ΣΚΑΜΜΩΝΙΑ (Άγρια περικοκλάδα ή χωνάκι). Μάρθα Στ. Καπλάνογλου

Η σκαμμώνια (επιστημονική ονομασία Convolvulus scammonia) είναι ένα ζιζάνιο, ιθαγενές της Ανατολικής Μεσογείου.

Είναι ένα πολυετές φυτό , που φέρει άνθη όπως αυτά του Convolvulus arvensis, γνωστού και ως περικοκλάδα ή χωνάκι, και έχει ακανόνιστα φύλλα σε σχήμα βέλους και μια παχιά σαρκώδη ρίζα.

Οι ρίζες του Convolvulus scammonia περιέχουν ένα γαλακτώδες λάτεξ γνωστό για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.

Αυτό το λάτεξ είναι το κύριο μέρος του φυτού που χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική (Το λατέξ είναι ένα γαλάκτωμα πολυμερών μικροσωματιδίων στο νερό).

Φύεται σε θαμνώδεις ερημικές περιοχές, από τη Συρία στο νότο έως την Ελλαδα, αλλά όχι στη βόρεια Αφρική ή την Ιταλία.

ΧΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ

Ο Ιπποκράτης, σύμφωνα με κείμενα, αναφέρει τη σκαμμωνία ως φυτό που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των διαρκών εμέτων, μαζί με άλλα βότανα.

Επίσης, η σκαμμωνία αναφέρεται σε λίστες με άλλα φυτά, όπως η θάψια και ο ύσσωπος, τα οποία χρησιμοποιούνταν στην Ιποκρατική ιατρική.

Οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί που συνδέονται με την Ιπποκρατική παράδοση το χρησιμοποιούσαν ως ισχυρό καθαρτικό για οιδήματα και για τον ασκίτη (συσσώρευση υγρού στην κοιλιά, συχνά συνέπεια ασθενειών όπως η κίρρωση του ήπατος, η καρδιακή ή νεφρική ανεπάρκεια, ή καρκίνοι) , αλλά και τον πυρετό.

Ο αποξηραμένος χυμός του φυτού συνταγογραφούνταν για μια ποικιλία παθήσεων, αν και είναι ένα ισχυρό καθαρτικό με κάποιους κινδύνους.

*Γιατροί της αρχαιότητος

Άλλοι αρχαίοι γιατροί όπως ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος επιβεβαίωσαν τις ιδιότητες της σκαμμώνιας, χρησιμοποιώντας την , ως ισχυρό καθαρτικό για τη θεραπεία παθήσεων όπως οίδημα, ασκίτη και πυρετό.

ΧΗΜΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Το πιο σημαντικό συστατικό της σκαμμωνίας είναι η ρητίνη της, η οποία λαμβάνεται από τις ρίζες του φυτού. Αυτή η ρητίνη περιέχει αρκετές δραστικές ενώσεις υπεύθυνες για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες. *Σκαμμωνίνη:

Η σκαμμωνίνη είναι μια βασική ένωση που βρίσκεται στη ρητίνη σκαμμωνίας.

Το κύριο βιοδραστικό συστατικό είναι η λιπιδική γλυκοζίτης σκαμμονίνη (επίσης γνωστή ως jalapin, μοριακός τύπος C34H56O16).

Είναι ένα ισχυρό καθαρτικό και συμβάλλει στις καθαρτικές επιδράσεις του φυτού.

*Άμυλο και Κόμμι:

Η ρητίνη σκαμμωνίας περιέχει επίσης συστατικά αμύλου και κόμμεος, τα οποία συμβάλλουν στην υφή και τη συνοχή της.

*Ταννίνες:

Οι ταννίνες υπάρχουν στη ρητίνη της σε μικρότερες ποσότητες.

Μπορούν να έχουν στυπτικές ιδιότητες και μπορεί να παίζουν ρόλο στις φαρμακευτικές της επιδράσεις.

* Γλυκαντικό:

Η ρητίνη αυτή μπορεί να περιέχει γλυκαντικό, μια ουσία που μοιάζει με ζελέ με καταπραϋντικές ιδιότητες που μπορεί να είναι ευεργετικές για την υγεία του γαστρεντερικού συστήματος.

*Πτητικά Έλαια:

Ορισμένα παρασκευάσματα σκαμμώνιας μπορεί να περιέχουν ίχνη πτητικών ελαίων, τα οποία μπορούν να συμβάλουν στο άρωμα και τη γεύση της.

*Αλκαλοειδή:

Ενώ υπάρχουν σε ελάχιστες ποσότητες, έχουν επίσης εντοπιστεί αλκαλοειδή στη ρητίνη.

ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ

*Εμετικό

Έχει χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση από σοβαρή δυσκοιλιότητα, διεγείροντας έντονες κενώσεις του εντέρου.

Είναι ένα διεγερτικό καθαρτικό βότανο.

Αυτό σημαίνει ότι περιέχει ουσίες που αυξάνουν την απώλεια νερού και προκαλούν συσπάσεις των μυών του εντέρου για να ωθήσουν τα κόπρανα. Τα ενεργά συστατικά της ρητίνης προκαλούν περίσταλση,

βοηθώντας στην κένωση των εντέρων, κάνοντάς την, ιδιαίτερα, αποτελεσματική στη θεραπεία της σοβαρής δυσκοιλιότητας

* Ανθελμινθικό

Λόγω των ισχυρών καθαρτικών της δράσεων, έχει χρησιμοποιηθεί για την αποβολή των εντερικών παρασίτων.

Σκοτώνει τόσο τα στρογγυλά σκουλήκια όσο και την ταινία. *

*Αποτοξίνωση.

Στην βοτανοθεραπεία, η ρητίνη σκαμμωνίου χρησιμοποιήθηκε μερικές φορές, για αποτοξίνωση.

Η ικανότητά της να καθαρίζει γρήγορα τα έντερα θεωρούνταν ότι βοηθούσε στην αποβολή των τοξινών από το σώμα.

*Συστατικό σε σύνθετα φάρμακα:

Το εκχύλισμα ρητίνης σκαμμωνίου έχει συμπεριληφθεί σε διάφορα παραδοσιακά σύνθετα φάρμακα.

Συχνά συνδυαζόταν με άλλα βότανα και ουσίες για να εξισορροπήσει τις ισχυρές επιδράσεις του και να δημιουργήσει συνεργιστικές συνθέσεις για την υγεία του πεπτικού συστήματος

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

Όταν λαμβάνεται από το στόμα:

Υπάρχουν κινδύνου παρενεργειών όπως : .

*Ερεθισμός του πεπτικού συστήματος .

Έχει ισχυρές επιδράσεις στο έντερο που μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό του πεπτικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της διάρροιας, του εμέτου και της απώλειας σημαντικών χημικών ουσιών όπως το κάλιο. *

*Εγκυμοσύνη και θηλασμός:

Είναι επικίνδυνη, όταν να χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

. Μπορεί να ξεκινήσει την περίοδο και αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει αποβολή. Είναι επικίνδυνη, όταν να χρησιμοποιείται κατά τον θηλασμό.

*Προβλήματα του πεπτικού συστήματος,

Αν οι άνθρωποι πάσχουν από σκωληκοειδίτιδα, έλκη, νόσο του Crohn, ελκώδης κολίτιδα ή άλλες παθήσεις δεν πρέπει να χρησιμοποιούν την σκαμμώνια, γιατί μπορεί να ερεθίσει το πεπτικό σύστημα και να επιδεινώσει την κατάστασή τους.