Ρήξη Προσθίου Χιαστού

Όταν ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος του γόνατος υποστεί ρήξη ή τραυματιστεί, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση ώστε να αντικατασταθεί. Αυτή η επέμβαση εκτελείται με διάφορες μεθόδους. Μία από αυτές είναι η αντικατάσταση του κατεστραμμένου συνδέσμου με μέρος που λαμβάνεται από τους οπίσθιους μηριαίους τένοντες του γόνατος.

Όταν τοποθετείται σε τρεις με τέσσερις λωρίδες, το μόσχευμα των οπίσθιων μηριαίων έχει σχεδόν την ίδια δύναμη με άλλα μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται για την ανάπλαση ΠΧΣ (πρόσθιου χιαστού συνδέσμου).

Αυτό το κείμενο θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε :

• Ποια μέρη του γόνατος εμπλέκονται στη χειρουργική επέμβαση

• Πώς ο χειρουργός εκτελεί την επέμβαση

• Τί πρέπει να περιμένει κανείς πριν και μετά το χειρουργείο

Συμπτώματα

Συμπτωματολογία ρήξης προσθίου χιαστού συνδέσμου 

• Αίσθημα αστάθειας.
• Ερυθρότητα
• Αδυναμία Στήριξης
• Μετά από στροφική κάκωση – έντονος πόνος.
• Διάχυτος σ’ όλο το γόνατο.
• Αδυναμία κάμψης – έκτασης.
• Επιδεινώνεται με την κίνηση.
• Σημαντική διόγκωση του γόνατος.

Ανατομία

Ποια μέρη του γόνατος εμπλέκονται;

Οι σύνδεσμοι είναι ισχυρές ίνες που συνδέουν τα οστά της άρθρωσης μεταξύ τους. Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος βρίσκεται στο κέντρο της άρθρωσης του γόνατος και συνδέει το μηριαίο οστό με το οστό της κνήμης.

Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος εκφύεται από τη μεσοκονδύλιο εντομή του μηριαίου οστού, και καταλήγει στην κνήμη και συγκεκριμένα στην κνημιαία άκανθα.

Οι οπίσθιοι μηριαίοι μύες καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της πίσω πλευράς του μηρού. Είναι μια ομάδα μυών που αποτελείται από τρεις μύς και τους τένοντες αυτών: τον ημιτενοντώδη, τον ημιυμενώδη και τον δικέφαλο μηριαίο . Οι οπίσθιοι μηριαίοι μύς εκφύονται από το ισχιακό κύρτωμα, τη μικρή οστεώδη προεξοχή στο κάτω μέρος της λεκάνης, ακριβώς κάτω από τους γλουτούς, εκτείνονται στο πίσω μέρος του μηρού, περνούν κατά μήκος της άρθρωσης του γόνατος καταλήγοντας στις δυο πλευρές της κνήμης. Το μόσχευμα που χρησιμοποιείται για την αντικατάσταση του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου λαμβάνεται από τους οπίσθιους μηριαίους τένοντες και συγκεκριμένα από τον ημιτενοντώδη. Συνήθως ο χειρουργός συμπεριλαμβάνει και τον τένοντα του ισχνού προσαγωγού μυός που βρίσκεται ακριβώς δίπλα από τον ημιτενοντώδη.

Οι οπίσθιοι μηριαίοι μύες τραβούν το πόδι προς τα πίσω και προωθούν το σώμα προς τα εμπρός, κατά το βάδισμα ή το τρέξιμο. Αυτή η κίνηση του ισχίου λέγεται έκταση. Επίσης λυγίζει τα γόνατα, μια κίνηση που ονομάζεται κάμψη.

