Η σταθερότερη και πιο ακλόνητη τάση στον κόσμο, υλικό, ψυχολογικό και πνευματικό, από την οποία εξαρτάται ο μαρασμός ή η εξέλιξη, η επιβίωση ή η εξαφάνιση, η πρόοδος ή η στασιμότητα, είναι η αλλαγή.
Μπορεί να ακούγεται ως οξύμωρο αλλά η αέναη διαφοροποίηση είναι τόσο επιβεβλημένη από τη φύση, που συντελείται με κάθε τρόπο, εκούσια ή αθέλητα, τυχαία ή σκόπιμα, ως ευελιξία ή ως απαίτηση, ως προσαρμογή ή γενετική προδιάθεση.
Αυτό το είχε εύστοχα διαπιστώσει ο Ηράκλειτος αλλά και οι Στωικοί και ισχύει σε τέτοιο βαθμό, που η αποτελεσματική διαχείριση της αλλαγής, ουσιαστικά είναι η επένδυση στην ευτυχία και η προϋπόθεση της αρμονίας. Όλα είναι ρευστά, όμως πώς αντιδρά σε αυτό το δόγμα η ανθρώπινη προσωπικότητα; Παραμένει αδρανής; Παρασύρεται, Ενδίδει; Αντιστέκεται; Είναι επιλεκτική μπροστά σε όλα τα ενδεχόμενα και εκλεκτική στις πιθανότητες; Νοηματοδοτεί η ίδια τα στοιχεία που μεταλλάσσονται ή αυτά είναι που τη διαμορφώνουν;
Μπορεί κάτι μέσα μας να αναπολεί πεισματικά την παιδική ηλικία, όπως απεφάνθη ο Υung, τότε που ο χρόνος κυλούσε πιο αργά, η μυθική σκέψη ερμήνευε τους γρίφους, η μάθηση ήταν παιχνίδι, τα συναισθήματα αυθεντικά και απροκάλυπτα, το σκηνικό της δράσης αφορούσε το εδώ και το τώρα, η ικανοποίηση ήταν άμεση και εξαρτημένη από τα μικρά, ο κόσμος πελώριος, οι λεπτομέρειες ανεξερεύνητες και οι πραγματικοί ή συμβολικοί γονείς φρόντιζαν για την επιβίωση, όμως η ενηλικίωση συνοδεύτηκε από τόσες αναπτυξιακές μεταβολές, που η προσαρμοστικότητα έγινε ο δείκτης της επιτυχίας ή της καθήλωσης.
Υπάρχουν αλλαγές που τις αποδεχόμαστε, στις οποίες αντιστεκόμαστε, που απευχόμαστε, στις οποίες ενδίδουμε, επιδιώκουμε, σχεδιάζουμε, οργανώνουμε, εκπαιδευόμαστε, κυοφορούμε!!
Κάποιοι γνωρίζουν οδυνηρές αλλαγές, όπως η αδράνεια των πάντων, ενόσω τα μόνα που μεταβάλλονται είναι εκείνα που αγαπάμε.
Άλλοι δεν τις καταλαβαίνουν μέχρι να είναι πολύ αργά, γιατί ανεπαισθήτως συντελέστηκαν οι μετατοπίσεις των μικρoλεπτομερειών, από τις οποίες εξαρτώνται τα σύνολα και η μεγάλη εικόνα.
Υπάρχουν πολλοί για τους οποίους η πρόθεση για αλλαγή είναι η διαφορά ανάμεσα στο ιδεατό και εκείνο, που ως πραγματικό εκλαμβάνουν, όποτε γίνεται κίνητρο, έμπνευση, εμμονή, νεύρωση, τελειοθηρία ή ψυχαναγκασμός.
Κοσμογονικές, επαναστατικές, κοινωνικές και βιολογικές αλλαγές γεννά η τυχαιότητα, η εμπρόθετη δράση, η τεχνολογία, η φτώχεια, η ανισότητα, ο αποκλεισμός, η πρόσβαση σε φυσικούς ή άλλους πόρους, το περιβάλλον, ο χώρος, η επιστήμη, η συνωμοσία του Σύμπαντος, οι θεότητες , η ηλικία ακόμα και η πλήξη.
Η αλλαγή υπήρξε πολιτικό σύνθημα και υπόσχεση πολλών θεωριών, άσχετα αν σπάνια διευκρινίζεται η πορεία και τα αποτελέσματα της.
Η μόνη βεβαιότητα, συμπερασματικά, είναι ότι μπροστά της σπάνια στεκόμαστε αδιάφοροι, ενώ αν την αγνοήσουμε, τελματώνουμε, πιανόμαστε απροετοίμαστοι, γινόμαστε αντιδραστικοί, επιφυλακτικοί, οπισθοδρομικοί, συντηρητικοί, απηρχαιωμένοι, δειλοί, καθεστηκυία τάξη, παραδοσιακοί, στενόμυαλοι, γηρασμένοι, αρχαιολογικό υλικό και επιρρεπείς στον αφανισμό, εφόσον η ευκαμψία και η προσαρμοστικότητα είναι χαρακτηριστικά των ειδών που κυριαρχούν και κατακυριεύουν την πλάση, όπως το γένος των ανθρώπων.
Κάποιοι, βέβαια, επιμένουν πως η ανεξέλεγκτη μεταβολή είναι χαρακτηριστικό των αφρόνων, των επιπόλαιων, των νέων, των καινοφανών ηθικών, των σκευωρών, των επίβουλων και όσων ποθούν τα χαοτικά, επειδή δεν είναι ικανοί να εμβαθύνουν στα σίγουρα.
Η αλήθεια είναι πως η συνήθεια συσχετίζεται με την πρόβλεψη, την ιεροτελεστία, τον έλεγχο, το γνώριμο, το δοκιμασμένο, το ασφαλές και καθησυχαστικό, την τήρηση πρωτοκόλλων και διαδικασιών, την απαρέγκλιτη διαδρομή, την τάξη και την πειθαρχία, ενώ η αλλαγή απαιτεί ξεβόλεμα, πειραματισμό, αμφιβολία, εγρήγορση, τόλμη, εναλλακτικές σε περίπτωση αποτυχίας προσεγγίσεις, ψυχικό σθένος, φαντασία, ηγετικές ικανότητες, διαχείριση κινδύνων και έκθεση στο άγνωστο.
Τόσο το νεωτερικό, όσο και η καθήλωση στο βεβαιωμένο είναι αποκυήματα της συγκυρίας, της σύμπτωσης, της χρονικότητας, της πολυμεταβλητής αλληλεπίδρασης, άσχετα αν θέλουμε να πιστεύουμε πως τα προσδιορίζουμε, τα υπολογίζουμε, τα καθορίζουμε και τα οριοθετούμε.
