ΣΠΑΝΑΚΙ – Σπινάκια η λαχανώδης – Spinacia oleracea. ΙΣΤΟΡΙΑ -ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ – ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ -ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ. Σταύρου Π. Καπλάνογλου Γεωπόνου

Το φυτό σπανάκι ανήκει στην τάξη Καρυοφυλλώδη και στην οικογένεια των Χηνοποδιοειδών (Chenopodiaceae),το γένος Σπινάκια (Spinacia), είδος Σπινάκια η λαχανώδης (Spinacia oleracea).
Είναι μονοετές ή διετές φυτό και καλλιεργείται για τα παχιά τριγωνικά φύλλα του,που βρίσκονται κοντά στη ρίζα, έχουν χρώμα βαθύ πράσινο και λεία ή κυματιστή επιφάνεια.
Όταν η διάρκεια της ημέρας είναι μεγαλύτερη και η θερμοκρασία αρκετά υψηλή, τότε αναπτύσσεται ένας βλαστός που φέρει μία ταξιανθία με μικρά άνθη.
Ο καρπός είναι ένα πολύ μικρό μονόσπερμο καρύδι, το οποίο, μερικές φορές φέρει και αγκαθωτό περίβλημα.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Το σπανάκι πιστεύεται ότι καλλιεργήθηκε πριν από περίπου 2.000 χρόνια στην αρχαία Περσία από την οποία εισήχθη στην Ινδία και την αρχαία Κίνα μέσω του Νεπάλ το 647 μ.Χ. ως το «Περσικό λαχανικό». Το 827 μ.Χ., οι Σαρακηνοί εισήγαγαν το σπανάκι στη Σικελία .
Η πρώτη γραπτή απόδειξη του σπανακιού στη Μεσόγειο καταγράφηκε σε τρία έργα του 10ου αιώνα: ένα ιατρικό έργο του Rhazesστη και σε δύο γεωργικές πραγματείες, τη μία από τον Ibn Waḥshīyah και την άλλη από τον Qusṭus al-Rūmī.
Το σπανάκι έγινε δημοφιλές λαχανικό στην Αραβική Μεσόγειο και έφτασε στην Ισπανία στα τέλη του 12ου αιώνα, όπου χαρακτηρίστηκε «ο αρχηγός των φυλλωδών χόρτων ».
Το σπανάκι εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία και τη Γαλλία τον 14ο αιώνα , πιθανότατα μέσω της Ισπανίας, και απέκτησε κοινή χρήση επειδή εμφανίστηκε στις αρχές της άνοιξης όταν δεν ήταν διαθέσιμα φρέσκα τοπικά λαχανικά.
Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου , το κρασί εμπλουτισμένο με χυμό σπανακιού δόθηκε σε τραυματισμένους Γάλλους στρατιώτες με σκοπό να περιορίσει την αιμορραγία τους .
– Στη λαϊκή κουλτούρα
Ο χαρακτήρας των κόμικς και των κινουμένων σχεδίων του Ποπάυ (Popeye ) απεικονίζεται να δυναμώνει καταναλώνοντας κονσέρβα σπανάκι.
Οι στίχοι του συνοδευτικού τραγουδιού ήταν ι: “I’m strong to the finish ‘cuz I eats me spinach.”=<<«Είμαι δυνατός μέχρι το τέλος , γιατί τρώω σπανάκι». >> Και αυτό συνήθως αποδίδοταν στην περιεκτικότητα του σπανακιού σε σίδηρο, αλλά σε μια εκδοχή του 1932, ο Ποπάυ ( Popeye) δηλώνει ότι «το σπανάκι είναι γεμάτο βιταμίνη Α» και αυτό είναι που κάνει τους ανθρώπους δυνατούς και υγιείς.
– Ποια όμως ήταν η αλήθεια πίσω από αυτή την φήμη και προβολή του σπανακιού περιέχει
Στο πρώτο τρίτο του 20ού αιώνα, οι δυτικές χώρες, ειδικά οι Ηνωμένες Πολιτείες , γνώρισαν μια εκρηκτική αύξηση στη δημοτικότητα του σπανακιού. Το σπανάκι θεωρήθηκε λανθασμένα εκείνη την εποχή ως η πιο πλούσια σε σίδηρο τροφή ( ότι περιέχει 35 mg σιδήρου ανά 100 g λαχανικών).
