«Η εκτός πλαισίου σκέψη, η δημιουργική σκέψη και το πνεύμα καινοτομίας συμβάλει τόσο στην ευελιξία και την προσαρμοστικότητα, όσο και στην ανθεκτικότητα ανθρώπων και κοινωνιών…».
Η πραγματικότητα η οποία χαρακτήριζε το παραγωγικό οικοσύστημα και εν γένει το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον της περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας τις τελευταίες δεκαετίες ήταν ακριβώς η αντίθετη:
· Σκέψη εντός πλαισίου, όπως αυτό είχε εδραιωθεί μέσω της κυρίαρχης οικονομικής δραστηριότητας του ενεργειακού τομέα, ο οποίος διασφάλιζε από τη μια πλευρά οικονομική ευημερία αλλά από την άλλη ευνούχιζε τη δημιουργική σκέψη.
· Απουσία ευελιξίας και προσαρμοστικότητας του ανθρώπινου δυναμικού και γενικότερα του συνόλου της κοινωνίας στις αλλαγές, διότι ακριβώς ποτέ δεν δοκιμάστηκε στο βαθμό που επέβαλαν τόσο η οικονομική κρίση μετά το 2010 όσο και η πρόσφατη υγειονομική κρίση.
Τα αποτελέσματα φυσικά της συμπεριφοράς αυτής έχουν το αποτύπωμά τους αφενός στα μακροοικονομικά μεγέθη της περιοχής (π.χ. διαχρονικά υψηλή ανεργία άνω του 25%) και αφετέρου στους δείκτες καινοτομίας όπως αποτυπώνονται στον Περιφερειακό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας (Regional Innovation Scoreboard) 2019.
Με βάση τον Πίνακα αυτό, ο Περιφερειακός Δείκτης Καινοτομίας της Δυτικής Μακεδονίας υπολείπεται της χώρας και σημαντικά του Μέσου Όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά την αξιοσημείωστη βελτίωσή του μεταξύ των ετών 2010 και 2019 κατά 23,1%.
Ειδικότερα, η υστέρηση αυτή παρατηρείται σε επιμέρους δείκτες, όπως οι δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D), οι αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας (PCT patent applications) και οι καινοτομίες προϊόντων και διαδικασιών (product/process innovations).
Στην παρούσα χρονική περίοδο η συζήτηση για το παρόν είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το μέλλον της περιοχής. Η αλήθεια είναι ότι αργήσαμε και η προσπάθεια είναι πλέον δύσκολη και θα πρέπει να γίνει σε δύο επίπεδα.
Σε πρώτο επίπεδο θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα άμεσα προβλήματα που προκύπτουν από την βίαιη πλέον αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της Δυτικής Μακεδονίας και σε δεύτερο, μεσομακροπρόθεσμο επίπεδο να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της περιοχής με την ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας μέσω της συστημικής έρευνας για το Μέλλον και την προοπτική διερεύνηση.
Ευχή η «συλλογική ματιά στο μέλλον» να αποτελέσει τη βάση για τον εφεξής τρόπο σκέψης και αναπτυξιακής πρακτικής.
Προλογίζοντας το διήμερο διαδικτυακό εργαστήριο (3-4/12/2020) Αλφαβητισμού για το μέλλον “Κοζάνη 2040”. Τάσου Σιδηρόπουλου
5