Πανηγύρισε (23 και 24 Ιουνίου 2025) το ιστορικό Ιερό Εξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Παλαιογρατσάνου, στους πρώτους λόφους των Πιερίων. – Η σχέση του με τις πυρπολήσεις το Δεκέμβριο του 1943.
του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα
Πανηγύρισε με Εσπερινό, Αρτοκλασία, Όρθρο και Θεία Λειτουργία (23 και 24-6-25) το ιστορικό Εξωκλήσι (έτος ανέγερσης το 1912) του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στη μνήμη του Γενεσίου του Ιωάννη του Βαπτιστή στην Ορεινή της Ιουδαίας.
Η τοποθεσία του Εξωκλησιού του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου είναι τέτοια που μοιάζει με την γενέτειρα του Προδρόμου, την Ορεινή της Ιουδαίας. Εκεί, απλώνεται κάτω η Αγία Πόλη των Ιεροσολύμων. Εδώ, απλώνεται κάτω ο καταπράσινος κάμπος του Βελβεντού, Παλαιογρατσάνου, Πλατανορρεύματος και η μεγάλη, θαυμάσια και απαστράπτουσα λίμνη του Αλιάκμονα – Πολυφύτου.
Το Ι. Εξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Παλαιογρατσάνου προστάτεψε και ενδυνάμωσε κατατρεγμένες οικογένειες, που κατέφυγαν σ’ αυτό μετά τις πυρπολήσεις Παλιογρατσάνου, Καταφυγίου και Αγίας Κυριακής από τα γερμανικά-ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής το Δεκέμβριο του 1943. Σ’ αυτό, στη διάρκεια του παγωμένου χειμώνα, πέθανε βρέφος 40 ημερών, η Μαρία Γ. Μυλωνά.
Το Εξωκλήσι το επισκέφτηκα πρώτη φορά τον Ιούνιο του 1985 με το τρακτέρ του Παύλου Παπανώτα. Μας περίμεναν εκεί ο Πέτρος Παπαγόρας, ο Νίκος Σαπουνάς και ο Νέστορας Τράντας. Το Εξωκλήσι ήταν ένα ημι-ερειπωμένο κτίσμα. Διαβάσαμε τον Εσπερινό της γιορτής και ψάλαμε την Αρτοκλασία. Ήταν η καλή αρχή για τη διάσωσή του και στη συνέχεια, όλα αυτά τα 40 χρόνια, οι επόμενες Επιτροπές μαζί με τους αφανείς συνεργάτες τους από Παλαιογράτσανο και Βελβεντό, συνέβαλαν στην ανάδειξή του στη σημερινή καλλιεπή μορφή και εικόνα στο κτίσμα του Ναού με σεβασμό, αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο με κήπο, έτσι που ως σύνολο είναι μια ανάσα-ευκαιρία προσευχής, ένα ‘’φως ιλαρόν’’, μια δροσοσταλίδα μέσα στην καταπράσινη πλαγιά των Πιερίων.
Εκκλησάρηδες που κατά καιρούς πέρασαν από αυτό: Δημήτριος Παπαδημητρίου, Πέτρος Καρδάκος, Γεώργιος Στεφάνου, Δημήτριος Αντωνίου, Γιώργος Κουτλιάμπας, Γεώργιος Καρδάκος και άλλοι. Το Εξωκλήσι σήμερα το φροντίζει η οικογένεια της Ερμιόνης Γ. Καρδάκου, ο Κωνσταντίνος, ο Δημήτρης, ο Νικόλαος, τα παιδιά της. Έψαλαν στα πανηγύρια του ανελλιπώς κάθε χρόνο, ο Αθανάσιος Κουτσιούκης και ο Γιάννης Παπαγόρας.
Τις Ακολουθίες τέλεσαν: Τον Εσπερινό και την Αρτοκλασία ο πρωτοπ. Κωνσταντίνος Κώστας αρχιερατικός της Α.Π.Β., ο οποίος μετέφερε στο εκκλησίασμα την ευλογία του Σεβασμ. Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου. Τον Όρθρο και τη Θεία Λειτουργία ο οικον. Αθανάσιος Παπαϊωάννου εφημέριος Ίμερας και Αύρας. Έψαλαν, ο Αριστείδης Σταμάτης και ο Κωνσταντίνος Καρδάκος.
Κοντά στο Εξωκλήσι υπάρχει ‘’Αγίασμα’’. Οι παλιότεροι μιλούν για θεραπείες από αυτό. Στην πανήγυρη εκκλησιάζονται πολλοί και από τις νεώτερες γενιές.
Ο ΔΡΟΜΟΣ: Χωματόδρομος. Σε κάθε πανήγυρη ο Δήμος Βελβεντού τον ‘’ξύνει’’ και είναι σχετικά βατός. Μακάρι κάποτε να ασφαλτοστρωθεί, μακάρι.
ΣΧΟΛΕΙΑ: Θα μπορούσε να γίνει, το Εξωκλήσι, τόπος επίσκεψης και για τα σχολεία μας, ένα μάθημα διδαχής (αφήγησης, ερωτήσεων, προσευχής, ψαλτικής κλπ.) της τοπικής ιστορίας.
Το Ι. Εξωκλήσι του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου, τα Φιγκαταλώνια Βελβεντού και άλλα τοπικά μνημεία αναδεικνύουν την ‘’Ελλάδα που αντιστέκεται, την Ελλάδα που επιμένει, κι όποιος δεν καταλαβαίνει, δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει’’, όπως εύστοχα παρατηρεί, γράφει και τραγουδά ο Διονύσης Σαββόπουλος. Στην ιστορική διαδρομή μεγαλώνει η απόσταση, αλλ’ αυτό δεν αποδυναμώνει τη σχέση, αφού ‘’κι απ’ την έρμη την απόσταση, παίρνει υπόσταση κάθε γιορτή μου (μας)’’.
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας,
παπαδάσκαλος.
25-6-2025
