Τα Παράξενα της Φύσης
Σε πολλές περιοχές του Δυτικού Βοΐου εμφανίζονται ίχνη πατημάτων στην πέτρα, όπως του αλόγου του Αϊ-Γιώργη μετά το Ρουμάνι του Πενταλόφου και της πατημασιάς του Αηλιά, ή του Χριστού στην κορυφή του Καραουλιού στο Βυθό. Τεράστιες ανθρώπινες πατημασιές υπάρχουν και στη Χρυσαυγή, στο βράχο της τοποθεσίας Καζανούλι. Επειδή μάλιστα εκεί είναι αρκετά μεγαλύτερες των κανονικών ανθρώπων, οι ντόπιοι τις αποδίδουν σε γίγαντες που ζούσαν εκεί πριν χιλιάδες χρόνια και πηδούσαν από τον ένα βράχο στον άλλο.
Επίσης, οι βράχοι σε όλο το βουνό έχουν ένα ιδιαίτερο, καθαρά δικό τους σχήμα και χρώμα. Πολλοί από αυτούς έχουν σμιλευτεί κατά τέτοιο τρόπο από τις δυνάμεις του ανέμου, του νερού, ή κάποιου παλιού παγετώνα με αποτέλεσμα να παίρνουν συγκεκριμένες μορφές ανθρώπων, ζώων, ή τεράτων, μοιάζοντας να έχουν δουλευτεί από το χέρι ενός επιδέξιο τεχνίτη.
Στο Καραούλι του Βυθού, λίγο πιο ψηλά από τα σπίτια, υπάρχει το Πρόσωπο, ένας βράχος στο κέντρο του βουνού, που μοιάζει με το κεφάλι ενός τέρατος. Κοντά στο Βυθό επίσης, στην περιοχή του Σκοτωμένου Νερού, ανεβαίνοντας περιμετρικά από την Κάτω προς την Επάνω Βάθρα, αριστερά μέσα από τους βράχους μοιάζουν να ξεπροβάλλουν τα κεφάλια από δύο τέρατα, το ένα σε χαμηλότερη θέση και το άλλο σε ψηλότερη. Το πρώτο φαίνεται ακόμη καλύτερα από ψηλά, μιας και ακριβώς από επάνω του βρίσκεται η διασταύρωση των μονοπατιών για την Επάνω και την Κρυμμένη Βάθρα, στη θέση θέας.
Κοιτώντας το όρος Δόντι του Πενταλόφου από το Βυθό, ο κάτω βράχος με την ονομασία Μικρή Γκραντίσκα φαίνεται σαν ένα όρθιο φίδι, αλλά και ολόκληρο το βουνό από ψηλά, είτε από τις κορυφές του Καραουλιού, είτε της Ράχης του Αυγερινού, μοιάζει με αετό που έχει ανοιχτές τις φτερούγες του, ενώ από την πλατεία του Πενταλόφου η μορφή θυμίζει πράγματι δόντι.
Κατά μήκος της εθνικής οδού από το Τσοτύλι προς τον Πεντάλοφο, λίγα μέτρα μετά τη στροφή της Αγ. Σωτήρας ένα ακόμη τερατόμορφο πρόσωπο ξεπροβάλλει από τους βράχους ακριβώς πάνω από τα κεφάλια των περαστικών. Στην ίδια περιοχή, ανεβαίνοντας στη Σκάλα της Σβόλιανης, κατά μήκος του μονοπατιού Το Ταξίδι του Ποταμού Πραμόριτσα, εάν κάποιος παρατηρήσει προσεκτικά τα βράχια δεξιά, στο ψηλότερο μέρος θα δει ένα αυστηρό γιγάντιο ανθρώπινο πρόσωπο επικής μορφής να ξεπροβάλλει κατά το ήμισυ μέσα από τους βράχους.
Κατά μήκος του μονοπατιού Πεντάλοφος – Δίλοφο λίγο πριν τον Προφήτη Ηλία Διλόφου, στις κορυφές του βουνού Μπουργιάννη, υπάρχει μια σειρά απόκρημνων γκρεμών που μοιάζουν με διάφορες μορφές δεινοσαύρων και αποκαλούνται ως Τερατόμορφοι Βράχοι.
Ιδιαίτερη εντύπωση και περιέργεια προκαλούν επίσης οι τεράστιες πέτρες με απολιθώματα που βρίσκονται στα δεξιά του δρόμου λίγο πριν το Μοναστήρι του Αγ. Αθανασίου Ζηκοβίστης μετά τη Δαμασκηνιά. Είναι τοποθετημένες σε συγκεκριμένη διάταξη, μοιάζοντας με ογκόλιθους που μόνο γίγαντες θα μπορούσαν να μετακινήσουν. Τέτοιου είδους πέτρες απαντώνται και σε άλλα σημεία των Οντρίων.
Ειδικά στα Όντρια, οι απόκρημνοι βράχοι που παίρνουν ανθρώπινες μορφές είναι πολυπληθείς. Βορειοανατολικά της Δραγασιάς, στο χωματόδρομο που ανηφορίζει προς την τοποθεσία Ακρόπολη υπάρχει ένας τεράστιος βράχος κατά μήκος της πέτρινης κορυφογραμμής που έχει τη μορφή ενός μεγάλου άντρα. Περισσότερο μοιάζει με το κεφάλι του θρυλικού Ηρακλή, ο οποίος λατρεύονταν παλιότερα εδώ ως θεϊκή οντότητα. Είναι τόσο πιστή η αναπαράσταση, που οδηγεί στη σκέψη, ότι πιθανό να έχει σμιλευτεί από ανθρώπινο χέρι. Στα Όντρια της Ζώνης υπάρχουν επίσης οι μορφές δύο γυναικών, που ο μύθος θέλει στα χρόνια της σκλαβιάς να ξεφεύγουν από τα χέρια των Αρβανιτών με το πρόσχημα ότι θα πάνε να γεμίσουν νερό και οι οποίες όταν αντιλήφθηκαν ότι δεν υπήρχε διαφυγή, παρακάλεσαν το Θεό να τις μαρμαρώσει επί τόπου με τις στάμνες στον ώμο παρά να ατιμασθούν στα χέρια των κατακτητών.
Όλα αυτά τα παράξενα φαινόμενα, τα ατέλειωτα μυστηριακά δάση, η άγρια πανίδα, τα κρυμμένα μονοπάτια και οι παλιές θρυλικές ιστορίες κάνουν το Βόιο να φαίνεται ένας πολύ ιδιαίτερος τόπος, έξω από τους κύκλους αυτού του κόσμου, πιο κοντά στους δρόμους της φαντασίας και του παραμυθιού.