Δημοσιεύτηκε προ ημερών στην εφημερίδα «Πρωινός Λόγος» η είδηση ότι ο Πολιτιστικός σύλλογος της Άνω Κώμης και ο γυμναστικός σύλλογος «Ελίμεια» πραγματοποίησαν «γιορτή του ΠΡΑΣΟΥ». Η γιορτή έγινε για πρώτη φορά και πιστεύω να καθιερωθεί να γίνεται κάθε χρόνο, γιατί αξίζει να προβάλλεται το πράσο, ένα γεωργικό προϊόν που χρησιμοποιείται σε ποικιλία φαγητών και είναι νόστιμο και, όπως λένε οι διατροφολόγοι, έχει βιταμίνες για τον ανθρώπινο οργανισμό. Με το πράσο παρασκευάζεται η νόστιμη πρασόπιτα, που έφθασε μέχρι την Αυστραλία. Αναφέρω την περίπτωση που γεύτηκα την πρασόπιτα στην Αυστραλία.
Όταν το 1995 πήγα στην Αυστραλία, προσκαλεσμένος του συλλόγου Κοζανιτών Μελβούρνης, όπου είχα την έδρα μου, επισκέφτηκα και το Σίδνεϋ, όπου με πρωτοβουλία μου ιδρύθηκε σύλλογος Κοζανιτών Σίδνεϋ. Πρόεδρος του συλλόγου ήταν ο Λευτέρης Σιούστης, που ήταν και πρόεδρος της Παμμακεδονικής Ένωσης Σίδνεϋ, με καταγωγή από την Αιανή Κοζάνης (αείμνηστος από το 2016). Ήταν πολύ δραστήριος και καλός φίλος μας, μαζί με τον Κοζανίτη αντιπρόεδρο Νίκο Χονδροκώστα (αείμνηστος από το 2019), ο οποίος με φιλοξένησε. Με τους δύο φίλους πήγαμε σε ελληνική Ταβέρνα την οποία λειτουργούσε συμπατριώτης μας από την Άνω Κώμη, ονόματι Τσιρέκας. Ήταν ένα κατάστημα πολύ περιποιημένο και, βέβαια, μαγείρευε ελληνικά φαγητά, που τα προτιμούσαν οι Αυστραλοί. Στο τέλος μας έφεραν και πρασόπιτα, πολύ νόστιμη. Ρώτησα τότε τη μαγείρισσα αν τα πράσα είναι από την Άνω Κώμη, και μου απάντησε με χαρωπό πρόσωπο «Ναι, είναι από την Άνω Κώμη»! Την ευχαριστήσαμε και ευχηθήκαμε να περνούν καλά στη δεύτερη πατρίδα τους και να χρησιμοποιούντα πράσα. Όπως έχω πληροφορηθεί, ο γιος τής οικογένειας άνοιξε εστιατόριο σε κεντρικό δρόμο του Σίδνεϋ, έχοντας μεγάλη πελατεία.
Τα λάχανα (γκαρμπουλάχανα)της Άνω Κώμης είναι γνωστά και τα χρησιμοποιούμε για την Αρμιά, για να κάνουμε τα γιαπράκια. Η κωμόπολη έχει όμως και τα νεροκρόμμυδα, που εξάγονται στο εξωτερικό. Μάλιστα, παλιά τούς αποκαλούσαν με παρατσούκλι «πρασάης απ’ ’ναπάν’Βάντσα». Συνεπώς, οι κάτοικοι της Άνω Κώμης είναι ταυτισμένοι με τα πράσα που παράγουν και μας παρέχουν με το μαγείρεμα τη νοστιμιά τους.
Άλλωστε, η Άνω κώμη έχει πλούσια ιστορία από τα παλιά χρόνια. Θα αναφέρω και μια περίπτωση για το πώς διατηρούνταν τα πράσα φρέσκα το χειμώνα. Προ 80 χρόνων και πλέον, τα σπίτια ήσαν μονοκατοικίες και είχαν κήπο (μπαχτσέ) στην αυλή τους με δένδρα και λουλούδια. Σε κάποιο κενό σημείο, λοιπόν, του κήπου έσκαβαν βαθιά και έβαζαν μέσα τα πράσα, τα σκεπάζανε με το χώμα και αυτά διατηρούνταν φρέσκα, χωρίς να επηρεάζονται από το κρύο και τα χιόνια. Και το χειμώνα οι νοικοκυρές έβγαζαν τα πράσα και μαγείρευαν με χοιρινό, που ήταν χειμωνιάτικο φαγητό, σε πήλινη χύτρα (τσέντζιαρ’), στην οποίο έβραζε το φαγητό και γινόταν πολύ νόστιμο. Τραβούσε και μαύρο κρασί «κι ου πάππους τιντόνουνταν στου μιντιρλίκ΄ δίπλα στην παρστχιά ή πυρουστχιά στου ιτζιάκ και έσπαζε ψίχα τουν ύπνου». Ήταν τότε εποχές που οι άνθρωποι ήσαν ταπεινοί, ήρεμοι και αγνοί και είχαν απλή ζωή.
Να φέρω και ένα παράδειγμα άλλης γιορτής: Στο χωριό Καπνοχώρι (Σουφλάρ) πραγματοποιείται εδώ και 12 χρόνια «γιορτή της πατάτας». Γίνεται μεγάλο πανηγύρι και πάει πολύς κόσμος, πήγα κι εγώ προσκαλεσμένος από την πρόεδρο κυρία Αγάπη. Στη γιορτή προσφέρουν εκτός από πατατοκεφτέδες και διάφορα άλλα εδέσματα παρασκευασμένα με πατάτα. Στο τέλος προσφέρουν σε κάθε επισκέπτη και μια σακούλα με πατάτες. Η γιορτή γίνεται Σάββατο βράδυ στην κεντρική πλατεία του χωριού. Φέρνουν και όργανα και είναι μια όμορφη καλοκαιρινή βραδιά με φεγγάρι. Η γιορτή είναι μια ωραία εκδήλωση, που αναδεικνύει το προϊόν του Καπνοχωρίου, οι κάτοικοι του οποίου προέρχονται από την Ανατολική Θράκη. Όλη η περιοχή, βέβαια, μέχρι τον Πολύμυλο καλλιεργεί πατάτα, που είναι πολύ νόστιμη. Ευχόμαστε και η «γιορτή πράσου» της Άνω Κώμης να έχει επιτυχία και να καθιερωθεί.
Γιάννης Κορκάς 25-1-2023