Στόχος

Τι θέλει να επιτύχει ο χειρουργός;

Ο κύριος στόχος της επέμβασης πρόσθιου χιαστού συνδέσμου είναι να περιοριστεί η πρόσθια ολίσθηση της κνήμης πάνω στο μηριαίο οστό, έτσι ώστε η άρθρωση του γόνατος να κινείται και πάλι φυσιολογικά. Οι επιλογές για το αυτόλογο μόσχευμα είναι δύο: Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα τμήμα από τον επιγονατιδικό τένοντα ή μέρος των οπίσθιων μηριαίων τενόντων του γόνατος. Για μεγάλο χρονικό διάστημα ο επιγονατιδικός τένοντας ήταν η πρώτη επιλογή γιατί ο χειρουργός έχει πιο εύκολη πρόσβαση στο

μόσχευμα, το οποίο εφαρμόζει καλά στη νέα του θέση και επουλώνεται γρήγορα. Ένα μεγάλο μειονέκτημα όμως είναι ο έντονος πόνος που προκαλείται στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος μετά την επέμβαση. Ο ασθενής σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να αποφύγει την άσκηση πίεσης στον τένοντα (πχ το γονάτισμα).

Λόγω αυτής της επιπλοκής λοιπόν, τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η χρήση μοσχεύματος από τους οπίσθιους μηριαίους τένοντες . Το τελικό αποτέλεσμα και τα συμπτώματα που παρουσιάζονται μετά το χειρουργείο είναι σχεδόν ίδια και στις δυο περιπτώσεις. Η δύναμη και η σταθερότητα της άρθρωσης, όπως επίσης η ικανότητα χρήσης του γόνατος είναι ίδιες άσχετα με το πιο μόσχευμα θα χρησιμοποιηθεί. Η διαφορά είναι ότι με τους οπίσθιους μηριαίους τένοντες ως

μόσχευμα, ο ασθενής δεν θα αντιμετωπίσει προβλήματα με το γονάτισμα και δεν θα νιώθει πόνο στο μπροστινό μέρος του γόνατος.

Προετοιμασία

Τι πρέπει να γνωρίζετε πριν την επέμβαση;

Ο ασθενής σε συνεργασία με το γιατρό πρέπει να αποφασίσουν αν θα προχωρήσουν σε χειρουργική επέμβαση. Θα πρέπει να κατανοήσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη διαδικασία της επέμβασης και να του λυθούν οι όποιες απορίες που μπορεί να έχει.

Μόλις παρθεί η απόφαση για την επέμβαση πρέπει να ακολουθηθούν ορισμένα βήματα. Αρχικά, θα πρέπει να γίνει ένας πλήρης έλεγχος για να βεβαιωθεί ο γιατρός ότι η κατάσταση του ασθενούς επιτρέπει να γίνει η επέμβαση. Ο έλεγχος αυτός ολοκληρώνεται με γενική αιματολογική εξέταση, βιοχημικές εξετάσεις ούριας και ζαχάρου, καρδιολογικό έλεγχο και σε ορισμένες περιπτώσεις ακτινολογική εξέταση θώρακος. Συνήθως, οι εξετάσεις αυτές γίνονται κατά την εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο την ημέρα της επέμβασης.

Ο ασθενής μπορεί να μιλήσει με τον φυσικοθεραπευτή που θα αναλάβει το πρόγραμμα αποκατάστασης του μετά την αποκατάσταση της ρήξης του προσθίου χιαστού, ώστε να τον κατατοπίσει για το πρόγραμμα που θα ακολουθήσουν.

Επίσης, θα ζητηθούν κάποιες πληροφορίες για την παρούσα κατάσταση του ασθενούς, όπως για το επίπεδο του πόνου, την κίνηση και δύναμη του κάθε γόνατος καθώς και την ικανότητα του ασθενούς να ανταπεξέλθει στις δραστηριότητες του. Κατά την προετοιμασία για την επέμβαση ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να δείξει στον ασθενή πώς να βαδίζει με ασφάλεια χρησιμοποιώντας πατερίτσες.

Την ημέρα της επέμβαση η εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο γίνεται νωρίς το πρωί. Δεν θα πρέπει να έχει φάει ή πιει τίποτα από το βράδυ της προηγούμενης ημέρας.(βλ. περισσότερα)

Χειρουργική επέμβαση

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της επέμβασης αποκατάστασης της ρήξης του

ΠΧΣ;

Οι περισσότεροι χειρουργοί πραγματοποιούν αυτή την επέμβαση με τη χρήση αρθροσκοπίου. Το αρθροσκόπιο είναι μια μικρή κάμερα αποτελούμενη από οπτικές ίνες και χρησιμοποιείται από τον χειρουργό ώστε να μπορεί να βλέπει και να χειρουργεί στο εσωτερικό της άρθρωσης. Για να γίνει η αρθροσκόπηση χρειάζονται μόνο 2 μικρές οπές.

