Συνέντευξη για τα παιδιά της γαλαρίας του Χρήστου Κολοβού.

Συνέντευξη για τα παιδιά της γαλαρίας του Χρήστου Κολοβού.

1[ε]. Στις 23 Σεπτεμβρίου 2023 συμπληρώθηκαν 4 χρόνια από την δημόσια δέσμευση της πρώτης κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη για πλήρη απολιγνιτοποίηση της Ελλάδας ως το 2028. Θεωρείτε το συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα επαρκές για να φιλοξενήσει ορθές διαδικασίες διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες; Τι χρονοδιαγράμματα υλοποιούν άλλες λιγνιτοπαραγωγές χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Πολωνία, Βουλγαρία, Τσεχία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Σλοβενία);

1[α]. Ο Μητσοτάκης ανακοίνωσε το 2019 απολιγνιτοποίηση για το 2028, ωστόσο η ΔΕΗ, με αίτημα προς τον ΑΔΜΗΕ, θέλησε να τη φέρει στον Αύγουστο 2021! Έκλεισε τα λιγνιτωρυχεία Καρδιάς & Αμυνταίου, άφησε τις μονάδες ασυντήρητες και ώθησε σε «εθελούσια» έξοδο το προσωπικό. Όταν λοιπόν το καλοκαίρι 2021 ξεκίνησε η τεράστια άνοδος τιμής του φυσικού αερίου, η χώρα βρέθηκε ξεκρέμαστη. Συνεπώς ΔΕΝ υφίσταται το 2028 ως χρονοδιάγραμμα. Υπενθυμίζω πως η «διαβούλευση» για το «Σχέδιο» της δήθεν «Δίκαιης Μετάβασης» έγινε το φθινόπωρο 2020, με την περιοχή σε εγκλεισμό λόγω «πανδημίας». Με «ανοικτή επιστολή», είχα τότε καλέσει δημοσίως τον Περιφερειάρχη να διακόψει την προσχηματική «διαβούλευση». Θεωρώ πως πρακτικά δεν έχει γίνει και δεν θα γίνει ποτέ διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες, επειδή αφενός η κυβέρνηση θέλει να διασφαλίσει την κατανάλωση φυσικού αερίου και αφετέρου έχει παραχωρήσει εκτάσεις των λιγνιτωρυχείων στη Γερμανική RWE για φωτοβολταϊκά.

Η Γερμανία έχει ψηφίσει νόμο για απολιγνιτοποίηση το 2038. Μετά τη διακοπή της ροής του Ρωσικού αερίου αγωγών έχει επαναφέρει σε λειτουργία για τη χειμερινή περίοδο λιγνιτικά εργοστάσια τα οποία είχαν αποσυρθεί. Η Πολωνία έχει ανακοινώσει απολιγνιτοποίηση για το 2049, η Βουλγαρία, η Τσεχία και η Σλοβενία μετά το 2040 χωρίς να έχουν ορίσει ημερομηνία, η Ρουμανία μετά το 2030, η Ουγγαρία για το 2030, (αλλά εφόσον έχει κατασκευάσει με τη Ρωσία 2x1200MW νέα πυρηνικά εργοστάσια, κάτι εξαιρετικά αβέβαιο), η Σλοβακία μετά το 2035. Οι ημερομηνίες προκύπτουν από τα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια & το Κλίμα, που ωστόσο έχουν υποβληθεί στην ΕΕ πολύ πριν την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία και τη διαταραχή στην αγορά φυσικού αερίου.

2[ε]. Σχετικά με το φυσικό αέριο, κάποιοι ζητούν να χαρακτηριστεί επίσημα ως μεταβατικό καύσιμο στις καθαρές πηγές ενέργειας, ενώ άλλοι το χαρακτηρίζουν απλώς ως «καύσιμο τελευταίου καταφυγίου». Όπως και να «βαπτιστεί» τελικά, προκύπτει αβίαστα ένα ερώτημα, το οποίο και θα θέσουμε εντελώς απλά: όταν δεν θα φυσάει και δεν θα έχει ήλιο τι θα καίμε;

2[α]. Απολύτως εύλογο το ερώτημα. Το 2010 ο τότε Υφυπουργός Ενέργειας Μανιάτης ανακοίνωσε στη Βουλή πως όλες οι λιγνιτικές μονάδες θα αντικατασταθούν από μονάδες φυσικού αερίου. Ήδη κατασκευάζονται και νέες, σε Βοιωτία, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη. Το πρόβλημα δεν είναι στο πώς χαρακτηρίζεται το φυσικό αέριο, αλλά στο ό,τι είναι 100% εισαγόμενο.