Το νέο δεν εκπορεύεται από το μηδέν, αλλά πάντοτε γεννιέται από το παλιό, συνυπάρχει μαζί του για μεγάλο διάστημα, έστω ως μειοψηφία, ως υπόθεση, ως ετερόκλητη λύση, ως αναδιάταξη, αντίθεση, αρωγή ή αναπροσαρμογή, δυναμώνει από αυτό, έχει τις ρίζες σε εκείνο που περνά, που φθίνει, που χάνει τη λειτουργικότητα του.
Το πιάνει από το χέρι και συμβαδίζουν, σε κάποια φάση συνδιαλέγονται ισότιμα, συσχετίζονται, ίσως αλληλοαναιρούνται, συγκρούονται, εξοντώνονται ή αποτελούν αδιάσπαστη συνέχεια, μέχρι που το καινούριο να γίνει κυρίαρχο και να μεταμορφωθεί σε στοιχείο που δεσπόζει.
Μέσα του το εκπαιδευμένο μάτι θα μπορεί πάντοτε να διακρίνει τα κύτταρα του παλιού, όπως και το DNA του επόμενου, μέσα σε κάθε ρωμαλέο και αυταπόδεικτο σύστημα.
Τελικά η αλλαγή είναι η ανεπαίσθητη σκιά του θανάτου, η απόδειξη ότι εξαιτίας της φθίσης η πλάση αναγεννάται και μεταβάλλεται και πως χωρίς την προοπτική του τέλους μια σταθερή και αναλλοίωτη αιωνιότητα θα καταδίκαζε τα πάντα σε στάση.
Η αναγκαιότητα της αλλαγής
Αν έχετε φτάσει από φώτιση, χάρη, ανάγκη, ηλικία, μάθηση σε εκείνο το σημείο σοφίας, απόγνωσης, ή εξελικτικού οίστρου, ώστε να απομυθοποιήσετε κάθε κοινωνική σύμβαση, να αποκαθηλώσετε προσωπικές αξίες, να αμφισβητήσετε θέσφατα, να διακωμωδήσετε τις επιλογές σας, να αιφνιδιαστείτε από την ποιότητα των σχέσεων σας και να επιθυμήσετε να αναβαπτισθείτε στο συστατικό εκείνο, από το οποίο ήσασταν εξ αρχής πλασμένοι και προορισμένοι, δηλαδή την ελευθερία, έφτασε η ανελαστική, μα μεθυστική στιγμή, να αλλάξετε αμετάκλητα, δραστικά και απόλυτα τη ζωή σας είτε για να αποφύγετε την απελπισία είτε για να εξορύξετε τα λίγα ψήγματα ευτυχίας, που σας χαρίστηκαν ή σας εξουθένωσαν μέχρι να τα αποκτήσετε.
Σοβαρότητα και σοβαροφάνεια
Κι αν η πρώτη, η ελάχιστη προϋπόθεση στην τέχνη της καταιγιστικής αυτοβελτίωσης είναι να μην παραλύει η κρίση σας μπροστά σε αξιώματα, δόγματα, καθεστηκυίες ιδέες και σοφές παραινέσεις, για μία μόνο προτροπή καθόλου μην αμφιβάλλετε: Μην πάρετε ποτέ τον εαυτό σας στα σοβαρά, επειδή το μηδέν, που θέτει ο θάνατος στην εξίσωση της ζωής, καθορίζει το πρόσημο των πράξεων μας: Άλλοι ως μωροί το αγνοούν επενδύοντας σε ασταθείς πύργους δίπλα στην τρικυμία, άλλοι με οιμωγές υποτάσσονται στην κοινή, βάσκανο μοίρα και άλλοι επιμένουν να διασκεδάζουν στο έπακρο την απίθανη, πλην τεκμηριωμένη εύνοια να γεννηθούν στο διαστελλόμενο και αδιάφορο για τους άθλους μας σύμπαν.
Κι αν η κοινωνία βρίθει από εσχατολογικά προβλήματα και τραγικές καταστάσεις αυτό εν πολλοίς οφείλεται στη σοβαροφάνεια των υποκριτών, που σαν τα νήπια βγήκαν για πρώτη φορά από το παιδικό κρεβατάκι, μπουσούλησαν στο διαρρυθμισμένο με κιγκλιδώματα δωμάτιο και στο προστατευμένο εξωτικό τους σαλόνι, σφετερίστηκαν την τροφή και τα παιχνίδια των αδελφών και τους πόρους της φύσης και επηρμένοι νόμισαν πως ερμήνευσαν την οικουμένη και καυχήθηκαν πως έπλασαν πολιτισμούς και κώδικες ακατάλυτους.
Αλλαγή και δυστυχία
Αν, λοιπόν, παρά την εγγενή ματαιότητα των επιγείων, είστε δυστυχισμένοι, η αναντίρρητη αλλαγή είναι επιβεβλημένη και αναπόφευκτη, ειδάλλως η αναπότρεπτη ψυχική διαταραχή, ο ανεξέλεγκτος νευρωτισμός και η νοσηρή εσωστρέφεια θα σας προσφέρουν αλγεινή διέξοδο με τίμημα την παραχάραξη της πραγματικότητας, την αλλοίωση των σχέσεων και την εξασθένηση της προσωπικότητας.
Αλλαγή και προσκόλληση στην καθημερινότητα
Εάν ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων με την συγκεκριμένη, στερεοτυπική και κατηγοριοποιημένη συλλογιστική, εάν εντάσσεστε στους προσκυνητές της καθημερινότητας, με τις άκαμπτες περί παντός του επιστητού θεωρίες, με την προσκόλληση στο εδώ και τώρα και με την αφοσίωση στην πρόσκαιρη, ατομιστική ευδαιμονία και παρασυρμένοι από τη συνήθεια, τη δειλία ή τη βόλεψη δεν έχετε αντιληφθεί τη σταθερότητα της ύπαρξης, η μεταβολή ίσως διασώσει τα προσχήματα: Το οικείο και το ασφαλές μπορεί να γίνουν αιτίες συναισθηματικών νεοπλασιών, που κανένα θεραπευτικό σχήμα ή κοκτέιλ φαρμάκων δεν εξαλείφει.
Αλλαγή και ευτυχία
Εάν όμως, είστε ευτυχισμένος, η έστω νομίζετε πως είστε, η επαναδιαπραγμάτευση των όρων που σας οδήγησαν εδώ και ο επαναπροσδιορισμός των παραγόντων της ικανοποίησης είναι προϋπόθεση διατήρησης ενός ολβίου βίου, γιατί το μερίδιο στη δυστυχία πλέον πρέπει να εξοφληθεί ακέραιο. Η αλλαγή είναι ένα άτοκο δάνειο της ευτυχίας.
