Σήμανδρα / Σέμενδρα Καππαδοκίας. Σταύρος Π. Καπλάνογλου Ιστορικός ερευνητής

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Σεμέντρα ή τα Σήμανδρα ήταν κοινότητα ( μουχταρλίκι ) και υπαγόταν απευθείας στο δημο ( μουτεσαριφλίκι ) της Νίγδης και στο νομο ( βαλελίκι ) του Ικονίου είχε μικτό πληθυσμό και είχε σχέσεις και συναλλαγές με Ελληνικούς και Τουρκικούς οικισμού

ΠΟΥ ΒΡΙΚΣΕΤΑΙ

Η Σεμέντρα (Σήμαντρα — τουρκ. Ovacik) βρίσκεται 92 χλμ. ΝΔ της Καισάρειας και 18 χλμ. ΒΑ της Νίγδης στη νότια παρυφή του Μπουδάκ οβά, σε υψόμετρο 1361 μέτρα.

ΤΟ ΟΝΟΜΑ

Τα διαχρονικά ονόματα της κοινότητας ήταν : Σήμαντρα ,Σεμέντρα , Σεμέντερε , Χεμάν-τερ, Semendire, , Smendra, Simandra, “Αράβρακα” Dásmendon, Ovacık .

— Σήμαντρα κ,α,

Όλα σχεδόν τα ονόματά έχουν σαν ετυμολογικοί όαση την Ελληνική λέξη << σήμανδρον >> . Το σήμαντρο ή σημαντήριον είναι ξύλινο ή μεταλλικό, εκκλησιαστικό ιδιόφωνο μουσικό όργανο το οποίο κρούεται ρυθμικά και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στα μοναστήρια του χριστιανικού κόσμου για να υπενθυμίζει στους μοναχούς την έναρξη των θρησκευτικών τους καθηκόντων

Ή Σεμέντρα, άπο το τούρκικο Σεμέντερε (σέ μερικά χωριά τή λένε Χεμάν-τερ).

— Ovacık .

Ενδεχόμενα να είναι σύνθετη Τουρκική λέξη Ova + cık , και να έχει σχέση με το ανάγλυφό της περιοχής μια και το Ova σημαίνει πεδιάδα ή οροπέδιο ,(η ερμηνεία αυτή δίνεται με καθ επιφύλαξη )

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

Σε μια καταγραφή των Οθωμανών αναγράφεται: Πριν από την ανταλλαγή πληθυσμών τη δεκαετία του 1920, ζούσαν 250 τουρκόφωνοι ορθόδοξοι και 250 Τούρκοι.

Οι κάτοικοί της το 1924 ήταν Έλληνες ελληνόφωνοι (138 οικογένειες – 490 άτομα) και Τούρκοι (700 άτομα περίπου).

Στο χωριό Σεμέντρα ( Ovacık), έχει ενδιαφέρον , τα σπίτια του που κληρονόμησαν η σημερινοί κάτοικοι από τους Έλληνες, ήταν ένας πλούσιος οικισμός που άφησε πίσω του τα φυσικά και ιστορικά μνημεία του, αν και δεν είχε πολύ μεγάλο πληθυσμό ουτε καταλάμβανε μεγάλη έκταση

ΥΠΟΓΕΙΑ ΠΟΛΗ

Tο χωριό Σέμαντρα ή Ovacık, έχει μια υπόγεια πόλη και ένα υπόγειο μοναστήρι που χρησιμοποιήθηκε για θεραπευτικούς σκοπούς πριν από αιώνες, καθώς και άλλα μοναστήρια και εκκλησίες. Υπήρχε μια σήραγγα εισόδου στην υπόγεια πόλη στην πλατεία του χωριού Ovacık, αλλά αυτή η σήραγγα έκλεισε λόγω της αδιαφορία των αρμόδιων φορέων.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Το όνομα του χωριού αναφέρεται ως Smedere στα αρχεία του 1476 .] Το δημοτικό καθεστώς του χωριού, το οποίο έγινε πόλη λαμβάνοντας δημοτικό καθεστώς στις 26 Δεκεμβρίου 1998 , έληξε το 2013 αφού ο πληθυσμός του έπεσε κάτω από τα 2000 άτομα.

ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Η Κατακόμβη της ΑΓΙΑΣ ΜΑΚΡΙΝΑΣ.(αδερφής του Μ. Βασιλείου) στο Σεμέντερε της Καππαδοκίας , η οποία αποτέλεσε τον τάφο των Αγίων Πέντε Μαρτύρων από την ημέρα του μαρτυρίου τους το 296μ.χ και για αιώνες ολόκληρους μέχρι και το 1924 όταν οι πρόγονοι μας ξεριζώθηκαν από τους τόπους τους και ακολούθησαν τον δρόμο της προσφυγιάς. Σύμφωνα με μαρτυρίες των πρώτων προσφύγων που ήρθαν από το Σεμέντερε, το μοναστήρι της Αγίας Μακρίνας επισκέπτονταν πλήθος προσκυνητών Ελλήνων αλλά και Τούρκων ,που ζητούσαν την βοήθεια των Αγίων ξαπλώνοντας πάνω στους τάφους τους..

Στο κτίριο αυτό όπου ήταν οι τάφοι των Πέντε Λέγεται ότι βρίσκονται οι Άγιοι είναι ένα ενδιαφέρον μέρος Λέγεται ότι έχουν ανοίξει τάφοι σε αυτό το μέρος, το οποίο έχει και υπόγειους κίονες, και οι Έλληνες λέγεται ότι αναζητούν υγεία.

Στην ίδια κατακόμβη υπάρχει και ο τάφος της Οσιομάρτυρας Λουκίας που σύμφωνα πάλι με μαρτυρίες των προσφύγων δεν κατέστη δυνατή η εκταφή της γιατί δεν τους άφηνε η ίδια η Αγία. Τα λείψανα της Αγίας Λουκίας παρέμειναν στον τάφο της

ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Η περιοχή γνωστή ως Dasmendron και Semendere στο παρελθόν ήταν το επισκοπικό κέντρο τον 9ο και 10ο αιώνα .Εκκλησιαστικά έως το 1924 ανήκε στη μητρόπολη του Ικονίου.

-– Η εκκλησία στο κέντρο του χωρίου ( Άγιοι Δώδεκα Απόστολοι ; )

Το κτίριο της εκκλησίας, το οποίο εξακολουθεί να είναι τζαμί και που κατασκευάστηκε το 1771 ή το 1774, είναι εν μέρει άθικτο»,

Σύμφωνα με την επιγραφή σχετικά με την ημερομηνία κατασκευής της εκκλησίας, η οποία βρίσκεται στην πόλη Ovacık της επαρχίας Niğde, . Το κτίριο, που χτίστηκε ως εκκλησία, μετατράπηκε σε τζαμί τα επόμενα χρόνια.Στο τζαμί μπαίνεις από την πόρτα στο πλάι του νάρθηκα.

Οι καμάρες του νάρθηκα ήταν καλυμμένες με λίθινο υλικό. Ο ναός, που χτίστηκε με 3 κλίτους στο εσωτερικό, αποτελείται από την κύρια αψίδα και δύο μικρούς πίθους στα πλάγια.

Υπάρχει δεύτερος όροφος ακριβώς απέναντι από το κύριο απόστημα. Στα νοτιοανατολικά του ναού υπάρχει καμπαναριό και αργότερα προστέθηκε μιναρές.

– Μάρτυρες της εκκλησίαάς

Στα Καππαδοκικά Σήμαντρα, ,έζησαν οι Άγιοι Πέντε Μάρτυρες Ευστράτιος, Αυξέντιος, Ευγένιος, Μαρδάριος και Ορέστης, των οποίων τεμάχια Λειψάνων, φυλάσσονται στον Ιερό Ναό του χωριού, αφιερωμένος στους Αγίους Δώδεκα Αποστόλους.