3[ε]. Η κατασκευή της λιγνιτικής μονάδας Πτολεμαΐδα V κόστισε 1,4 δις. € και προβλέπεται να σταματήσει την λειτουργία της το 2028. Θεωρείτε ότι πρέπει να παραμείνει ως στρατηγική εφεδρεία για την χώρα και μετά το 2028; Κι αν ναι, καίγοντας λιγνίτη ή φυσικό αέριο;

3[α]. Η Πτολεμαΐδα V είναι στολίδι για τη χώρα. Δεδομένου πως είναι “CCS Ready” πρέπει να παραμείνει σε πλήρη λειτουργία (και όχι ως εφεδρεία) για την πλήρη διάρκεια ζωής της (τουλάχιστον 50 χρόνια). Ωστόσο, μάλλον για να μην ενοχλεί τις μονάδες φυσικού αερίου, ακόμα δεν έχει μπει σε εμπορική λειτουργία. Η συγκεκριμένη μονάδα ΔΕΝ μπορεί να κάψει φυσικό αέριο και η ΔΕΗ σκοπεύει στο ίδιο οικόπεδο να κατασκευάσει 10-11 αεροστροβιλικές μονάδες φυσικού αερίου, που θα παρακολουθούν την τυχαιότητα της λειτουργίας των αιολικών. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζει την κατανάλωση φυσικού αερίου, όμως ο συνδυασμός αιολικών & φυσικού αερίου εκτοξεύει το κόστος για τους καταναλωτές.

4[ε]. Ο πρώην ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας σε συνέντευξή του τον Μάιο του 2023 αναφορικά με τα ενεργειακά θέματα υποστήριξε πως «η Ελλάδα έχει αποφασίσει ότι το Αιγαίο είναι μια τουριστική βιομηχανία και όχι χώρος έρευνας υδρογονανθράκων». Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την έρευνα και αξιοποίηση των ελληνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων (φυσικού αερίου);

4[α]. Ανεξαρτήτως του τι λένε για το Αιγαίο, αυτή τη στιγμή υπάρχει έτοιμο για εκμετάλλευση κοίτασμα πετρελαίου στον Πατραϊκό κόλπο και δημοπρατημένα οικόπεδα στο Ιόνιο, στο Λιβυκό και στο νομό Ιωαννίνων. Η ΝΑ Ευρώπη και η Ανατολική Μεσόγειος είναι γεμάτη από εκμεταλλεύσεις υδρογονανθράκων και μόνο η Ελλάδα έχει μείνει πίσω. Οι ευθύνες των κομμάτων που μας κυβέρνησαν είναι τεράστιες.

5[ε]. Πολλοί ισχυρίζονται ότι σύντομα δεν θα χρειαζόμαστε ούτε λιγνίτη ούτε φυσικό αέριο (εγχώριο ή εισαγόμενο) καθώς θα έχει «προχωρήσει» πολύ το ζήτημα της αποθήκευσης ενέργειας. Ήδη υπάρχει αλληλουχία δημοσιευμάτων για επενδύσεις εταιρειών στον τομέα αυτό (μπαταρίες, αντλησιοταμίευση, υδρογόνο). Μάλιστα πρόσφατο δημοσίευμα της «Καθημερινής της Κυριακής» έκανε λόγο για φαραωνική επένδυση ύψους 1,4 δις ευρώ (!) και δημιουργία 10.000 θέσεων εργασίας (!) που θα αφορά βιομηχανικό πάρκο μπαταριών λιθίου στην Κοζάνη. Ποια είναι η άποψή σας για το ζήτημα της αποθήκευσης ενέργειας και τις υποσχέσεις για τέτοιου είδους έργα στην περιοχή; Έχουν ρεαλιστική βάση, μπορούν να αποτελέσουν λύση; Πως κινούνται άλλα κράτη σε αυτό το ζήτημα;

5[α]. Όταν σε ένα σύστημα διαρκώς προσθέτεις στοιχεία, αυτά ανεβάζουν το κόστος του συστήματος. Στο ηλεκτρικό σύστημα έχουν προσθέσει αιολικά & φωτοβολταϊκά, χωρίς να υποκαταστήσουν απολύτως τίποτε. Αντλησιοταμίευση ήδη έχουμε σε Αλιάκμονα & Νέστο, αλλά δεν τη λειτουργούμε, προκειμένου να ξοδέψουμε πάνω από 500 εκατ. ευρώ για νέο έργο στον Αχελώο. Την ίδια στιγμή δεν μπαίνει σε λειτουργία το ήδη πληρωμένο υδροηλεκτρικό της Μεσοχώρας Τρικάλων, προκειμένου να διασφαλίζεται η κατανάλωση φυσικού αερίου.