Αλλαγή και ηλικία
Η αλλαγή είναι εφικτή είτε ως έξαφνη συνειδητοποίηση, κατακλυσμιαία απόφαση και ριζική αναμόρφωση της αντίληψης για τη ζωή είτε ως οργανωμένο σχέδιο σταδιακής και συστηματικής αντικατάστασης των στοιχείων, που είναι μη λειτουργικά.
Κάθε ηλικία έχει δικαίωμα σε αυτή, άσχετα αν οι αφελείς στερεοτυπίες συνδέουν την πολλαπλότητα των επιλογών με τη νεότητα και το γήρας, με τον μαρασμό της τόλμης και τη διστακτικότητα.
Μπορεί οι καίριες αποφάσεις, όπως η ήδη διαμορφωμένη σταδιοδρομία, η οικογένεια, ο τόπος κατοικίας, οι έξεις, να έχουν καθορίσει κάποια όρια, όμως διαφεντεύουν τα δεδομένα οι μεγάλοι επαναστάτες, ο νους, η καρδιά, η ανάγκη και η συγκυρία, που ανατρέπουν τα ειωθότα ακαριαία και τελεσίδικα. Σε μεγαλύτερες ηλικίες η πείρα αποτελεί το προπύργιο της κρίσης, ο ορθολογικός απολογισμός γίνεται εγγυητής του ενσυνείδητου αναπροσδιορισμού της καθημερινότητας, ο αναστοχασμός κίνητρο για καινοτόμες δοκιμές.
Η ερμηνεία του κόσμου, εξάλλου, και κατά συνέπεια οι στάσεις και η συμπεριφορά, διαμορφώνονται από τις αλληλεπιδράσεις με τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά φαινόμενα καθώς και από τη διασταύρωση των εμπειριών μας με εκείνες των άλλων. Κλειδί για κάθε αλλαγή είναι έκθεση στα νέα ερεθίσματα, που αποτελούν ελιξίριο νεότητας για τον εγκέφαλο και εφαλτήριο για κάθε απόπειρα αλλαγής και βελτίωσης.
Ο χρυσός κανόνας της αλλαγής
Η αλλαγή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εξέλιξη και την προσαρμογή. Κάθε φορά που η βιωμένη πραγματικότητα, ακόμα και σε συμβολικό επίπεδο, στερεί ή παρακωλύει την πνευματική, ψυχολογική, κοινωνική και βιολογική ανάπτυξη, όταν η ποιότητα ζωής και η ικανοποίηση φτάνουν στο ναδίρ και όταν παραχαράσσεται η προσωπικότητα, εξαιτίας απαιτήσεων, συμβιβασμών, ατολμίας, νωθρότητας, συνθηκών, τότε η αλλαγή είναι επιβεβλημένη.
Ο εαυτός δομείται, ισορροπεί, φτάνει στο απόγειο των δυνατοτήτων του, όταν υφίστανται οι απαράβατες προϋποθέσεις, τα θέσφατα-στυλοβάτες της ύπαρξης. Η διακινδύνευση τους για οποιοδήποτε λόγο ή χρονικό διάστημα, εκτός αν πρόκειται για ελεύθερα επιλεγμένη ασκητική πρακτική, επιφέρει τίμημα δυσβάσταχτο για την ανθρώπινη υπόσταση.
Όταν, λοιπόν διακυβεύονται, εκφυλίζονται, εμποδίζονται, αποδομούνται η αυτονομία, η αυτάρκεια, η ακεραιότητα, η πρόοδος, το αίσθημα του ανήκειν και η συμμετοχικότητα, η αυτοεκτίμηση, η ασφάλεια, ο σεβασμός, η αναγνώριση, η πρόσβαση σε κάθε είδους πόρους (κοινωνικούς, πολιτιστικούς, οικονομικούς, υγιεινής, περιβαλλοντικούς), τότε η απαγκίστρωση από τις συνθήκες, που προκαλούν την αποστέρηση, είναι χρέος για την διατήρηση της ψυχικής και σωματικής αρμονίας.
Όταν η συντροφική, οικογενειακή ζωή και οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι ελλιπείς ή προκαλούν διαρκή σύγκρουση και αναστάτωση πέρα από τις απλές περιστάσεις, όταν η εργασία έχει μετατραπεί σε ανεξέλεγκτο άλγος και καταστρατηγεί τον ελεύθερο χρόνο, κατακρεουργεί τη διάθεση για δημιουργική απασχόληση και πνευματική ανάταση, όταν η ερωτική διάθεση έχει γίνει ανάμνηση ή απατηλή προσδοκία, όταν οι ιεροτελεστίες και η ρουτίνα έχουν καταστήσει προβλέψιμη και ανιαρή κάθε ανάσα, όταν ο ιδανικός εαυτός απέχει παρασάγγας από τον πραγματικό και το δεοντικό, όταν η πρωτοβουλία καταπνίγεται ή προσδιορίζεται από όσα επιβάλλει ο συρμός και η τυπικότητα, τότε η αλλαγή καθίσταται ζήτημα αξιοπρέπειας και επιβίωσης.
Αλλαγή και δυσκολίες προσαρμογής
Η αλλαγή είναι εκδήλωση της προθετικότητας της συνείδησης. Αποτελεί αποκύημα της προσπάθειας της να επιδράσει στο περιβάλλον, ώστε να το εντάξει και να το προσαρμόσει στις ερμηνείες της, επηρεαζόμενη όμως καθοριστικά από αυτό σε μια αμφίδρομη σχέση.
Για να συμβεί όμως αυτό και να επέλθει η πολυπόθητη ισορροπία πρέπει να προπαρασκευαστεί αποφασιστικά και αμετάκλητα η ενδυνάμωση της προσωπικότητας.
Τα παρακάτω σημεία είναι ενδεικτικά κακής προσαρμογής, που πρέπει να ανασκευαστούν, πριν επιχειρηθεί οποιαδήποτε αλλαγή στο περιβάλλον.
