Περίθαλψη καρκινοπαθών και γεωγραφικές ανισότητες: Ο κοινωνικός αντίκτυπος. του Δρ. Θανάση Μπαγκατζούνη
Ογκολόγου-Ακτινοθεραπευτή
Το παρόν άρθρο αναλύει το Eυρωπαϊκό Mητρώο Aνισοτήτων για τον Καρκίνο*, μία πολύ σημαντική έκθεση που εκδόθηκε πρόσφατα υπό τη γενική γραμματεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το πρώτο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το 2022 αναμένονταν κατ’ εκτίμηση 63.176 νέες διαγνώσεις καρκίνου στην Ελλάδα. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε 529 νέα περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμό.
Το δεύτερο στοιχείο που θα έπρεπε να ενδιαφέρει αυτούς που σχεδιάζουν πολιτικές υγείας είναι ότι το 2022 η Ελλάδα είχε πενταετή επιπολασμό 1.769 περιστατικών καρκίνου ανά 100 000 άτομα.
Ο Επιπολασμός αφορά τον αριθμό των ατόμων που έχει διαγνωστεί με καρκίνο κατά την προηγούμενη πενταετία και εξακολουθεί να ζει.
Ας δούμε λοιπόν τι σημαίνουν αυτοί οι αριθμοί για μια μικρή περιφέρεια της Ευρώπης, τη Δυτική Μακεδονία, με πληθυσμό 250.000 κατοίκους.
Στην Περιφέρεια της Δ. Μακεδονίας αναμένουμε κατ΄ εκτίμηση 1.322 νέα περιστατικά καρκίνου κάθε χρόνο.
Επίσης, αυτή τη στιγμή ζουν στην Δ. Μακεδονία κατ’ εκτίμηση 4.422 άνδρες και γυναίκες στους οποίους την τελευταία πενταετία έχει διαγνωστεί κάποιος τύπος καρκίνου. Κάποιοι από αυτούς υποβάλλονται σε ογκολογικές θεραπείες (ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, ανοσοθεραπεία), οι υπόλοιποι έχουν ολοκληρώσει την θεραπεία τους και βρίσκονται σε πρόγραμμα ογκολογικής παρακολούθησης.
Ας εξετάσουμε τώρα τις δομές για ογκολογικές θεραπείες και το ανθρώπινο δυναμικό που περιθάλπουν αυτούς τους ανθρώπους: Η Δ. Μακεδονία διαθέτει μια μονάδα Παθολογικής Ογκολογίας σε ένα από τα πέντε νοσοκομεία της και μια μονάδα χημειοθεραπείας σε μια ιδιωτική κλινική.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Mητρώο Aνισοτήτων για τον Καρκίνο, η πυκνότητα των κλινικών ογκολόγων στην Δ. Μακεδονία, δηλαδή ο αριθμός τους ανά εκατομμύριο πληθυσμού, ήταν το 2022 πέντε φορές χαμηλότερη από αυτή της Αττικής και τέσσερις φορές χαμηλότερη από αυτή της Κρήτης και της Κεντρικής Μακεδονίας.
Όσον αφορά τις υποδομές για Ακτινοθεραπεία που χρειάζονται 50-60% των ασθενών με καρκίνο, η Δ. Μακεδονία δεν διαθέτει ούτε μια μονάδα ακτινοθεραπείας και για αυτό τον λόγο οι κατ’ εκτίμηση 650-800 ασθενείς τον χρόνο που την έχουν ανάγκη πρέπει να διανύουν καθημερινά αποστάσεις 130-200 χιλιομέτρων για 10 μέχρι και 35 θεραπείες των 15 λεπτών.
Όμως υπάρχει και ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που αναφέρει η έκθεση αυτή: Μεταξύ του 2011 και του 2021, η Ελλάδα σημείωσε βραδύτερη μείωση των ποσοστών θνησιμότητας από καρκίνο σε σχέση με τις περισσότερες άλλες χώρες της ΕΕ.
Μια περιφέρεια όμως όπως αυτή της Δ. Μακεδονίας που έχει λιγότερους Ογκολόγους και μεγαλύτερες αποστάσεις, άρα πιο δύσκολη πρόσβαση σε τεχνολογίες που σώζουν ζωές, όπως στην Ακτινοθεραπεία, θα πρέπει να έχει και αναλογικά μεγαλύτερη θνησιμότητα από την Αττική, την Κρήτη ή την Κεντρική Μακεδονία. Αυτό δεν μας το λέει, και ούτε πρόκειται να μας το πει καμιά έκθεση, το λέει η κοινή λογική.
Όπως μεγαλύτερη θνησιμότητα έχουν τα φτωχά στρώματα, από ότι τα πιο εύρωστα στρώματα του πληθυσμού που έχουν την οικονομική δυνατότητα να αναζητούν θεραπεία στα ιδιωτικά κέντρα της Θεσσαλονίκης ή της Λάρισας, καθώς τα δημόσια Κέντρα περίθαλψης του καρκίνου είναι κορεσμένα.
Άλλες περιφέρειες, όπως τα Δωδεκάνησα, η Στερεά Ελλάδα και η Πελοπόννησος προώθησαν κάποια μέτρα και δημιουργούν υποδομές ακτινοθεραπείας στα δημόσια νοσοκομεία τους, στην Ρόδο, στη Λαμία και στην Σπάρτη αντίστοιχα.
Η Δ. Μακεδονία που θα έπρεπε να είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη σε θέματα πρόληψης και περίθαλψης του καρκίνου, μια και ο πληθυσμός της ζει και εργάζεται εδώ και δεκαετίες μέσα σε ένα υποβαθμισμένο, τοξικό και καρκινογόνο περιβάλλον επαναπαύεται και επενδύει σε φωτοβολταϊκά, data centers και “πράσινες” μονάδες καύσης απορριμμάτων, αντί να δημιουργήσει υποδομές υψηλής εξειδίκευσης που θα περιθάλψουν τις ευπαθείς της ομάδες και θα σώσουν ανθρώπινες ζωές.
Θα κλείσω με μια εκτίμηση και εισήγηση του Ευρωπαϊκού Μητρώου Ανισοτήτων για τον καρκίνο: «η πρόσβαση σε περίθαλψη του καρκίνου στην Ελλάδα παρεμποδίζεται από διάφορους παράγοντες, όπως οι ελλείψεις προσωπικού στον τομέα της υγείας, οι υψηλές άμεσες δαπάνες για τους ασθενείς, οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής για ακτινοθεραπεία στα δημόσια νοσοκομεία και η άνιση κατανομή των εγκαταστάσεων περίθαλψης του καρκίνου. Για να βελτιωθεί η ποιότητα της περίθαλψης, απαιτούνται πιο ολοκληρωμένες πολιτικές που εστιάζουν στη συγκέντρωση της περίθαλψης και στη διασφάλιση της ποιότητας».
Πηγή:
* Σύμφωνα με τους δημιουργούς του, το έργο αυτό αποτελεί εμβληματική πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Σχεδίου για την Καταπολέμηση του Καρκίνου παρέχοντας έγκυρα και αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με την πρόληψη και την περίθαλψη του καρκίνου ώστε να προσδιορίζονται τάσεις, αποκλίσεις και ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών, των περιφερειών και των πληθυσμιακών ομάδων.