Η προσθήκη μπαταριών & υδρογόνου θα συνεχίσει την επιβάρυνση του συστήματος ηλεκτρισμού, το κόστος για τους καταναλωτές, αλλά και τα «απρόσμενα» κέρδη των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.

Η υποτιθέμενη επένδυση σε εργοστάσιο κατασκευής μπαταριών μετρά ήδη διετία και επαληθεύει την παροιμία «όπου ακούς πολλά κεράσια, να κρατάς μικρό καλάθι …». Η υλοποίησή της εξαρτάται καταρχήν απ’ το αν θα πάρει την απαιτούμενη επιδότηση από δημόσιο χρήμα.

6[ε]. Η παραγόμενη ενέργεια από τις Α.Π.Ε. υποτίθεται ότι θα είχε δύο βασικά χαρακτηριστικά: θα ήταν «καθαρή» και φθηνή. Χρησιμοποιούμε τον όρο «υποτίθεται» γιατί ενώ στο πρώτο συμφωνούν όλοι, στο δεύτερο υπάρχουν ισχυρές επιφυλάξεις. Πιο συγκεκριμένα, ενώ τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έχει αυξηθεί εντυπωσιακά η συμμετοχή των Α.Π.Ε. στο ενεργειακό μείγμα, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος έχουν αυξηθεί και αυτές εξίσου εντυπωσιακά αντί να μειωθούν. Πως εξηγείται κατά τη γνώμη σας το φαινόμενο αυτό; Παίζει κάποιο ρόλο το Χρηματιστήριο Ενέργειας που ιδρύθηκε το 2018 και συνεδρίασε για πρώτη φορά το 2020;

6[α]. Καταρχήν δεν υπάρχει τίποτε το «καθαρό» στις «Α»ΠΕ, καθώς βασίζονται σε εξορύξεις & κατεργασία σπανίων γαιών. Επιπλέον, οι εξορύξεις που είναι αναγκαίες για να βρεθούν όλα τα υλικά επιταχύνουν το «ξεκοίλιασμα» του πλανήτη.

Όπως είχα επισημάνει σε άρθρο μου, που δημοσιεύτηκε πριν 11 χρόνια, ο Οδικός Χάρτης Ενέργειας για το 2050 προέβλεπε συνεχώς αυξανόμενα τιμολόγια ηλεκτρισμού μέχρι το 2030 και αυξανόμενο κόστος δικτύων ηλεκτρισμού μέχρι το 2042. Όπως είπα πιο πάνω, οι δήθεν «Α»ΠΕ έχουν προστεθεί στο σύστημα χωρίς να υποκαταστήσουν κάτι, οπότε πληρώνουμε τόσο τα υφιστάμενα εργοστάσια όσο και τις «Α»ΠΕ. Οι καταναλωτές είμαστε όμηροι τριών Χρηματιστηρίων: α) φυσικού αερίου, β) δικαιωμάτων εκπομπής CO2, γ) ηλεκτρισμού. Επιπλέον, τα διαγράμματα ενδοημερήσιας διακύμανσης της τιμής στο Χρηματιστήριο ηλεκτρισμού δείχνουν ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΑ ΜΕΓΑΛΗ αυξομείωση τιμής στο ίδιο 24ωρο.