Η αλλαγή προκαλεί αναγκαστικά αντιδράσεις, δεδομένου ότι θεωρείται από οικείους και αλλότριους ως αθέτηση ρητής ή άρρητης συμφωνίας, ακόμα κι αν αυτή βασίζεται στη θυματοποίηση και στην καπηλεία κάθε σφρίγους και ειλικρίνειας. Οι εξαρτητικές σχέσεις μπορεί να βολεύουν, να απαλλάσσουν από την ευθύνη της απόφασης, αλλά είναι οι πρώτες που θα τεθούν υπό διαπραγμάτευση με τους νέους όρους της αλλαγής. Η απόσχιση από τα δεσμά δε γίνεται ποτέ αναίμακτα. Η διατήρηση συμπεριφορών, που κάποτε ήταν πετυχημένες, αλλά πλέον αδόκιμες σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον είναι η επιτομή της δυστυχίας.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης, η επιφυλακτικότητα, που μετατρέπεται σε δυσπιστία και καχυποψία, η πεποίθηση πως η κόλαση των άλλων θα πληγώσει, θα σφετεριστεί, θα χειριστεί συναισθήματα, ο φόβος της αποξένωσης, της μη αναγνώρισης, της διαφορετικότητας, της παραμέλησης, αποτελούν τροχοπέδη στην αλλαγή ή και κίνητρο της, εφόσον όλες αυτές οι αρνητικές πεποιθήσεις και οι αιτίες της εγκαθίδρυσης τους πρέπει να αναιρεθούν ως άτοπες, παράλογες, ανεπιθύμητες, πριν το άτομο επενδύσει στα οράματα και στους σχεδιασμούς του.
Η υπερευαισθησία και η ευαλωτότητα στην κριτική, η οργή για τους εξωγενείς παράγοντες που έδρασαν ανασταλτικά στην αρχική ορμή, ο εγωισμός, οι ανεξέλεγκτες παρορμήσεις, που απαιτούν άμεση ικανοποίηση, η αναιτιολόγητη έκθεση στις κοινωνικές συμβάσεις και στην άποψη των άλλων, τα αισθήματα κατωτερότητας, η κυκλοθυμία, ο φόβος του αποκλεισμού από την αγάπη, τη στοργή, η σύγκριση με τους πάντες ακόμα και με τον ίδιο τον εαυτό σε προγενέστερα, ευτυχέστερα στάδια, η κοινωνική αμηχανία, είναι ιδιότητες που κρατούν το άτομο εγκλωβισμένο στον εαυτό του ή στις τοξικές αλληλεπιδράσεις του και αποτρέπουν με την ενέργεια, που κατασπαταλούν, την αλλαγή.
Ανταγωνιστικές τάσεις με παραβίαση κάθε κανονιστικού πλαισίου, επιθυμία για κυριαρχία, εριστικότητα, βούληση για επιρροή ή εξουσία, έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης, επιβολή απόψεων, ανελαστικοί ηθικοί κώδικες, δογματισμός, αδιαφορία για την άποψη των άλλων, ρατσισμός και προκαταλήψεις, εμμονή σε αξιώματα και αναχρονισμούς, είναι παράγοντες που εάν δεν ανασκευαστούν, θα άρουν τα υποστηρικτικά δίκτυα, που θα σταθούν αρωγοί στην προσπάθεια της αλλαγής.
Έλλειψη αυτοπειθαρχίας, αναβλητικότητα, φυγοπονία, ανευθυνότητα, τεμπελιά, ατολμία, μετάθεση κινδύνου, τελειοθηρία, αδιαφορία και μηχανισμοί μη εμπλοκής, απάθεια και αρνητισμός, κατάθλιψη και συναισθηματική αστάθεια είναι καταστάσεις, που καθηλώνουν και αναβάλουν την απόφαση για αυτοβελτίωση.
Αντικειμενικές δυσκολίες, ασθένειες και πένθη, απειλές και ζοφερό κοινωνικό περιβάλλον, πρέπει να εκλαμβάνονται ως δοκιμασίες, που επιταχύνουν παρά αποθαρρύνουν την αλλαγή.
Άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, απαισιοδοξία, νευρωτισμός και μηχανισμοί άμυνας, που επισκιάζουν το πραγματικό πρόβλημα και αποθαρρύνουν την τροποποίηση της συμπεριφοράς. Το μοντέλο των πέντε σταδίων της αλλαγής (TTM Transtheoretical Model-Stages of Change, 1977)
Το μοντέλο των πέντε σταδίων της αλλαγής, που προτάθηκε αρχικά από τους James O. Prochaska, Carlo Di Clemente και συνεργάτες περιγράφει μια συνεκδοχική αλληλουχία διαδικασιών και συναισθημάτων, που κορυφώνονται με την αλλαγή. Το μοντέλο αυτό κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών δέχτηκε πολλές κριτικές, κυρίως όσον αφορά την υπεραπλούστευση των περιγραφών του. Εξάλλου, οι άνθρωποι δεν ακολουθούν ευλαβικά τα παρακάτω στάδια, αλλά τα προσπερνούν, μερικές φορές υπαναχωρούν, επαναδιαπραγματεύονται, τερματίζουν πρόωρα την προσπάθεια. Είναι κοινός τόπος ότι οι πολλαπλές παράλληλες μέριμνες παρεμποδίζουν την αποφασιστική αλλαγή και αυξάνουν το άγχος, που τη συνοδεύει.
Στάδιο σκέψης (πριν την περισυλλογή)
Κατά το πρώτο στάδιο, πριν από την απόφαση για αλλαγή (στάδιο σκέψης, στάδιο που προηγείται της περισυλλογής-precontemplation stage) οι άνθρωποι βρίσκονται σε μια κατάσταση γενικού και αόριστου προβληματισμού, επειδή θεωρούν ότι κάποια πράγματα ίσως τους φθείρουν ή ότι ενδεχομένως δεν είναι λειτουργικά, αλλά δεν έχουν κατανοήσει ακόμα ότι πρέπει να προβούν σε άμεσες ενέργειες, για να τα διορθώσουν. Ο εσφαλμένος εφησυχασμός γίνεται πολλές φορές αντιληπτός από άλλα πρόσωπα, τα οποία μπορεί να παρακινήσουν για δράση. Όμως ακόμα κι έτσι, οι παρατηρήσεις εκλαμβάνονται ως υπερβολικές ή εκ του πονηρού και η διάθεση για επαναπροσδιορισμό δεν παίρνει σάρκα και οστά.
Στάδιο περισυλλογής
Η ύπαρξη του προβλήματος γίνεται ολοένα και περισσότερο εμφανής, αλλά η ετοιμότητα για αλλαγή δεν είναι επαρκής. Η ανασφάλεια, η αβεβαιότητα, τα αντικρουόμενα επιχειρήματα, η άρνηση, η εκλογίκευση, η απώλεια ελέγχου και οι παλινωδίες στην απόφαση είναι τα κυρίαρχα στοιχεία. Τα πιθανά οφέλη από την αναδιαμόρφωση των νοσηρών-δυσλειτουργικών στοιχείων αρχίζουν όμως να αχνοφαίνονται.
