Τι βοήθησε στην ανάπτυξη του εξαγωγικού εμπορίου της Δυτικής Μακεδονίας και της Κοζάνης μετά το 1650 μ.Χ.

Ξεκινώντας την αναφορά από την προηγούμενη δημοσίευση στην οικονομία της Κοζάνης μεταξύ του 1650 μ.Χ. και το 1780 μ.Χ. στο κλίμα της εποχής με τα διάφορα ιστορικά γεγονότα που συνέβαιναν που με τις διάφορες αποφάσεις των κυβερνήσεων της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κυρίως και Βαλκανικών χωρών που βρισκόταν έξω από τον έλεγχο των Οθωμανών γράφαμε πως είχαν συνήθως θετικό αντίκτυπο στις επιχειρηματικές κινήσεις των Κοζανιτών , χωρίς βεβαίως σε κάποιες περιπτώσεις να λείψουν και οι αρνητικές επιπτώσεις .

Γράφαμε ακόμη και για την πολίτικη που αναγκάσθηκε να εφαρμόσει η Οθωμανική κυβέρνηση υπογράφοντας διάφορες συνθήκες μετά από συγκρούσεις που απέβησαν σε βάρος της, .

Αυτό το κλίμα μαζί με την προνομιακή γεωγραφική θέση που είχε η πόλη της Κοζάνης όπως και ολόκληρη η Δυτική Μακεδονία μαζί με την Ήπειρο βοήθησε έτσι ώστε να αρχίσει η οικονομική της ανάπτυξη και η ενίσχυση του εσωτερικοί και του εξωτερικού κυρίως εμπορίου .

Και καταλήγαμε ότι το εξωτερικό εμπόριο οδήγησε , δημιουργία Κοζανίτικων εμπορικών παροικιών (κομπανιών) σε πόλεις της Βαλκανικής, κυρίως στην Αυστρουγγαρία, αλλά και στα μεγάλα αστικά κέντρα, Κωνσταντινούπολη, Ουγγαρία, Πολωνία, Γερμανία. που ανέδειξαν τότε την Κοζάνη, στην αλλαγή της κοινωνικής αντίληψης των ανθρώπων

Μελετώντας την ιστορία της Κοζάνης αναρωτηθήκαμε ότι αν το ευνοϊκό κλίμα και γεωγραφική θέση ήταν αρκετά για να μπορέσει μια μικρή κωμόπολη, να προχωρήσει τόσο πολύ ώστε να πρωταγωνιστή οικονομικά και όχι μόνον στις περιοχές που προαναφέραμε ;

Και βέβαια λογική απάντηση ήταν ότι αυτά από μόνο τους δεν αρκούσαν και για αυτό το λόγο παραθέτουμε στην συνεχεία τα δικά μας συμπεράσματα.

ΠΟΙΟΙ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΘΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΒΟΗΘΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ ΑΝΑΠΠΤΥΗ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ;

Η ανάπτυξη του εξαγωγικού εμπορίου της Δυτικής Μακεδονίας και ειδικότερα της Κοζάνης σε αυτή την περίοδο της Τουρκοκρατίας οφειλόταν σε ένα συνδυασμό γεωγραφικών πλεονεκτημάτων, παραγωγικής δραστηριότητας και κοινωνικοπολιτικών παραγόντων.

Στους οποίους συμπεριλαμβανόταν:

1 .Αγροτική και Βιοτεχνική Παραγωγή: Η περιοχή είχε σημαντική παραγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, καθώς και βιοτεχνική δραστηριότητα (π.χ., επεξεργασία δερμάτων, υφαντουργία).

2. Τα προνομία που εξασφάλισε για την πόλη ο Χαρίσης Τράντας << ΜαλικανΈς >> που έδιναν κάποια αίσθηση της ασφάλειας θρησκευτικής και επιχειρηματικής .

Τα ειδικά προνόμια ή φορολογικές ελαφρύνσεις από την οθωμανική διοίκηση, που προέβλεπε του Σουλτανικό διάταγμα ευνόησε την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και της αυτοδιοίκησης .

3. Το εμπορικό δαιμόνιο που έδειξαν οι Κοζανίτες όπου επέδειξαν μεγάλη ευελιξία, προσαρμοζόμενοι στις εκάστοτε πολιτικές και οικονομικές συνθήκες Και η διεξαγωγή του εμπορίου να γίνεται αμφίδρομα και από εξαγωγικό εμπόριο να γίνεται και εισαγωγικό για τον τόπο τους μεταφέροντας προϊόντα κατά την επιστροφή των καραβανιών , για διάθεση την πόλη του και την περιοχή της.