7[ε]. Προσφάτως η Γαλλική κυβέρνηση προχώρησε στην πλήρη κρατικοποίηση της EDF (εταιρεία – κολοσσός στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας), ενώ αντίστοιχα η Γερμανική της Uniper (ο μεγαλύτερος όμιλος εισαγωγής φυσικού αερίου της χώρας). Στον αντίποδα η Ελληνική κυβέρνηση ιδιωτικοποίησε την ΔΕΗ και επιδοτεί τους παρόχους. Τι επιπτώσεις μπορούν να έχουν αυτές οι πολιτικές στην διαμόρφωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος;

7[α]. Από τον Οκτώβριο 2021, αρκετούς μήνες πριν την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία και την αναταραχή στις αγορές φυσικού αερίου και λιθάνθρακα, η κυβέρνηση ξεκίνησε επιδοτήσεις προς τους παρόχους ηλεκτρισμού, για να κρατήσουν τις τιμές πιο χαμηλά. Ωστόσο, παίρνοντας τις επιδοτήσεις από δημόσιο χρήμα, οι οποίες φορτώθηκαν στο δημόσιο χρέος, οι πάροχοι δεν είχαν το παραμικρό κίνητρο να μειώσουν τις τιμές και εμφάνισαν «απρόσμενα» κέρδη. Είναι πλέον ιδιαίτερα εμφανής η έλλειψη ενός παρόχου υπό δημόσιο έλεγχο, που να λειτουργεί στην κατεύθυνση συγκράτησης της επιβάρυνσης των καταναλωτών και στήριξης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

8[ε]. Παρατηρείται το φαινόμενο να αδειοδοτούνται και να εντάσσονται στο δίκτυο επενδύσεις μεγάλων Ελλήνων και ξένων ιδιωτών στις Α.Π.Ε. (ΕΛΠΕ, Motor Oil, Μυτιληναίος, ΔΕΗ, RWE κ.α.), ενώ την ίδια στιγμή απορρίπτονται σχέδια και αιτήσεις τόσο δημόσιων φορέων και Τοπικής Αυτοδιοίκησης (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Δήμος Άργους Ορεστικού), όσο και μικρών ιδιωτών. Υπάρχει άραγε τελικά ενεργειακός σχεδιασμός στη χώρα; Από ποιούς και για ποιούς σχεδιάζεται; Τι απέγινε ο κοινωνικός τομέας στην ενέργεια που θα αναδεικνυόταν μέσα από τις περίφημες ενεργειακές κοινότητες;

8[α]. Ο ενεργειακός σχεδιασμός είναι αυτός που αναφέρετε: να γίνονται οι επενδύσεις των μεγάλων ομίλων και να μην υπάρχουν πραγματικά κίνητρα για να βάλουμε όχι μόνο φωτοβολταϊκά στις στέγες, αλλά ούτε καν ηλιακούς θερμοσίφωνες. Όσο για τις ενεργειακές κοινότητες, ευτυχώς καθυστερούν και δεν θα χάσει πολύς κόσμος τα λεφτά του απ’ τη νέα αυτή «φούσκα». Το 1950, όταν ιδρύθηκε η 100% ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΕΗ, ολόκληρη η χώρα αποτέλεσε μια και μόνη ενεργειακή κοινότητα. Και για 60 χρόνια είχαμε αξιοποίηση εγχώριων πηγών ενέργειας, δίκτυα παντού και φθηνά τιμολόγια.

9[ε]. Η ελληνική κυβέρνηση μετά την απόφαση για την απολιγνιτοποίηση ως το 2028, παρουσίασε ένα σχέδιο το οποίο ονόμασε «σχέδιο δίκαιης μετάβασης», και χαρακτήρισε τα προτεινόμενα σε αυτό έργα εμβληματικά. Πόσο πιστεύετε ότι θα συμβάλλει αυτό το σχέδιο στην ανάπτυξη της περιοχής; Ποιες θα είναι αντίστοιχα οι επιπτώσεις της απολιγνιτοποίησης στη Δυτική Μακεδονία;

9[α]. Προτείνω να αναζητήσετε στο διαδίκτυο τα άρθρα μου «Τρία ή μάλλον πέντε πουλάκια κάθονταν ν’ ακούνε παραμύθια» (Φεβρουάριος 2020) και «Τα 12 σημεία καταστροφής της Δυτικής Μακεδονίας» (Μάιος 2023). Το δήθεν «Σχέδιο» της δήθεν «Δίκαιης» μετάβασης μετρά ήδη 10% μείωση πληθυσμού στη Δυτική Μακεδονία, με έμφαση στους νομούς Κοζάνης & Φλώρινας.