Ενίσχυση για περαιτέρω εμβάθυνση στα κακώς κείμενα της κατάστασης και για εύρεση των εναλλακτικών λύσεων δίνουν οι πληροφορίες για αυτήν, η γνώση περί των συγκεκριμένων ζητημάτων, οι σαφείς οδηγίες, η άποψη των ειδικών, η καθοδήγηση.
Σημαντικά πρόσωπα και τα υποστηρικτικά δίκτυα μπορούν να παρέχουν κίνητρα και συναισθηματική κάλυψη για την αλλαγή και κυρίως για το τίμημα της.
Πολλοί είναι εκείνοι που δεν προχωρούν καθόλου στο επόμενο στάδιο, αναλογιζόμενοι για μεγάλο διάστημα τι επιδιώκουν με την αλλαγή, ποια τα οφέλη και η διακινδύνευση, ποιες οι συνέπειες και η γνώμη των άλλων, πόσο θα πληγεί η αυτοεκτίμηση κλπ.
Στάδιο αποφασιστικότητας-προετοιμασίας
Οι πληροφορίες για τη διαδικασία και τα αποτελέσματα της αλλαγής ρέουν με αυξανόμενους ρυθμούς, μικρές δοκιμαστικές τροποποιήσεις στη συμπεριφορά εφαρμόζονται, οι στάσεις διαμορφώνονται ανάλογα στο συναισθηματικό, γνωστικό και πραξιακό τους επίπεδο, σχέδια δράσης εκπονούνται, κατάλογοι με σταδιακούς στόχους συγκροτούνται, όλο και περισσότερα κίνητρα ανακύπτουν και άνθρωποι με παραδείγματα ή με τη στήριξη τους στέκονται στο πλευρό τους.
Η αλλαγή είναι περισσότερο από ποτέ ορατή, πιο οργανωμένη και οι εμπλεκόμενοι περισσότερο αφοσιωμένοι. Νέες δεξιότητες διδάσκονται και κατακτώνται, η επίλυση προβλημάτων και η διαχείριση του άγχους γίνεται επιτυχέστερη. Η συνέχιση της προσπάθειας ανατροφοδοτείται από τη δράση και την αποφυγή της αδράνειας, τον εξορκισμό της απραξίας και την άρση της αμφιβολίας.
Στάδιο της δράσης
Η αλλαγή, οι δυνάμεις αμφισβήτησης, αναμόχλευσης, καθαρμού και η σύναψη νέων συμβολαίων καθορίζουν και εντατικοποιούν τις πράξεις του ατόμου. Το ιδεολογικό πλαίσιο έχει αποσαφηνιστεί και γίνεται δημόσιο, η δέσμευση και η προσήλωση βαθαίνει, οι ρουτίνες τροποποιούνται, οι στόχοι γίνονται ρεαλιστικότεροι, οι ενέργειες συνεπικουρούνται από άτομα που στηρίζουν τις αποφάσεις, τα εμπόδια προσπερνιούνται, όπως και όσοι αντιπροσωπεύουν την κατεστημένη τάξη και το παλιό. Οι αναδιαρθρώσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις, επομένως, οριστικοποιούνται, ώστε να επιτευχθεί η πλαισίωση από άτομα, που δρουν ως ενισχυτές.
Στάδιο της συντήρησης
Η διατήρηση των νέων μαθημένων συμπεριφορών και η περαιτέρω ενίσχυση τους, η εξάλειψη των παλιών συνηθειών, η εγκαθίδρυση των στάσεων, των γνωστικών σχημάτων, της νέας νοοτροπίας και η παγίωση της κουλτούρας είναι τα ζητούμενα του σταδίου αυτού.
Αλλαγή και προσωπικότητα
Οι αθέλητες και απροειδοποίητες αλλαγές μπορεί να εξελιχθούν σε τραυματικά βιώματα, ειδικά όταν αφορούν απώλεια, πένθος, ραγδαίες οικονομικές και εργασιακές μεταβολές, απροετοίμαστους χωρισμούς, κοινωνικές ανατροπές, ασθένειες, ξεριζωμούς, πολέμους.
Η σταθερότητα του περιβάλλοντος και η προβλεψιμότητα των γεγονότων είναι περισσότερο επίφαση, ψευδαίσθηση ή ευχή παρά αντικειμενική πραγματικότητα.
Μια επιθυμητή αλλαγή που προετοιμάζεται, απαιτεί χρόνο, μόχθο, οργάνωση, θέληση, ευνοϊκή τύχη. Οι καταστροφικές αλλαγές είναι συντριπτικές, άμεσες, ανελέητες και μοιραίες.
Η αιφνίδια μεταστροφή των όρων προκαλεί αισθήματα ανασφάλειας, φόβου για το άγνωστο, ανησυχία ή πανικό και η αντανακλαστική αντίδραση είναι η επιστροφή στο δοκιμασμένο, η καθήλωση σε συμπεριφορές παγιωμένες, η αντίσταση στο νέο.
Δεν μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά ποιος τύπος προσωπικότητας ανταποκρίνεται ευκολότερα στις αλλαγές. Πολλοί θεωρούν ότι όσο πιο συγκροτημένο και άκαμπτο είναι το οικοδόμημα, τόσο εκκωφαντικότερος ο ήχος της πτώσης του, όμως οι άνθρωποι μπορούν να εκπαιδευτούν για τη διαχείριση τους.
Λογικοί – Αναλυτικοί Τύποι Προσωπικότητας
Οι λογικοί-αναλυτικοί τύποι προσωπικότητας (εκείνοι που σχεδιάζουν, οργανώνουν, διαθέτουν στρατηγική, είναι εφευρετικοί, αγαπούν την καινοτομία και τη γνώση, έχουν ισχυρή θέληση, είναι τακτικοί, ανακαλύπτουν ή δημιουργούν διεξόδους, αναστοχάζονται, συζητούν, αποδέχονται τις πνευματικές προκλήσεις) εμπιστεύονται αλλαγές, που μπορούν να υποστηριχτούν με επιχειρήματα, ταιριάζουν σε ένα ευρύτερο πλάνο δράσης και στοχοθεσίας και δεν ξεφεύγουν απότομα από τα πλαίσια του ορθολογισμού.
Αν νιώσουν ότι χάνουν τον έλεγχο, όχι μόνο απορρίπτουν τη μεταβολή, αλλά επιχειρούν να την αποτρέψουν. Για να πειστούν πρέπει να ακούσουν τα υπέρ και τα κατά, να υπολογίσουν τα κέρδη και τις ζημίες, να καταγράψουν τις πιθανότητες, να αναλύσουν τις προοπτικές από πολλές οπτικές γωνίες. Η αλλαγή γίνεται αποδεκτή μόνο αν μπορεί να νοηματοδοτηθεί μέσα στα πλαίσια της φιλοσοφίας ζωής τους και εφόσον έχει προηγηθεί προειδοποίηση για τις απαιτούμενες διαδικασίες. Για να κινητοποιηθούν πρέπει να λάβουν υπόψη ανάλογα παραδείγματα με επιτυχή έκβαση.