Πριν την επέμβαση, θα χορηγηθεί στον ασθενή κάποιο είδος αναισθησίας (ολική ή τοπική (επισκληρίδιος). Ο χειρουργός, ξεκινά την επέμβαση κάνοντας 2 μικρές τομές στο γόνατο, οι οποίες ονομάζονται πύλες. Αυτές οι πύλες χρησιμεύουν για την είσοδο του αρθροσκοπίου και των υπολοίπων χειρουργικών εργαλείων στο εσωτερικό της άρθρωσης του γόνατος, πάντα με προσοχή ώστε να μην υπάρξουν τραυματισμοί στα γύρω νεύρα και αγγεία.

Έπειτα, γίνεται μια τομή στην εσωτερική πλευρά του γόνατος, ακριβώς στο σημείο όπου προσφύεται ο ημιτενοντώδης τένοντας με τη κνήμη. Μέσω αυτής της τομής ο χειρουργός αφαιρεί τον ημιτενοντώδη τένοντα και τον ισχνό προσαγωγό τένοντα. Στις περιπτώσεις που ο ημιτενοντώδης τένοντας είναι επαρκής χρησιμοποιείται μόνο αυτός. Αυτοί οι τένοντες λοιπόν τοποθετούνται σε τρεις με τέσσερις δεσμίδες, για να αυξηθεί η αντοχή του μοσχεύματος. Οι δεσμίδες ενώνονται μεταξύ τους με ράμματα.

Στη συνέχεια, ο χειρουργός προετοιμάζει το γόνατο για να τοποθετήσει το μόσχευμα. Αφαιρούνται όλα τα κατάλοιπα του κατεστραμμένου συνδέσμου και η μεσοκονδύλιος εντομή διευρύνεται ώστε να μην έρχεται σε επαφή με το μόσχευμα. Αυτό το κομμάτι της επέμβασης ονομάζεται κονδυλοπλαστική. Μόλις ολοκληρωθεί αυτό το στάδιο, ο χειρουργός ανοίγει μικρές οπές στην κνήμη και στο μηριαίο οστό για να τοποθετηθεί το μόσχευμα. Αυτές οι οπές γίνονται σε συγκεκριμένα σημεία έτσι ώστε το μόσχευμα να εκτείνεται μεταξύ της κνήμης και του μηριαίου οστού ακριβώς όπως ο φυσιολογικός πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος.

Μετά ο χειρουργός τοποθετεί το μόσχευμα στη σωστή θέση και το σταθεροποιεί με απορροφήσιμες βίδες και ράμματα στις οπές που ανοίχτηκαν νωρίτερα.

Στο τέλος, ο χειρουργός τοποθετεί ένα σωληνάκι μέσα στην άρθρωση του γόνατος ώστε να αποφευχθεί η συγκέντρωση αίματος και υγρού.
Οι οπές και οι επιδερμικές τομές κλείνουν με ράμματα και έτσι ολοκληρώνεται η χειρουργική επέμβαση.

Επιπλοκές

Τι μπορεί να πάει στραβά;

Σε όλες τις χειρουργικές επεμβάσεις, μπορεί να παρουσιαστούν επιπλοκές. Μερικές από τις πιο συχνές επιπλοκές μετά από την αποκατάσταση του προσθίου χιαστού συνδέσμου, είναι:

• Επιπλοκές στην αναισθησία

• Θρομβοφλεβίτιδα

• Λοίμωξη

• Προβλήματα με το μόσχευμα

• Προβλήματα στην περιοχή από την οποία λαμβάνουμε το μόσχευμα

Επιπλοκές στην αναισθησία

Οι περισσότερες χειρουργικές επεμβάσεις απαιτούν κάποιο είδος αναισθησίας.
Σε ένα πολύ μικρό ποσοστό ασθενών μπορεί να παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα, όπως μια αντίδραση του οργανισμού στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται, ή επιπλοκές λόγω κάποιας πάθησης ή να προκύψει άλλο πρόβλημα εξαιτίας της αναισθησίας. Για να είναι βέβαιος ο ασθενής θα πρέπει να έχει μια συνάντηση με τον αναισθησιολόγο έτσι ώστε να του δώσει ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό, να τον ενημερώσει για τα φάρμακα που λαμβάνει και να συζητήσουν για τις ανησυχίες που έχει για την επέμβαση.