4. Το γεγονός ότι τον πλούτο που αποκτήσαν από το εμπόριο τον επένδυσαν σε μεγάλο μέρος στην πόλη και μεταξύ των άλλων στην ποιοτική γενική εκπαίδευση (όπως με την Σχολή Κοζάνης),αλλά και την τεχνίτη εκπαίδευση που δεν γινόταν σε κάποιο σχολείο αλλά δίπλα στους έμπειρους τεχνίτες της Κοζάνης , η εκπαίδευση αυτή

με τη σειρά της συνέβαλε στη δημιουργία ικανών ανθρώπων για τη συνέχιση των εμπορικών και όχι μόνον δραστηριοτήτων.

5. Και το βασικότερο όλων η σωστή οργάνωση ου ξεκινούσε από την συγκέντρωση τον προϊόντων προς εξαγωγή, που στηρίχθηκε στα εγχωρίως παραγόμενα είτε κτηνοτροφικών ήταν, είτε βιοτεχνικά, στην συνεργασία μεταξύ των βιοτεχνών χωρις αθέμιτους ανταγωνισμούς που στην πορεία των χρόνων επικαιροποιήθηκε με την δημιουργία των Συντεχνειών

6. Οργάνωση ασφαλών μεταφορών με τους Κυρατζιδες,τα Καραβάνια και τους ασφαλής χώρους διαμονής κατά την διάρκεια των πολυήμερων μετακινήσεων (Χάνια, Καραβαν Σαράύ )

Για την χρησιμοποίηση των δρόμων η εξασφάλιση στήριξης τόσο από το Οθωμανούς όσο και τις ηγεσίες των κρατών που μετακινούνταν γιατί όλοι έβγαιναν κερδισμένοι .

7. Η οργάνωση των Ελληνικών κοινοτήτων στις χώρες διάθεσης των προϊόντων και κυρίως των Καμπανιών που εξασφάλιζαν την βοήθεια και συνεργασία για τους εμπόρους σε αυτές.

Η διατήρηση αυτής της δραστηριότητας για μεγάλο χρονικό διάστημα βασίστηκε στην οργάνωση της Ελληνικής εμπορικής διασποράς και στην ικανότητα προσαρμογής στις συνθήκες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΓΡΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ

Στην περίοδο μετά το 1650 μ.Χ. οι Κοζανιτες αλλά και οι έμποροι απο την υπόλοιπη Δυτική Μακεδονία διακινήσουν προς την Κ. Ευρώπη και τα Βαλκάνια τα ακόλουθα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα.

*Δημητριακά και όσπρια.

Αν και υπήρχαν και εισαγωγές σιταριού, γινόταν, εξαγωγή αλεύρων η εγχώρια παραγωγή πλεονάσματος, κυρίως από τις εύφορες πεδιάδες, αποτελούσε αντικείμενο εμπορίου.

* Προϊόντα αμπελουργίας

Τα προϊόντα αυτά ενδεχόμενα να ήταν σταφίδα που ερχόταν από άλλες περιοχές και σίγουρα το ντόπιο μαύρο κρασί .

*Βαμβάκι: Η παραγωγή βαμβακιού στην Δυτική Μακεδονία υπήρχε ι κατά την Οθωμανική περίοδο κυριως στην πααποταμια περιοχη του Αλιάκμονα , αναπτύχθηκε σημαντικά τον 16ο-18ο αιώνα και συνεχίσθηκεγια αρκετα χρονια μετα

. Εκείνη την εποχή, τα Αμπελάκια Θεσσαλίας και η Δυτική Μακεδονία μετατράπηκαν σε κέντρα εγχώριας παραγωγής υφασμάτων, με τη βαμβακοκαλλιέργεια να αποτελεί βασική πηγή εισοδήματος Διεκοπηκε στην Δυτική Μακεδονία γιατί η καλλιέργεια και νέες ποικιλίες απαιτούσαν πολλά ποτίσματα και είναι υδροβολή μια και σχεδόν στο σύνολο τους τα χωράφια της περιοχής είναι ξηρρικά.