Οι θεματοφύλακες-φρουροί
Είναι άτομα αξιόπιστα και πρακτικά. Αφοσιωμένοι και προστατευτικοί υπερασπίζονται τα αγαπημένα τους πρόσωπα και τις εμπεδωμένες αξίες. Ανυπέρβλητοι διαχειριστές με διοικητικές ικανότητες, τακτικοί, στοργικοί, κοινωνικοί και δημοφιλείς.
Οι αλλαγές δεν είναι το δυνατό τους σημείο. Πιστοί σε όσα τους κληροδοτήθηκαν, συναισθηματικά προσκολλημένοι σε πρόσωπα και δοκιμασμένους τρόπους, συνεχιστές των κανόνων, των ιεροτελεστιών, των παραδόσεων και των καθιερωμένων θα πρέπει να καταλάβουν ότι η επικείμενη τροποποίηση των δεδομένων θα έχει πρακτικό αποτέλεσμα.
Η αλλαγή πρέπει να είναι σταδιακή, καταληπτή, μη απειλητική, εφικτή, με μακρά περίοδο προσαρμογής, με ξεκάθαρες έννοιες και όρους και απολύτως λειτουργική.
Αφού διευκρινιστούν οι λεπτομέρειες, οι μεταβολές πρέπει να εφαρμόζονται παράλληλα με τα παλιά, ταυτόχρονα με τις οικείες διαδικασίες, μία κάθε φορά, δίχως πίεση και βιασύνη.
Οι ιδεαλιστές-οραματιστές και διπλωμάτες
Μυστηριώδεις και ποιητικοί, ρομαντικοί, αλτρουιστές, φιλοσοφημένοι, ευγενικοί, πρόθυμοι να σπεύσουν σε βοήθεια, χαρισματικοί, πηγές έμπνευσης, πρωταγωνιστικοί, ενθουσιώδεις, δημιουργικοί, ελεύθερα πνεύματα, επίκεντρο της προσοχής, πνευματικοί, με μεταφυσικές ανησυχίες και επικεντρωμένοι στον άνθρωπο. Γι’ αυτούς η αλλαγή είναι θεμιτή, όταν αποσκοπεί στο κοινό καλό, δεν απειλεί τη συνοχή της ομάδας και συνάδει με τις αξίες και τα ιδανικά τους. Αν και οι ίδιοι πολλές φορές παίρνουν την πρωτοβουλία να αναδομήσουν τα συνηθισμένα και να ανοιχτούν σε νέες κατευθύνσεις και οράματα, πάντοτε ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις στους αγαπημένους. Οι άνθρωποι που διαθέτουν αυτού του είδους την προσωπικότητα είναι άριστοι διαμεσολαβητές και μπορούν, εάν κερδηθεί η εμπιστοσύνη τους, να μετατραπούν στους αποτελεσματικότερους θιασώτες της αλλαγής και είναι ικανοί να την μεταλαμπαδεύσουν σε δεκάδες άλλους.
Ο ερευνητικός τύπος προσωπικότητας
Τολμηροί, πειραματιστές, αυθόρμητοι, αυθεντικοί, πρωτοπόροι, ευέλικτοι, καλλιτεχνικοί και δεκτικοί σε κάθε καινοτομία, δραστήριοι, οξυδερκείς, ευφυείς, επιχειρηματικοί, εφευρετικοί, ζουν στα όρια και κάθε στιγμή σαν να είναι μοναδική, απεχθάνονται την επανάληψη, την πλήξη, τις συμβατικότητες.
Ο τύπος αυτός προσωπικότητας είναι συνυφασμένος με την αλλαγή. Αποτελείται από ανθρώπους, που εύκολα χάνουν το ενδιαφέρον τους για το παλιό, στηρίζουν κάθε επαναπροσδιορισμό και ανατροπή, αρκεί να έχουν την ελευθερία να την καθορίσουν, δίχως δεσμεύσεις και στεγανά. Δεν τους αρέσουν οι τυποποιημένες, σχεδιασμένες, οργανωμένες αλλαγές, δεν επικεντρώνονται στην μελλοντική μεγάλη εικόνα, αλλά προκρίνουν τις αστραπιαίες δράσεις με άμεσα και ορατά αποτελέσματα.
Αλλάξτε ριζικά τον εαυτό σας
Σε ένα τέλειο σύμπαν ή σε ένα πολυσύμπαν με άπειρες εκδοχές του εαυτού μας και των πράξεων μας η αλλαγή θα ήταν περιττή, όπως και η ελευθερία μας: Αναρίθμητες παραλλαγές μας θα ήταν από πριν άριστες ή εσφαλμένες, ενώ το ίδιο θα ίσχυε για τις επιλογές μας.
Η αλλαγή εκπορεύεται από τον αέναο πόθο για το ιδανικό, είναι η έμφυτη δύναμη για εξεύρεση του βέλτιστου, το ανικανοποίητο που οδηγεί τον άνθρωπο σε ακατάπαυστες περιπέτειες, το κυνήγι της ευτυχίας, που ωθεί σε κακοτοπιές και ξεβολέματα και πιο σπάνια σε επιτυχία.
Ναρκαλιευτές της ύπαρξης όσοι δεν αρκούνται στα ήδη υπάρχοντα, στα δεδομένα, στα καθιερωμένα και οραματιστές εκείνοι που, αφού φαντάστηκαν τις εναλλακτικές, επιχειρούν να ανοίξουν το δρόμο για τον εαυτό τους και τους επόμενους.
Η εγγενής παρώθηση για εξέλιξη, που συνδέεται με την προσωπική και κοινωνική ολοκλήρωση, αλλά και η καρτερία, η προπαρασκευή και η ετοιμότητα για διαχείριση των αλλαγών, που συμβαίνουν εξαιτίας της τροποποίησης των συνθηκών, οδηγούν στις ακόλουθες επισημάνσεις, για εκείνους που επιθυμούν να μεταβάλλουν ριζικά, επαναστατικά, συλλήβδην τον εαυτό τους, την καθημερινότητα, τη στοχοθεσία και την ποιότητα της ζωής τους.