Το μεγαλύτερο μέρος, όμως, των Λειψάνων των Πέντε Μαρτύρων, φυλάσσεται στο Πολύστυλο Καβάλας, όπου και κατέληξε ο υπόλοιπος πληθυσμός .Μαρτύρησαν στον καιρό της βασιλείας των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού, το 296 μ. Χ. Όταν είχε ξεσπάσει ο φοβερότερος ίσως διωγμός κατά των χριστιανών.

*Ευστράτιος,

Ο Ευστράτιος, ήταν άρχοντας της περιοχής των Αραβράκων καθώς και ανώτερος στρατηγός. Η περιοχή “Αράβρακα”, αλλιώς Σεμέντρα ή Σεμέντερε ή Σήμαντρα, είναι το το σημερινό Ovacik . Σε κάποιο δείπνο, ανακοίνωσε στους φίλους του συνδαιτυμόνες χριστιανούς πως επιθυμεί να μαρτυρήσει για τον Χριστό. Μαρτύρησε στις 13 Δεκεμβρίου όταν ο έπαρχος Αγρικόλας τον έριξε στη κάμινο ζωντανό αφού προηγουμένως υπέστει φρικτα μαρτύρια για να αλλαξη την πίστη του.

*. Ο πρεσβύτερος Αυξέντιος

Ο πρεσβύτερος Αυξέντιος, τοπικός ιερέας του Σεμέντερε και φίλος του Ευστρατίου, τελούσε το μυστήριο της θείας ευχαριστίας σε μια κατακόμβη (της Αγίας Μακρίνας), η οποία, έπειτα θα αποτελέσει τον τάφο των αγίων Πέντε Μαρτύρων. Αποκεφαλίστηκε από τον δούκα Λυσία, όταν ομολόγησε ότι είναι χριστιανός

* Ευγένιος

Στη συνέχεια, ο χιλίαρχος του Ρωμαϊκού στρατού Ευγένιος, θέλησε να μαρτυρήσει μαζί με το φίλο του Ευστράτιο. Ο Λυσίας διέταξε να του κόψουν τη γλώσσα και να του συνθλίψουν τα οστά. Έτσι παρέδωσε το πνεύμα ἐν Κυρίῳ.

* Μαρδάριος

Κάποιος απλός οικοδόμος τότε, ονόματι Μαρδάριος, βλέποντας τον περιφανή αστέρα, δηλαδή τον Ευστράτιο, να οδηγείται στο μαρτύριο, αφήνοντας πίσω γυναίκα και παιδιά, οι οποίοι όχι μόνο δέχτηκαν να φύγει αλλά χάρηκαν για την ευκαιρία που του δόθηκε, τον ακολούθησε

*Ορέστης

Τέλος, υπήρχε ο νεανίας στρατιώτης Ορέστης, που μια μέρα εξασκούσε τοξοβολία στη πεδιάδα. Ο χιτώνας του όμως εσχίσθη προδίδοντάς τον, αφού φάνηκε ότι φορούσε στο λαιμό του ένα σταυρουδάκι. Ήταν η αιτία να ακολουθήσει και το δικό του μαρτύριο. Θανατώθηκε αφού ξάπλωσε σε σιδερένιο κρεβάτι, το οποίο με προσταγή του Αγρικόλα, βύθισαν στις φλόγες

Η μνήμη των αγίων ενδόξων Μαρτύρων Ευστρατίου, Αυξεντίου, Ευγενίου, Μαρδαρίου και Ορέστου εορτάζεται στις 13 Δεκεμβρίου. Τιμώνται επίσης και την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής.

ΠΑΙΔΕΙΑ

Καμιά πληροφορία δεν έχουμε για το σχολείο που πιθανολογούμε την ύπαρξη του , λόγω της ύπαρξης της εκκλησίας.