*Κρόκος

Αν και η καλλιέργεια του κρόκου στην Ελλάδα χρονολογείται από τη Μινωική περίοδο, όπως αποδεικνύεται από σημαντικά ευρήματα όπως οι «Συλλέκτες του Κρόκου», μια τοιχογραφία του 1.600 π.Χ. στην Κνωσό και τη Σαντορίνη, η καλλιέργεια του κρόκου στην Ελλάδα κατά τον Μεσαίωνα εγκαταλείφθηκε για πολλούς λόγους. Οι Έλληνες έμποροι που ταξίδευαν στην Ευρώπη διαπίστωσαν ότι οι Ευρωπαίοι είχαν εγκαταλείψει την καλλιέργεια, αλλά υπήρχε ζήτηση και η τιμή ήταν ικανοποιητική. Γύρω στο 1732, μετέφεραν βολβούς από την Αυστρία και στην περιοχή νότια της Κοζάνης και βρήκαν ανθρώπους που καλλιεργούσαν κρόκο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο κρόκος ήταν ιδανικό προϊόν για μεταφορά σε μεγάλες αποστάσεις δεν είχε όγκο και βάρος, ήταν πολύ ακριβός και οι κλιματολογικές συνθήκες στην περιοχή ήταν ιδανικές για την καλλιέργειά του. Στον κώδικα της μονής Ζιδανείου, η καλλιέργεια έχει καταγραφεί από το 1732.

* Προϊόντα σπαρτουργίας

Την καλλιέργεια του φυτού σπάρτου ή Spartium junceum ή Ισπανική σκούπα την έφεραν οι Αγραφιώτες όταν ήρθαν στην Κοζάνη το 1612 και εγκαταστάθηκαν μόνιμα.

Η κύρια χρήση ήταν για τις ισχυρές, εύκαμπτες, κυτταρινικές ίνες τα σχοινιά , τα κορδόνια ,υφαντά είδη , καλάθια , χαλάκια, σανδάλια , χαλιά και ακατέργαστα υφάσματα ,χαρτί ,δάδες , ιμάντες για όπλα και ένα ειδικό σχοινί που χρησιμοποιείται για να δένουν τις μπάλλες των σιτηρών κατά τη συγκομιδή ,ακόμη έβγαζαν ελαία και χρωστικές ουσίες. Το χρησιμοποιούσαν δε σε αρώματα, σαπούνια και καλλυντικά.

* Προϊόντα σηροτροφίας

Τα κύρια προϊόντα της σηροτροφίας είναι το ακατέργαστο μετάξι, που εξάγεται από τα κουκούλια του μεταξοσκώληκα, καθώς και το επεξεργασμένο μετάξι σε νήματα και υφάσματα.

.Τα κουκούλια παράγονται από τον μεταξοσκώληκα και είναι το βασικό υλικό για την παραγωγή μεταξιού, το οποίο είναι ένα μείγμα πρωτεϊνών (φιβροΐνη και σερικίνη) και νερού

Η καλλιέργεια του προϋποθέτει ύπαρξη δένδρων της λευκής μουριάς της οποίας τα φύλλα είναι και η τροφή του μεταξοσκώληκα ,

* Προϊόντα μελισσοκομίας

Η μελισσοκομία παράγει μια σειρά προϊόντων όπως το

μέλι, η γύρη, ο βασιλικός πολτός και το κερί. Εκτός από αυτά τα κύρια προϊόντα, παράγονται επίσης και τα φυσικά προϊόντα της κυψέλης, όπως η κηρήθρα

Οι παλιές παραδοσιακές κυψέλες μελισσών διέφεραν σημαντικά από τις σημερινές, καθώς κατασκευάζονταν από τοπικά, φυσικά υλικά και δεν διέθεταν κινητά πλαίσια όπως σήμερα. Η μορφή και τα υλικά τους ποίκιλλαν ανάλογα με την περιοχή, αλλά η βασική τους λειτουργία ήταν να παρέχουν στις μέλισσες έναν προστατευμένο χώρο διαβίωση

Στην Κοζάνη οι κυψέλες ήταν φτιαγμένες με πλέξιμο λεπτών κλαδιών (κοφίνια ) .

* Κτηνοτροφικά προϊόντα

Τα κύρια κτηνοτροφικά προϊόντα από αιγοπρόβατα ηταν και είναι το γάλα και το κρέας, ενώ υποπροϊόντα περιλαμβάνουν το μαλλί και το δέρμα

Με το γάλα γινόταν διάφορα τυροκομικά προϊόντα .