Μην επιχειρήσετε να αλλάξετε ποτέ τους άλλους, για να βελτιώσετε τους όρους της δικής σας ζωής. Κάθε αλλαγή έχει τις απαρχές και τη δυνητική ανάδειξη στο μυαλό εκείνου, που θα την πραγματοποιήσει. Έχετε πάντα όμως υπόψη ότι οι δικές σας αποφάσεις για μεταβολή, ενδεχομένως να επιδράσουν καθοριστικά στα συναισθήματα, στις προσδοκίες και στις συμπεριφορές των άλλων απέναντι σας. Κραδαίνοντας το επιχείρημα ότι ένας υγιής ψυχολογικά χαρακτήρας είναι μακροπρόθεσμα περισσότερο αποτελεσματικός στις αλληλεπιδράσεις του με το κοινωνικό σύνολο, πείσετε τους να συνδράμουν στις αποφάσεις σας και από σημεία αντίστασης να μετατραπούν σε ισχυρά υποστηρικτικά δίκτυα. Χωρίς αυτά η μεταβολή καθίσταται χαλεπή. Αναμετρήστε τους συμμάχους σας. Έτσι θα ξεχωρίσουν αυτοί που σας αγαπούν πραγματικά από τους καιροσκόπους των σχέσεων.
Έτσι σοφοί που γίνατε με τόση πείρα… θα καταλάβατε ότι μέτρο για κάθε τι είναι ο άνθρωπος και ότι πολλές φορές η μόνη σημαντική αλλαγή είναι να εδραιώσουμε στιβαρά την αγάπη όσων μας συντροφεύουν. Ευτυχία σε τελική ανάλυση είναι να μπορείς να κάνεις τους άλλους ευτυχισμένους, ακριβώς όπως ο ερωτευμένος εκστασιάζεται, όταν ο ερωμένος ευτυχεί εξαιτίας του.
Συμφιλιωθείτε με το παρελθόν και συγχωρήστε όσους σας πλήγωσαν, σας αγνόησαν, σας ματαίωσαν, σας λοιδόρησαν, σας σταύρωσαν, ειδάλλως η πικρία, η οργή και οι πληγές θα σας ακολουθούν σε κάθε νέα αρχή, ακυρώνοντας την ανατρεπτική δύναμη των επιλογών σας. Δεν είναι εξάλλου σοφό, όπως τονίζουν και οι γραφές, να βάζετε νέο κρασί σε παλιούς ασκούς.
Εξετάστε προσεκτικά τους παράγοντες που σας κρατούν καθηλωμένους. Αυτοί θα υπονομεύσουν κάθε νέο ξεκίνημα. Οφείλονται στο περιβάλλον; Σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας σας; Σε μνήμες από το παρελθόν; Σε μαθημένες συμπεριφορές; Σε φόβο μην πληγώσετε τους αγαπημένους; Σε αγωνία μην σας απορρίψουν; Σε χαμηλή αυτοεκτίμηση; Να θυμάστε πως η αξία σας αντλείται από το γεγονός και μόνο ότι είστε άνθρωπο και κανείς δεν έχει δικαίωμα να την αμφισβητήσει. Η συντροφικότητα, ο έρωτας, η εργασία, η κοινωνικότητα, όλες οι πτυχές της ζωής υπάρχουν, για να προσφέρουν χαρά και δημιουργικότητα. Οτιδήποτε είναι διαφορετικό, είναι άρρωστο και πρέπει να αλλάξει. Να η βασική αρχή, που σηματοδοτεί την αλλαγή.
Η αοριστία της ανασφάλειας, ο φόβος για το πρωτόγνωρο, το δέος για το άγνωστο είναι το μόνο σύνορο της θέλησης. Η αλλαγή σε καλεί να δοκιμάσεις τις δυνάμεις σου απέναντι σε όλα τούτα τα στοιχειά, που καταδιώκουν το μαζικό ασυνείδητο από τις αμφίρροπες εποχές των σπηλαίων. Όποιος περνά τα όρια, όμως, πληρώνοντας κάθε φορά το τίμημα, έχει μερτικό στην αυτό-δικαίωση.
Η αλλαγή δεν είναι απλώς μία μαγική κατάσταση, που θεριεύει στους λογισμούς, ενισχύεται από τα καρδιοχτύπια και συζητιέται θεωρητικά και με ασάφεια. Πρόκειται για αναφανδόν τροποποίηση της υπάρχουσας κουλτούρας και της κοσμοθεωρίας. Χτίστε τις καθημερινές, ελάχιστες αποκλίσεις από τις συνήθειες σας και εξοικειωθείτε με το πνεύμα της προσέγγισης του διαφορετικού. Επιλέξτε ένα πιάτο από μία εξωτική κουζίνα, αναπτύξτε δίκτυα γεφύρωσης με πρόσωπα, που δεν ανήκουν στους γνωστούς σας κύκλους, αλλάξτε διαδρομή προς τους προορισμούς σας, ασχοληθείτε με ένα νέο χόμπι, δείτε μια καινούργια σειρά στην τηλεόραση, ακούστε άλλα ρεύματα μουσικής, απλώστε τα όρια σας, εκεί που πριν δεν φτάνατε.
Αναλύστε τις αιτίες, που σας οδήγησαν στην απόφαση για αλλαγή και ονειρευτείτε τον εαυτό σας ως αποτέλεσμα της. Ποιους τομείς θα επηρεάσει; Το επάγγελμα, την οικογένεια, τον τόπο κατοικίας, τις διαπροσωπικές σχέσεις; Θα χρειαστεί να θυσιάσετε το παρελθόν και όλα όσα οικοδομήσατε; Θα απαιτηθούν γνώσεις και προσόντα που διαθέτετε, που θα επικαιροποιήσετε ή που θα αποκτήσετε; Πόσους οικονομικούς πόρους διαθέτετε; Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα των ενεργειών σας;
Καθώς σχεδιάζετε, χίλιες φωνές σαν ερινύες θα επικαλεστούν τις επιταγές της λογικής, το έρεβος του ακατόρθωτου, το ενοχικό, το παράτολμο, την κοινωνική κατακραυγή, την κακή συγκυρία, θα προκρίνουν την αδράνεια, τη διατήρηση της παθογένειας, που είναι όμως γνωστή και προβλέψιμη, ακόμα ίσως και μία λύση. Μην τις ακούτε! Είναι οι φόβοι σας.