Θρομβοφλεβίτιδα

Η θρομβοφλεβίτιδα, γνωστή κι ως εν τω βάθη φλεβική θρόμβωση (DTV), μπορεί να παρουσιαστεί μετά από κάθε επέμβαση, αλλά συχνότερα εμφανίζεται μετά από μια επέμβαση στο ισχίο, τη λεκάνη ή το γόνατο. Η θρομβοφλεβίτιδα δημιουργείται όταν θρόμβοι αίματος σχηματιστούν στις αρτηρίες του ποδιού. Το πόδι πρήζεται, πονάει και είναι ζεστό. Αν οι θρόμβοι διασπαστούν, μπορούν να μεταφερθούν στον πνεύμονα, όπου επικάθονται στα τριχοειδή αγγεία με αποτέλεσμα να μην αιματώνεται μέρος του πνεύμονα. Αυτό ονομάζεται πνευμονική εμβολή. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μειωθεί ο κίνδυνος θρομβοφλεβίτιδας, αλλά ο πιο αποτελεσματικός είναι ο ασθενής να αρχίσει να κινείται το συντομότερο δυνατόν μετά την επέμβαση. Δυο άλλοι τρόποι πρόληψης είναι: ειδικές κάλτσες που βοηθούν τη ροή του αίματος στα πόδια ή φαρμακευτική αγωγή που προλαμβάνει την δημιουργία θρόμβων.

Λοίμωξη

Μετά από μια χειρουργική επέμβαση, υπάρχει η πιθανότητα μόλυνσης της τομής. Σαν θεραπεία χορηγούνται αντιβιοτικά και σε περίπτωση που επεκταθεί η λοίμωξη στην άρθρωση ίσως χρειαστεί μια δεύτερη επέμβαση.

Προβλήματα με το μόσχευμα

Μετά την χειρουργική επέμβαση, το σώμα προσπαθεί να αναπτύξει ένα δίκτυο αιμοφόρων αγγείων στο νέο μόσχευμα. Αυτή η διαδικασία διαρκεί περίπου 12 εβδομάδες . Το μόσχευμα είναι πολύ ασθενές για αυτό το χρονικό διάστημα. Παρουσιάζει μεγαλύτερες πιθανότητες να διαταθεί ή ακόμα και να υποστεί ρήξη .

Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί, αν ο ασθενής επιβαρύνει περισσότερο από το επιτρεπτό, το πόδι του κατά την διάρκεια της ανάρρωσης. Μετά τις 12 εβδομάδες, το μόσχευμα δυναμώνει σταδιακά. Αν το μόσχευμα υποστεί ρήξη ή διάταση μπορεί να χρειαστεί δεύτερη επέμβαση για να αντικατασταθεί.

Προβλήματα στη δότρια περιοχή

Προβλήματα μπορεί να υπάρξουν στην πίσω πλευρά του ποδιού, εκεί από όπου αφαιρέθηκε το μόσχευμα των οπίσθιων μηριαίων. Ένα πιθανό μειονέκτημα της αφαίρεσης μέρους των οπίσθιων μηριαίων είναι η απώλεια μυικής δύναμης στην περιοχή αυτή.

Η κύρια λειτουργία των οπισθίων μηριαίων μυών είναι η κάμψη του γόνατος. Η κίνηση αυτή μπορεί να είναι ελαφρώς ασθενέστερη μετά το χειρουργείο. Όμως ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η συνολική δύναμη δεν μειώνεται γιατί οι άλλοι δύο οπίσθιοι μυριαίοι μύες παίρνουν τον έλεγχο στην αδύνατη περιοχή. Ακόμα και στην περιοχή που αφαιρέθηκε ο τένοντας οι μύες δουλεύουν εντονότερα ώστε να αναπληρώσουν τη δύναμη που χάθηκε.