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Η οικονομία βασιζόταν στη γεωργία, από όπου κερδίζουν τα προς το ζην οι περισσότεροι κάτοικοι .

Ο ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ

Μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λοζάνης οι γηγενείς κάτοικοι των Σημάνδρων της Καππαδοκίας αναγκάστηκαν να φύγουν από την πατρίδα τους τον Ιούνιο του 1924.

Είχαν απομείνει στο χωρίο 140 οικογένειες που επιβιβάσθηκαν σε κάρα που εφερε Τούρκος εργολάβος στα όποια φόρτωσαν εκτός απο τα δικά πράγματα και την καμπάνα της κεντρικός εκκλησιές του Μιχαηλίδη Αρχάγγελου.

Πέρασαν άπω την Νίγδη στην όποια διανυκτέρευσαν την άλλη πήγαν στο Ουλουκισλά

( Ulukışla ) και από εκεί με τραίνο στο Γενιτζέ .

Εκεί άφησαν τα κάρα και ταξίδεψαν μέχρι την παραλιακή πόλη της Μεσογείου Μερσίνα με τραίνο. Φτάνοντας στις αρχές Ιουλίου, παρέμειναν 25 ημέρες στην αυλή της εκκλησίας Τας χαν .

Έφυγαν με φορτηγό καράβι με το όνομα ΄΄ Ζάνος Σιφναίος ” από το λιμάνι της Μερσίνας , αλλά και στην διαδρομή μέσα στο Αιγαίο σε αυτό το διάστημα πεθάναν 4 γυναίκες και 5 παιδιά που δεν άντεξαν στις κακουχίες

Ταλαιπωρήθηκαν πολύ και στο λοιμοκαθαρτήριο Άγιος Γεώργιος όπου έμειναν 5 ημέρες για να ξεκινήσουν από εκεί και να καταλήξουν στο χωρίο Κάρκαρα της Χαλκιδικής .

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

— Σήμαντρα / Κάρκαρα Χαλκιδικής

Οικισμός με το όνομα Σήμαντρα δημιουργήθηκε από τους πρόσφυγες στην Χαλκιδική.

Τα Σήμαντρα ( ή Καρκάρα ) είναι κωμόπολη και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Νέας Προποντίδας του Νομού Χαλκιδικής.

Αποτελεί το μεγαλύτερο Δημοτικό διαμέρισμα στον εν λόγω Δήμο, μετά τα Νέα Μουδανιά. Η θέση του είναι στους πρόποδες του Λοστρίτη.

Σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 2011 έχει 2.421 κατοίκους.

–Πολύστυλο Καβάλας

Μια άλλη ομάδα από κατοίκους των Σημάνδρων που μετέφερε τα τίμια λείψανα των Αγίων ενδόξων Πέντε Μαρτύρων Ευστρατίου, Αυξεντίου, Ευγενίου, Μαρδαρίου και Ορέστου, αρχικά διέμειναν (από το 1924) στα Κόκκαλα, ένα ορεινό χωριό της Καβάλας και το 1944, λόγω λεηλασίας των Βουλγάρων, το εγκατέλειψαν, κατέβηκαν στον κάμπο των Φιλίππων και εγκαταστάθηκαν στο Πολύστυλο. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 η δημοτική κοινότητα Πολύστυλου, που περιλαμβάνει και τους οικισμούς Δάτο και Μικροχώρι, είχε 791 κατοίκους, από 820 το 2011 (εκ των οποίων οι 420 στο Πολύστυλο). Βρίσκεται σε υψόμετρο 60 μέτρων και απέχει 10 χιλιόμετρα από την Καβάλα. Η Μνήμη των Αγίων Πέντε Μαρτύρων τιμάται στις 13 Δεκεμβρίου .

ΣΗΜΕΡΑ

Το σημερινό χωρίο Ovacik της Νίγδης υποβαθμίζεται συνεχώς και ενώ το 2011 είχε 1260 κατοίκους ,το 2022 απέμειναν μόνον 767