Μην αναβάλλετε. Η καθυστέρηση και η αναστολή της δράσης μέχρι να εξομαλυνθούν όλα τα αρνητικά συναισθήματα, οι δεύτερες σκέψεις, οι δισταγμοί, η ανώφελη ελπίδα ότι οι συνθήκες θα γίνουν κάποτε ιδανικές, για να προχωρήσετε, η διασφάλιση όλων των προϋποθέσεων, ώστε να νιώσετε άνετα, απομακρύνουν το όνειρο της βελτίωσης της ζωής σας. Δεν είναι απαραίτητο να βρίσκεστε στην άριστη συγκυρία πνευματικά, πρακτικά και ψυχολογικά, για να ξεκινήσετε. Θεσπίστε κανόνες και καθημερινές ρουτίνες, που θα συντείνουν στην ψυχική και σωματική σας ευεξία, τους οποίους θα ακολουθείτε πιστά, ώστε να αποκτήσετε αυτοπειθαρχία και να καθαρίσετε το μυαλό σας. Καταγράψτε τις προτεραιότητες και τις ενέργειες που απαιτούνται, για να τους φέρετε εις πέρας. Φανταστείτε αναλυτικά, οπτικοποιήστε ή διαβάσετε δυνατά τα βήματα και τις ενέργειες, που απαιτούνται για τη διεκπεραίωση τους. Μην επικεντρώνεστε στο αποτέλεσμα αλλά στη διαδικασία. Απομακρυνθείτε από παράγοντες, που διασπούν τη συγκέντρωση και την προσοχή σας. Ξεκινήστε έστω και με την πιο απλή δράση, μόνο για πέντε λεπτά. Η αλλαγή εκτοξεύεται πολλές φορές από τη μεταβολή μιας σκέψης, ή από την απλούστερη πράξη.
Αν σας βοηθά και συνάδει με την προσωπικότητα σας, ακολουθήστε το μοντέλο S.M.A.R.T ( specific, measurable, achievable, relevant, time-bound), έτσι ώστε οι στόχοι σας να είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, εύκολα επιτεύξιμοι, συναφείς και βάσει χρονοδιαγράμματος. Επικεντρωθείτε σε έναν στόχο τη φορά, έτσι ώστε η επιτυχία να δράσει ως ενισχυτής για την επόμενη νίκη. Ανταμείψατε τον εαυτό σας και πανηγυρίστε για κάθε λεπτομέρεια, που ανασκευάσατε. Δείξτε την ευγνωμοσύνη σας για τα θετικά, κατονομάσετε τα και κάντε τα εφαλτήριο, για να ελέγξετε τα υπόλοιπα.
Διαφορετικά γίνετε θιασώτες του καταιγιστικού μοντέλου αλλαγής, σύμφωνα με το οποίο μια καθοριστική απόφαση ανατρέπει τα πάντα, δίχως ενδοιασμούς, πισωγυρίσματα, μετάνοιες ή ενοχές. Σε κάθε περίπτωση η αλλαγή είναι μια εμπειρία, που πρέπει να εσωτερικευθεί, να γίνει αντικείμενο αφήγησης, εξιστόρησης, περιγραφής, να αναλυθούν τα συναισθήματα και τα γεγονότα, που τη συνόδευσαν και, αφού κατασταλάξει, να γίνει κατανοητό τι δίδαξε και πώς βοήθησε στην αυτοπραγμάτωση.
Κανένα καλό δε συμβαίνει, αν δεν επιτρέψετε στον εαυτό σας να δοκιμάσει το χειρότερο, να πειραματιστεί με το υποδεέστερο, να συμφιλιωθεί με το άσχημο, να ενδώσει στο ασήμαντο. Αφεθείτε ελεύθεροι, χωρίς να φοβάστε το σφάλμα, αλλά σεβόμενοι πάντα τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από περιστάσεις, κοινωνικά στεγανά και στερεότυπα. Ο καθένας τους μπορεί να γίνει ένα σχολείο. Και περισσότερα έχει να σας μάθει, αν είναι εντελώς διαφορετικός από όσα έχετε συνηθίσει. Τόσο άγνωστος, ώστε να ξυπνήσει τη γοητευτική περιέργεια. Τόσο ανοίκειος, που να διεγείρει τις αισθήσεις σας.
Η ενότητα της ύπαρξης σας, η συνοχή της ιστορίας σας είναι ασφαλής, αν αναρωτιέστε, ανεξάρτητα από τις συγκυρίες, ποιος είμαι, ποια τα κληροδοτήματα που μου άφησαν οι αγαπημένοι, τι μου αρέσει να κάνω, τι μπορώ να προσφέρω στους άλλους, για ποιον αγωνίζομαι και ποιες αξίες υπηρετώ, τι επιζητούν οι υπόλοιποι από μένα, ποιες ανάγκες τους μπορώ να καλύψω και πώς επιδρώ πάνω τους;
Ανοίξετε τους ορίζοντες σας σε πολιτισμούς και κουλτούρες αλλότριες, δείτε πώς ξημερώνει σε μέρη εξωτικά ή λιγότερο διαφημισμένα και θα διαπιστώσετε πως οι άνθρωποι έχουν παντού τα ίδια κίνητρα, αλλά διαφέρουν στους τρόπους, που τα εκδηλώνουν.
Οι οικουμενικοί άνθρωποι δεν προσωποποιούν τις καταστάσεις και δεν παίρνουν τον εαυτό τους σοβαρά. Μέσα από την αποδοχή της ασημαντότητας προκύπτει η αναζήτηση της απεραντοσύνης. Οι μετασχηματισμοί είναι η μόνη διέξοδος για τη μέθεξη, ο τρόπος για να μεταλάβουμε τις εκδοχές του συλλογικού και τις αφανείς εκφάνσεις της προσωπικότητας μας. Είναι η οδός για να αφήσουμε τα σημάδια της ύπαρξης μας στον κόσμο και η άνεση, για να δεχτούμε την παρουσία της ζωής πάνω μας.
Ό,τι δεν αλλάζει, βαλτώνει και εξαφανίζεται. Όμως κάθε αλλαγή πρέπει να κουβαλά τη δική της απαράβατη αισθητική και το κάλλος.
Επίλογος
Από μεταφυσικής πλευράς η αλλαγή δεν είναι παρά μία παραλλαγή του μηδενός, όπως και κάθε τι ανθρώπινο. Είτε όμως η ζωή είναι παιχνίδι, άσκηση, δοκιμασία, τερτίπια της ύλης, προετοιμασία ή εικονική πραγματικότητα είτε ιντερμέδιο στην άβυσσο, η αναδιάρθρωση και η εξέλιξη επιτρέπουν να λαμπυρίσουν οι αθέατες πλευρές της ομαδικής αυτής, αλλά υπέροχης παραίσθησης, την οποία σε μια χοραστρία, παρά τις πιθανότητες, στην κοσμική ρουλέτα ή με το «γενηθήτω» κερδίσαμε.
Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Θα υποθέσουμε ότι είστε εντάξει με αυτό, αλλά μπορείτε να εξαιρεθείτε αν το επιθυμείτε. ΑποδοχήΔιαβάστε περισσότερα