Αυτή ήταν μια λανθασμένη αντίληψη έχει διεισδύσει και στη λαϊκή κουλτούρα: από την παρακολούθηση των περιπετειών του ναύτη των κινουμένων σχεδίων Ποπάυ που αποκτούσε τεράστια δύναμη και άλλες υπερδυνάμεις τρωγοντας καθημερινά μια μερίδα σπανάκι.
Μάλιστα πολλοί γιατροί αρχησαν να συνιστούν το σπανάκι στα παιδιά. .
Στην πραγματικότητα, η περιεκτικότητα σε σίδηρο στο σπανάκι είναι 10 φορές μικρότερη. Σύμφωνα με μια εκδοχή, η σύγχυση προέκυψε εξαιτίας ενός Αμερικανού ερευνητή στα τέλη του 19ου αιώνα, ο οποίος ξέχασε να βάλει μια υποδιαστολή στον αριθμό τον γραμμαρίων του σιδήρου.
Το φρέσκο σπανάκι περιέχει 90% νερό και το περιεχομενο σε σίδηρο είναι 3,5 mgr και όχι 35 mg σιδήρου ανά 100 g μεριδας σπανακίου )
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Επιστημονική ταξινόμηση επεξεργασία
Clade : Τραχειόφυτα
Clade : Αγγειόσπερμα
Clade : Eudicots
Σειρά: Caryophyllales
Οικογένεια: Amaranthaceae
Γένος: Σπινακία
Είδος: S. oleracea
Διωνυμικό όνομα Spinacia oleracea
ΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ
Το σπανάκι ανήκει στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μία κατηγορία λαχανικών με τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά αναλογικά με τις θερμίδες που περιέχουν.
Περιέχει βιταμίνες συμπλέγματος Β ,βιταμίνη Ε, βιταμίνη Κ, βιταμίνη Α, μαγγάνιο, φυλλικό οξύ,αλλά επιπλέον περιέχει μαγνήσιο, σίδηρο, βιταμίνη C, ασβέστιο,και, φυσικά, φυτικές ίνες, χλωροφύλλη, άλατα ιωδίου και σαπωνίνες. ακομη φλαβονοειδή και πολυφαινόλες (λουτεολίνη, κεπφερόλη),
Το σπανάκι έχει παρόμοιες συνθήκες ανάπτυξης και απαιτήσεις όπως το μαρούλι , αλλά είναι πιο ευέλικτο,τόσο στη διατροφή του, όσο και στην δυνατότητα να τρώγεται ωμό ή μαγειρεμένο.
Περιέχέι περισσότερο σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνες από τα περισσότερα καλλιεργημένα χόρτα και είναι μια από τις καλύτερες πηγές βιταμινών Α, Β και C.
Και συγκεκριμένα ανά 100 γραμμάρια ωμού λαχανικού έχουμε :
Θερμίδες (Kcal) 23 Ολικοί υδατάνθρακες (gram) 3,6
Πρωτεΐνες (gram) 2,9 Ολικά λιπαρά (gram) 0,4
Ω 3 λιπαρά οξέα (mg) 138 Ω 6 λιπαρά οξέα (mg) 26
Βιταμίνη Α (IU) 9376 Βιταμίνη C (mg) 28,1
Βιταμίνη Κ (mcg) 483 Φολικό οξύ (mcg) 194
Ασβέστιο (mg) 99 Σίδηρος (mg) 2,7
Μαγνήσιο (mg) 79 Κάλιο (mg) 558
Φυτικές ίνες (gram) 2,2
΄
ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Το μαγειρεμένο σπανάκι περιέχει διαθέσιμο σίδηρο για το σώμα μας. Αλλά κυρίως βοηθά στην αντιμετώπιση
–Αρτηριακή πίεση
Συμβάλλει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
— Αναιμία
Είναι πολύ καλό στη σωστή λειτουργία του εντέρου και κατά της αναιμίας.
