Ποιον βαρύνει η υποχρέωση απομάκρυνσης των αποβλήτων από τους καθαρισμούς οικοπέδων;
Δικηγόρος
Πληθαίνουν οι περιπτώσεις πολιτών που, αφού προέβησαν στις εργασίες καθαρισμού των οικοπέδων τους εντός σχεδίου πόλεων και οικισμών, τους υποδεικνύεται από τις κατά τόπους δημοτικές αρχές να απευθυνθούν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις για την -έναντι υψηλού χρηματικού αντιτίμου- απομάκρυνση των προϊόντων των καθαρισμών, των κλαδεύσεων και των υλοτομιών τα οποία οι ίδιοι αδυνατούν να απομακρύνουν με δικά τους μέσα. Για τούτο, παραθέτουμε τις σχετικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας που προβλέπουν ότι η αποκομιδή των αποβλήτων αποτελεί αρμοδιότητα των οικείων δήμων και όχι των πολιτών.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 75 παράγραφος Ιβ’ περίπτωση 4 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 34632006, ΦΕΚ Α’ 114/8.6.2006) ορίζει ότι στην αρμοδιότητα των δήμων ανήκει, μεταξύ άλλων, η καθαριότητα όλων των κοινοχρήστων χώρων της εδαφικής περιφέρειάς τους, η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων καθώς και η λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων για την προστασία των χώρων διάθεσης απορριμμάτων από εκδήλωση πυρκαγιάς. Συναφώς και το άρθρο 41 του ν. 4819/2021 (ΦΕΚ Α’ 129/23.7.2021), στον οποίο η ίδια η Πυροσβεστική Διάταξη 20/2024 παραπέμπει σχετικά με την ευθύνη διαχείρισης αποβλήτων (σε συμμόρφωση με το άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ), ορίζει ότι οι αρχικοί παραγωγοί ή άλλοι κάτοχοι αποβλήτων πραγματοποιούν οι ίδιοι την επεξεργασία τους ή την αναθέτουν, μεταξύ άλλων, σε δημόσιο ή ιδιωτικό οργανισμό που εκτελεί εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων, όπως εν προκειμένω οι οικείοι ΟΤΑ.
Πέραν αυτών, η ίδια η συνταγματική επιταγή του άρθρου 24 παρ. 1 προβλέπει ότι η λήψη μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος (στα οποία συγκαταλέγεται η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων) είναι αποκλειστική υποχρέωση της Πολιτείας και δικαίωμα του καθενός, επομένως καθίσταται αντισυνταγματική η μετακύλισή της στον πολίτη και μάλιστα με την επιβολή σε αυτόν της υποχρέωσης να καταβάλει οποιοδήποτε χρηματικό αντίτιμο σε ιδιώτες εργολάβους για την εκτέλεσή της.
Επισημαίνεται ακόμα ότι κατά τα άρθρα 3 παρ. 2β’ και 50 παρ. 4 του ν. 4819/2021 (σε συμμόρφωση προς το άρθρο 22 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ), τα απόβλητα παραγωγής, γεωργίας και δασοκομίας δεν περιλαμβάνονται καν στα αστικά απόβλητα, επομένως δεν ισχύουν για αυτά οι κοινοί κανόνες συλλογής και αποκομιδής των αστικών αποβλήτων, τα δε βιοαποδομήσιμα απόβλητα κήπων και πάρκων λογίζονται ως βιολογικά απόβλητα (βιοαπόβλητα) τα οποία, υποχρεωτικά, είτε διαχωρίζονται και ανακυκλώνονται στην πηγή είτε συλλέγονται χωριστά και δεν αναμειγνύονται με άλλα είδη αποβλήτων, προκειμένου να υποβληθούν σε ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης και της χώνευσης, κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας και το προϊόν που προκύπτει από αυτή να πληροί τα σχετικά πρότυπα υψηλής ποιότητας. Για τον σκοπό αυτόν οι δήμοι μεριμνούν για την οργάνωση και λειτουργία της χωριστής συλλογής και μεταφοράς τους.
Το πρόβλημα εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο διατάξεων πυροπροστασίας που τέθηκαν σε εφαρμογή φέτος μεταθέτοντας, αντίθετα με όσα ορίζουν το Σύνταγμα και η κείμενη νομοθεσία, την ευθύνη της λήψης μέτρων προστασίας του δάσους και των οικισμών από την Πολιτεία στον πολίτη. Αναμφίβολα κάποια ανάλογη αυθαίρετη και προκλητική συμπεριφορά των κρατούντων της εποχής του θα πρέπει να είχε υπόψη του ο σπουδαίος ρωμαίος ποιητής Δέκιμος Ιούνιος Ιουβενάλιος, όταν αναρωτιόταν «Quis custodiet ipsos custodes?» (Ποιος θα μας φυλάξει από τους φύλακες;), με το ερώτημα να παραμένει και σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ…