Μερικές φορές, κοντά στο σημείο που αφαιρέθηκε ο τένοντας, οι οπίσθιοι μυριαίοι μύες ατροφούν. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί σε ορισμένες μελέτες βρίσκουν αδυναμία, όταν δοκιμάσουν τους μύες, μετά από μια τέτοια αντικατάσταση του ΠΣΧ. Οι αλλαγές αυτές φαίνεται ότι συμβαίνουν όταν αφαιρεθούν ο ημιτενοντώδης και ο ισχνός προσαγωγός τένοντας. Η αδυναμία αυτή συνήθως γίνεται αισθητή από αθλητές που ασχολούνται με αθλήματα που τους αναγκάζουν να κάνουν βαθιά καθίσματα όπως πάλη, ενόργανη ή ρυθμική γυμναστική κ.α. Οι αθλητές που ασχολούνται με τέτοια αθλήματα μπορεί να πρέπει να επιλέξουν ένα διαφορετικό τρόπο αντικατάστασης του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου.

Το σώμα προσπαθεί να επουλώσει τη δότρια περιοχή, δημιουργώντας ουλώδη ιστό. Αυτός ο νέος ιστός δεν είναι το ίδιο ανθεκτικός με τους αρχικούς τένοντες. Εξαιτίας αυτού, υπάρχει μια μικρή πιθανότητα ρήξης στην περιοχή αυτή, ειδικά αν οι οπίσθιοι μυριαίοι μύες πιεστούν πολύ κατά τις πρώτες μέρες της αποκατάστασης μετά την επέμβαση.

Μετά τη χειρουργική επέμβαση

Τι θα συμβεί μετά την επέμβαση;

Αμέσως μετά τη χειρουργική επέμβαση, ο ασθενής μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα μηχάνημα συνεχούς παθητικής κίνησης ώστε να αρχίσει το γόνατο να κινείται και να ανακουφιστεί από τη δυσκαμψία. Το μηχάνημα δένεται στο πόδι και αρχίζει να κάνει μια συνεχή κίνηση κάμψης και έκτασης. Η συνεχής αυτή κίνηση έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται η δυσκαμψία και ο πόνος. Αποτρέπει επίσης τη δημιουργία επιπλέον ουλώδους ιστού στο εσωτερικό της άρθρωσης. Το μηχάνημα συνεχούς παθητικής κίνησης χρησιμοποιείται συχνά σε συνδυασμό με κρυοθεραπεία.

Μετά από τις περισσότερες επεμβάσεις πρόσθιων χιαστών συνδέσμων, ο ασθενής δεν χρειάζεται νοσηλεία και επιστρέφει την ίδια μέρα στο σπίτι του. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ασθενείς νοσηλεύονται για μια με δυο νύχτες. Το σωληνάκι που έχει τοποθετηθεί στο γόνατο του ασθενούς συνήθως αφαιρείται μετά από 24 ώρες. Ο χειρουργός μπορεί να συστήσει την εφαρμογή νάρθηκα για μερικές εβδομάδες μετά την επέμβαση. Ο ασθενής θα χρειαστεί πατερίτσες για δυο με τέσσερις εβδομάδες, ώστε το γόνατο να παραμείνει ασφαλές. Στις περισσότερες περιπτώσεις επιτρέπεται να τοποθετεί λίγο βάρος στο πόδι όταν στέκεται ή βαδίζει.

Αποκατάσταση

Τι να περιμένει ο ασθενής κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης;

Συνήθως, μετά την επέμβαση αναδόμησης πρόσθιων χιαστών συνδέσμων οι ασθενείς ακολουθούν ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας. Οι πρώτες φυσικοθεραπείες σκοπό έχουν τη μείωση του πόνου και του οιδήματος που προκλήθηκαν από το χειρουργείο. Ο στόχος είναι η πλήρης ανάκτηση του εύρους κίνησης το συντομότερο δυνατόν.