— Καρδιά -Εγκεφαλικά επεισόδια
Εξαιτίας της υψηλής παρουσίας της βιταμίνης Κ που περιεχει είναι γνωστό ότι βοηθά στην πρόληψη καρδιακών παθήσεων και συμβάλει στην πήξη του αίματος
-= Καρκίνος
Παρουσιάζει αντικαρκινική δράση. Η παρουσία των αντιοξειδωτικών είναι σπουδαία και για την προστασία της καρδιακής λειτουργίας και της πρόληψης από εγκεφαλικά επεισόδια.
Η κατανάλωσή του βοηθά και στην πρόληψη από εκφύλιση της εγκεφαλικής λειτουργίας.
— Οστεοπόρωση
Η υψηλή περιεκτικότητα βιταμίνης Κ, ασβεστίου και μαγνησίου, προσδίδουν στο σπανάκι την ιδιότητα της προφύλαξης της υγείας των οστών.
— Δυσκοιλιότητα -Κατακράτηση ούρων
Συμβάλλει στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας γιατί είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες,
και στην στην κατακράτηση των ούρων, είναι διουρητικό
– Ανοσoποιητικό
Το σπανάκι είναι εξαιρετική πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β, όπως η ριβοφλαβίνη και το φυλλικό οξύ, τα οποία λειτουργούν σαν συναγερμός, προειδοποιώντας το ανοσοποιητικό ότι προσπαθούν να εισβάλουν στον οργανισμό ιοί και μικρόβια
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Το σπανάκι, περιέχει μεγάλες ποσότητες οξαλικό οξέως. Αν καταναλώσετε πάρα πολύ μπορεί να έχετε δυσάρεστα συμπτώματα
— Προβλήματα στα δόντια
Μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στα δόντια,λόγω του οξαλικού οξέως που περιέχει.
— Ουρική αρθρίτιδα – πέτρες στα νεφρά.
Δεν πρέπει να γίνεται χρήση σε ανθρώπους που πάσχουν από ουρική αρθρίτιδα ή έχουν πέτρες στα νεφρά Το πολύ σπανάκι αυξάνει την ποσότητα του ουρικού οξέος
— Κακή απορρόφηση ορυκτών
Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας σπανακιού διαταράσσει την ικανότητα απορρόφησης ορυκτών του σώματός μας, όπως ψευδαργύρου και ασβεστίου, λόγω του οξαλικού οξέως, που περιέχει. Μπορεί, ακόμη και να οδηγήσει κάποια άτομα σε ασθένειες, που συνδέονται με την ανεπάρκεια ορυκτών.
— Σπασμούς στομάχου
Το σπανάκι είναι πλούσια πηγή ινών και έτσι η χρήση υπερβολικής ποσότητας οδηγεί σε προβλήματα στο στομάχι, λόγω δημιουργίας αερίων, αλλά και σε φούσκωμα, κράμπες και ακόμη και δυσκοιλιότητα.
— Διάρροια, πυρετός και πόνος:
Το σπανάκι μπορεί να προκαλέσει ακόμη και διάρροια, μαζί με τον πυρετό και τον κοιλιακό πόνο.
— Αλλεργίες:
Η υπερκατανάλωση σπανακιού μπορεί να οδηγήσει σε αλλεργίες δέρματος και σώματος
— Αλλαγές στην αντιπηκτική αγωγή:
Το υψηλό περιεχόμενο του σε βιταμίνη Κ, μπορεί να έχει επικίνδυνες επιπτώσεις στην ηπατική σύνθεση.
— Πρόβλημα δυσκοιλιότητας:
Εάν καταναλώνετε, συνεχώς, σπανάκι στην καθημερινή σας διατροφή, ίσως αντιμετωπίσετε δυσκοιλιότητα.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Η παρούσα δημοσίευση έχει χαρακτήρα ενημερωτικό και δεν αποτελεί ιατρική συνταγή