναντι της ελληνικής απόβασης στη Σμύρνη και από τον βομβαρδισμό της Κέρκυρας έως τη σταθερή υποστήριξη των αλβανικών θέσεων για την Βόρειο Ήπειρο, η Ρώμη δεν άφηνε καμία αμφιβολία ότι θεωρούσε την Αθήνα περιφερειακό της αντίπαλο.>Μοιραία λοιπόν μετά από σωρεία αιματηρών προκλήσεων, κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα στις 28 Οκτωβρίου 1940.

Συνέχεια ΕΔΩ