Ρεπορτάζ του BBC για τη φέτα: Ανησυχίες για πιθανές ελλείψεις λόγω της ευλογιάς των προβάτων
Έντονη ανησυχία προκαλεί στον κτηνοτροφικό κόσμο η εξάπλωση της ευλογιάς των προβάτων, η οποία συνεχίζει να πλήττει πολλές περιοχές της χώρας. Το θέμα απασχόλησε ακόμη και το BBC, με εκτενές ρεπορτάζ που αναλύει τις επιπτώσεις της επιδημίας στο σημαντικότερο εξαγώγιμο προϊόν της Ελλάδας: τη φέτα.
Η παραγωγή της φέτας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο πρόβειο γάλα — περίπου το 70% της πρώτης ύλης προέρχεται από πρόβατα. Γι’ αυτό και η επιδημία θεωρείται κρίσιμη για την επάρκεια γάλακτος και την ομαλή λειτουργία των τυροκομείων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει το BBC, η υποχρεωτική θανάτωση κοπαδιών στο πλαίσιο των πρωτοκόλλων βιοασφάλειας έχει οδηγήσει σε απώλεια περίπου 417.000 ζώων, αριθμός που έχει ήδη αφήσει έντονο αποτύπωμα στην αγορά.
Παραγωγοί σε διάφορες περιοχές αναφέρουν ότι δυσκολεύονται πλέον να εξασφαλίσουν τις αναγκαίες ποσότητες γάλακτος, ενώ μικρά τυροκομεία κάνουν λόγο για ένα σκηνικό συνεχών πιέσεων και πιθανότητα νέων ανατιμήσεων, εφόσον η κατάσταση δεν σταθεροποιηθεί.
Η ανθρώπινη διάσταση του προβλήματος είναι εξίσου βαριά. Κτηνοτρόφοι που είδαν ολόκληρα κοπάδια να θανατώνονται μιλούν για ισχυρό ψυχολογικό πλήγμα, με έναν εξ αυτών να περιγράφει στο BBC ότι ένιωσε ανήμπορος να προστατεύσει τα ζώα του.
Τα πρώτα κρούσματα καταγράφηκαν στη Βόρεια Ελλάδα τον Αύγουστο του 2024. Μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου του 2025, τα επιβεβαιωμένα περιστατικά είχαν φτάσει τα 1.702, με κάθε θετικό κρούσμα να σημαίνει εξ ορισμού και την απώλεια ολόκληρου του κοπαδιού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σημαντική μείωση τόσο του πρόβειου όσο και του κατσικίσιου γάλακτος.
Στο ρεπορτάζ του BBC επισημαίνεται ότι περίπου το 80% του ελληνικού γάλακτος αυτών των κατηγοριών καταλήγει στην παραγωγή φέτας. Ως προϊόν ΠΟΠ, η φέτα μπορεί να παραχθεί αποκλειστικά στην Ελλάδα, κάτι που αναγνωρίζει πλήρως και το Ηνωμένο Βασίλειο ακόμη και μετά το Brexit.
Το 2024 οι εξαγωγές φέτας άγγιξαν τα 785 εκατ. ευρώ, με 520 εκατ. να κατευθύνονται στα κράτη μέλη της ΕΕ και περίπου 90 εκατ. στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η σημασία της για την ελληνική οικονομία είναι επομένως καταλυτική.
Αποζημιώσεις, εμβολιασμοί και διαχείριση της κρίσης
Οι αποζημιώσεις που λαμβάνουν οι παραγωγοί –από 132 έως 220 ευρώ ανά ζώο– θεωρούνται ανεπαρκείς σε σχέση με τις πραγματικές απώλειες. Ταυτόχρονα, ολοένα περισσότερες φωνές στον κτηνοτροφικό χώρο ζητούν την άμεση έγκριση μαζικών εμβολιασμών, όπως ήδη εφαρμόζεται σε χώρες της περιοχής, μεταξύ των οποίων η Βουλγαρία και η Τουρκία.
Η κυβέρνηση εμφανίζεται επιφυλακτική, καθώς ένας καθολικός εμβολιασμός ενδέχεται να οδηγήσει στο χαρακτηρισμό της Ελλάδας ως «ενδημικής χώρας», εξέλιξη που θα μπορούσε να δυσκολέψει τις εξαγωγές.
Στο μεταξύ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που παρουσιάζει το BBC, ενδέχεται να έχουν πραγματοποιηθεί έως και ένα εκατομμύριο παράνομοι εμβολιασμοί, στοιχείο που αποτυπώνει την απελπισία πολλών παραγωγών. Η καθυστέρηση στη σύσταση της αρμόδιας επιστημονικής επιτροπής και ο τρόπος διαχείρισης των πρώτων κρουσμάτων αποτελούν επίσης πεδίο έντονης κριτικής.
Οι εισαγγελικές αρχές έχουν ήδη ζητήσει έρευνες για πιθανές παραβιάσεις κανόνων βιοασφάλειας, ενώ κτηνοτρόφοι επιμένουν ότι η καθυστέρηση των αρχών συνέβαλε στη γρηγορότερη εξάπλωση της νόσου.
Κτηνοτροφικοί σύλλογοι, ειδικά στη Θεσσαλία αλλά και σε άλλες περιοχές, ζητούν επισήμως την ενεργοποίηση των σχετικών ευρωπαϊκών διαδικασιών ώστε η χώρα να λάβει πρόσβαση στα αποθέματα εμβολίων της ΕΕ, κάτι που επιτρέπουν οι κανόνες σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