Ο φυσικοθεραπευτής θα επιλέξει ασκήσεις που θα γυμνάσουν και θα ενδυναμώσουν ξανά τους μύες των μηρών. Οι ασθενείς δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν υπερβολικά τους οπισθίους μηριαίους μυς για περίπου έξι εβδομάδες μετά από την επέμβαση. Για το λόγο αυτό, στη συγκεκριμένη μυϊκή ομάδα εφαρμόζονται ισομετρικές ασκήσεις. Οι ισομετρικές ασκήσεις έχουν το προτέρημα ότι γυμνάζουν τους μύες, χωρίς να επιβαρύνεται η άρθρωση.

Με την πρόοδο του προγράμματος φυσικοθεραπείας, οι ασκήσεις αναπροσαρμόζονται ώστε να υπάρχει ασφαλής ενδυνάμωση και σωστή λειτουργία του γόνατος. Εξειδικευμένες ασκήσεις ισορροπίας χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν τους μύες να ανταποκρίνονται άμεσα όταν χρειάζεται. Αυτή η μέθοδος ονομάζεται νευρομυϊκή εκπαίδευση. Αν ο ασθενής πρέπει να σταματήσει απότομα, οι μύες πρέπει να αντιδράσουν με τη σωστή ταχύτητα, έλεγχο και κατεύθυνση.

Μετά από μια επέμβαση πρόσθιων χιαστών συνδέσμων, αυτή η ικανότητα δεν επανέρχεται πλήρως χωρίς άσκηση. Η νευρομυϊκή εκπαίδευση περιέχει ασκήσεις που βελτιώνουν την ισορροπία, τημυϊκή δύναμη και την ευκινησία.  Η ευκινησία είναι αυτή που επιτρέπει την γρήγορη αλλαγή κατευθύνσεων, την επιλογή να πάει κανείς αργά ή γρήγορα και βελτιώνει την εκκίνηση και τη στάση. Αυτές είναι πολύ σημαντικές ικανότητες για το περπάτημα, το τρέξιμο και το άλμα, ειδικά για άτομα που ασχολούνται με τον αθλητισμό.

Όταν ο ασθενής αποκτήσει πλήρη κίνηση, το οίδημα υποχωρήσει τελείως και έχει ανακτήσει το μυϊκό έλεγχο και τη δύναμη του γόνατος του, θα είναι σε θέση να επιστρέψει, σταδιακά, στη δουλειά του και στις αθλητικές του δραστηριότητες.

Ορισμένοι χειρουργοί προτείνουν στους αθλητές που σκοπεύουν να επιστρέψουν άμεσα στις αθλητικές τους δραστηριότητες να φορούν κάποιο ορθοπεδικό βοήθημα .

Ιδανικά, μετά την αποκατάσταση ο ασθενής θα είναι σε θέση να επιστρέψει σε όλες τις συνήθεις καθημερινές του δραστηριότητες. Ωστόσο, στους αθλητές συνίσταται να περιμένουν για περίπου 6 μήνες πριν επιστρέψουν στο άθλημα τους. Στους περισσότερους ασθενείς ο γιατρός προτείνει να βρουν κάποιο τρόπο άσκησης που να μην επιβαρύνει ιδιαίτερα την άρθρωση του γόνατος.

Το πρόγραμμα αποκατάστασης θα διαρκέσει τέσσερις με έξι μήνες, για να επιτευχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα μετά από την ανάπλαση των πρόσθιων χιαστών συνδέσμων. Τις πρώτες έξι εβδομάδες ο ασθενής θα επισκέπτεται τον φυσικοθεραπευτή δυο με τρεις φορές την εβδομάδα. Αν δεν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα στην επέμβαση και το πρόγραμμα αποκατάστασης προχωρήσει όπως είναι σχεδιασμένο, μετά από αυτό το χρονικό διάστημα θα δοθεί ένα πρόγραμμα ασκήσεων για το σπίτι και οι επισκέψεις στον φυσικοθεραπευτή θα γίνονται σποραδικά για τους επόμενους δύο έως τέσσερις μήνες.

Νικόλαος Πισκοπάκης