Η επίδραση των ΜΜΕ και ειδικότερα της τηλεόρασης στην κοινή γνώμη είναι αδιαμφισβήτητη. Πολλοί ισχυρίζονται ότι παρακολουθούν τα ΜΜΕ με κριτική ματιά και αντιστέκονται στα μηνύματα που τους μεταφέρονται. Μάλλον πρόκειται για ευσεβείς πόθους ειδικότερα για όποιον δεν είναι γνώστης της επιστήμης της επικοινωνίας. Οσοι θεωρούν ότι βλέπουν τα ΜΜΕ με κριτικό τρόπο είναι και αυτοί που είναι περισσότερο ευάλωτοι σε αυτά.
Στο σύντομο αυτό κείμενο θα σταθώ σε δύο θεωρίες της επικοινωνίας: τη θεωρία της καλλιέργειας και τη θεωρία ορισμού της θεματολογίας.
Ο Γεώργιος Γκέρμπνερ (George Gerbner) το 1969 εισήγαγε τη θεωρία της καλλιέργειας μελετώντας τη μακρόχρονη επίδραση της τηλεόρασης στη ζωή των ανθρώπων. Υποστήριξε ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεση στα ΜΜΕ και ειδικότερα στην τηλεόρασης διαμορφώνει τις απόψεις και τη συμπεριφορά των ανθρώπων αλλά και την αντίληψή τους για τον πραγματικό κόσμο. Σύμφωνα με την έρευνά του, άνθρωποι που έβλεπαν πολλές ώρες τηλεόραση γίνονται φοβικοί και αναπτύσσουν μία ομοιογενή αντίληψη για τον κόσμο γιατί έρχονται σε πιο συχνή επαφή με τα ίδια τηλεοπτικά μηνύματα.
Πιο πρόσφατες μελέτες επιβεβαίωσαν τη θεωρία του Γκέρμπνερ καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι αυτοί που παρακολουθούν πολλές ώρες τηλεόραση γίνονται υλιστές αλλά και έχουν μία υπερεκτιμημένη αντίληψη για την επιστήμη γιατί τα μηνύματα που μεταφέρει η τηλεόραση για την επιστήμη και τους επιστήμονες είναι ότι «τα γιατρεύουν όλα» και δίνουν απάντηση στα πάντα. Επιστήμη για κάθε νόσο λοιπόν.
Μία τέτοια υπερεκτιμημένη αντίληψη για τους «ειδικούς» (λέξη που έχει αποκτήσει αρνητική χροιά πλέον) διαπιστώσαμε και πρόσφατα στη χώρα μας με την υγειονομική κρίση του κορωνοϊού.
Το 1972 οι Μαξγουελ Μακ Κομπς και Ντόναλντ Σόου (McCombs & Shaw, 1972) δημιούργησαν τη θεωρία ορισμού της θεματολογίας των ΜΜΕ σύμφωνα με την οποία ότι συζητούν και σκέφτονται οι άνθρωποι είναι αποτέλεσμα των θεμάτων που αποφασίζουν τα ΜΜΕ να προβάλλουν.
Οι Μακ Κομπς και Σόου διενήργησαν μία έρευνα κατά τη διάρκεια των αμερικανικών προεδρικών εκλογών το 1968 στο Τσάπελ Χιλ. Διαπίστωσαν ότι υπήρχε ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των θεμάτων που οι συνεντευξιαζόμενοι θεωρούσαν ως σημαντικά και των θεμάτων που πρόβαλλαν τα ΜΜΕ. Με άλλα λόγια, οι συνεντευξιαζόμενοι είχαν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από τα ΜΜΕ.
Την ίδια εποχή οι Μπλουμλερ και Κατς (Blumler & Katz, 1974) κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το κοινό παρακολουθώντας τα ΜΜΕ ικανοποιεί τέσσερις επιθυμίες: τη δραπέτευση ή τη συναισθηματική εκτόνωση από την πίεση της καθημερινότητας, την ανάπτυξη προσωπικών σχέσεων βλ. συζητήσεις για τις εκπομπές με άλλους ανθρώπους, τη σύγκριση με τους χαρακτήρες των εκπομπών/σήριαλ και την πληροφόρηση σχετικά με το τι συμβαίνει στον κόσμο.
Συνεπώς, τα ΜΜΕ δημιουργούν μία πλασματική αντίληψη για τον κόσμο, μία αντίληψη που καθοδηγείται από τα ίδια εκμεταλλευόμενα τις ανθρώπινες επιθυμίες που προανέφερα.
Υπάρχει όμως λύση και δεν είναι άλλη παρά η περιορισμένη έκθεση στα μέσα και η άμυνα μέσω της αντικατάστασής τους με δημιουργικές ενασχολήσεις όπως το διάβασμα αλλά και η συζήτηση με φίλους. Κατ’αυτό τον τρόπο, θα σταματήσει ο φόβος, θα αναπτυχθεί η κριτική σκέψη αλλά και η ζωή θα αποκτήσει μία ξεχωριστή ποιότητα.
Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Θα υποθέσουμε ότι είστε εντάξει με αυτό, αλλά μπορείτε να εξαιρεθείτε αν το επιθυμείτε. ΑποδοχήΔιαβάστε περισσότερα