10[ε]. Προσφάτως ανακοινώθηκε ότι η Κοζάνη εντάχθηκε στο πρόγραμμα των «100 κλιματικά ουδέτερων και έξυπνων πόλεων της Ευρώπης μέχρι το 2030». Τι ακριβώς είναι αυτό το δίκτυο «πράσινων» και «έξυπνων» πόλεων; Ποιες είναι οι «πράσινες πολιτικές» που θα εφαρμοστούν σε αυτές τις πόλεις; Είναι η «πράσινη τηλεθέρμανση» μια από αυτές;

10[α]. Η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Καλαμάτα, τα Ιωάννινα, τα Τρίκαλα και η Κοζάνη επελέγησαν ανάμεσα σε 377 ευρωπαϊκές πόλεις για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα «100 Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις έως το 2030». Οι πόλεις που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα καλούνται να επιτύχουν σε λιγότερο από δέκα χρόνια τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας, (20 χρόνια νωρίτερα από την υπόλοιπη Ευρώπη), αξιοποιώντας κοινοτικούς πόρους.

Ειδικότερα, μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ, υποτίθεται πως οι πόλεις θα μπορούν να υλοποιήσουν επενδύσεις, που θα επιταχύνουν τη μετάβαση τους στην κλιματική ουδετερότητα και τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, να προωθήσουν λύσεις στον πολεοδομικό τους σχεδιασμό, να εφαρμόσουν «έξυπνες» τεχνολογίες και ευέλικτα συστήματα διαχείρισης ενέργειας και να υιοθετήσουν φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο μετακίνησης και μεταφοράς. Στην πράξη, ας ελπίσουμε με τη συμμετοχή στο πρόγραμμα να μπορέσουμε να βάλουμε πιο φθηνά αντλίες θερμότητας, καθώς η φθηνή τηλεθέρμανση αποτελεί ήδη παρελθόν και η μόνη ορατή εναλλακτική είναι είτε τα προϊόντα ξύλου είτε το πετρέλαιο θέρμανσης.

Όσο για την «πράσινη τηλεθέρμανση», τον Αύγουστο δημοσίευσα άρθρο πως η σχεδιαζόμενη παραγωγή θερμικής ενέργειας με καύση απορριμμάτων μόνο «πράσινη» δεν είναι, καθώς εκπέμπονται τοξικές και καρκινογόνες ουσίες.

11[ε]. Η Δυτική Μακεδονία γενικά, και η πόλη της Κοζάνης ειδικότερα βρέθηκαν εντελώς απροετοίμαστες να αντιμετωπίσουν τα αποτελέσματα της απολιγνιτοποίησης. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι ευθύνες των τοπικών πολιτικών ελίτ για τη δημιουργία αυτής της κατάστασης;

11[α]. Αυτό που περιγράφετε ως «τοπικές πολιτικές ελίτ» έχει αποδείξει πολλές φορές πως λειτουργεί ως εκπροσώπηση των κομμάτων στην περιοχή μας κι όχι ως εκπροσώπηση της περιοχής μας στα αθηναϊκά κέντρα. Χωρίς τη δική τους συνεργασία δεν θα μπορούσε να προχωρήσει το δήθεν «Σχέδιο» της δήθεν «Δίκαιης» μετάβασης. Κάθε κρίση γεννά ταυτόχρονα και μια ευκαιρία και την κρίση την είδαμε στην περιοχή, την ευκαιρία ωστόσο όχι.

Το παρόν αποτελεί αναδημοσίευση της συνέντευξης που παραχώρησε ο Χρήστος Κολοβός στο περιοδικό «ο Κοινοτιστής» τον Ιανουάριο του 2024.

Ο Χρήστος Κολοβός είναι ανεξάρτητος Ενεργειακός Σύμβουλος, Μηχανικός Μεταλλείων – Μεταλλουργός Μηχανικός Ε.Μ.Π., Διδάκτωρ Μηχανικός Ε.Μ.Π., τ. Δ/ντής Μεταλλευτικών Μελετών & Έργων/Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας ΔΕΗ ΑΕ, τ. Επιστημονικός συνεργάτης ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας, τ. Μηχανικός Ασφαλείας ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΙΔΗΡΟΚΡΑΜΑΤΑ ΑΕ/Μεταλλευτικό Συγκρότημα Γρεβενών-Κοζάνης, Μέλος Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας 2010-2019. Διατηρεί προσωπικό ιστολόγιο, το οποίο μπορείτε να επισκεφθείτε στον παρακάτω σύνδεσμο:

HTTPS://CK-ENERGY.BLOGSPOT.COM/