Από τον κτηνοτροφικό τομέα, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένος σε όλη την Δυτική Μακεδονία και βεβαίως και στην Κοζάνη όπου όλα τα προηγούμενα χρονιά έποικοι κυρίως από την Β. Ήπειρο εξέτρεφαν πολλά πρόβατα , μάλιστα στην Κοζάνη το κτηνοτροφικό κεφάλαιο αυξήθηκε το 1649 κατά 12000 πρόβατα που ήταν το κοπάδι του πατέρα του Χαριση Τράντα , Γιάννη (Τραντόγιαννη ) Βέβαια και στην γύρω περιοχή υπήρχαν χιλιάδες αιγοπρόβατα κυρίως στα Χάσια και στο Ασκιο όρος οπως και στον Μπουύρινο.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ

Για να δοθεί μια γενική εικόνα της βιοτεχνικής παραγωγής στην Κοζάνη σε όλη την οθωμανική περίοδο, αρκεί να αναφερθούμε στις συντεχνίες που δημιουργήθηκαν τον 18ο αιώνα και μετά ,στην Κοζάνη, οι οποίες ήταν η ένωση μικρών βιοτεχνικών επιχειρήσεων. Ο χρόνος δημιουργίας τους και οι ομάδες (συντεχνίες) που δημιουργήθηκαν παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο του 2014 από τον κ. Σάλακιδη από το βιβλίο του Κλαλενδέρη ( Καλινδέρης, Αι συντεχνίαι της Κοζάνης επί Τουρκοκρατίας, σ. 20 κ.ε. ), και θα επιλέξουμε εκείνες που ήταν συντεχνίες με παράγωγη προϊόντων και όχι με παροχή υπηρεσιών.

<< Από τα μέσα του 18ου αι. οργανώθηκαν 15 συντεχνίες ομοτέχνων, με

1. πρώτους τους γουναράδες (1768)

2 1789 οπλοποιούς

3 χαλκιάδες

4 πεταλωτές

5 1815 κηροπώλες

6 1816 βυρσοδέψες

7 1827 αρτοποιούς

8 ………… τους υφαντάδες, τους κηπουρούς, τους κρεοπώλες, τους κεραμιδάδες, τους κουρείς, τους υποδηματοποιούς, τους ράφτες, τους σαμαράδες, τους κτίστες και τους παντοπώλες,

9……….. σύμφωνα με μαρτυρίες αναφέρουν σαπωνοποιούς και πανδοχείς (χαντζήδες), χρυσοχόους (κοεμτζήδες), λευκοσιδηρουργούς (τενεκετζήδες), βαρελοποιούς (βαενάδες), κιβωτοποιούς (σεντουκάδες), μαχαιράδες, αγωγιάτες (κιρατζήδες) >>

Η παράγωγη βιοτεχνικών προϊόντων γινόταν κυρίως από τους χαλκιάδες ,,κηροπώλες , βυρσοδέψες , υφαντάδες,γουναράδες σαμαράδες , σαπωνοποιούς , κεραμιδάδες, χρυσοχόους λευκοσιδηρουργούς , μαχαιράδες, βαρελοποιούς

ΟΙ ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ

Οι συντεχνίες στην Τουρκοκρατία, γνωστοί και ως «ισνάφια», ήταν επαγγελματικές ενώσεις Ελλήνων τεχνιτών (εννοείτε και εμπόρων ) που είχαν σκοπό να ρυθμίζουν την παραγωγή, να διασφαλίζουν την ποιότητα των προϊόντων, να καθορίζουν τις τιμές και να παρέχουν οικονομική, διοικητική και κοινωνική στήριξη στα μέλη τους

. Λειτουργούσαν με αυστηρή εσωτερική ιεράρχηση και κανόνες, συμβάλλοντας στην αυτονομία και τη συνοχή των κοινοτήτων

Οι συντεχνίες ρύθμιζαν την παραγωγή, την ποιότητα των προϊόντων, τις τιμές, αλλά και τους κανόνες της εκπαίδευσης. Καθόριζαν την ιεραρχία (μαθητευόμενος, κάλφας, μάστορας) και διασφάλιζαν ότι η τεχνογνωσία παρέμενε εντός του κλάδου και μεταβιβαζόταν σωστά.

Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣ ΕΞΑΓΩΓΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ

Η συγκέντρωση των προϊόντων για εξαγωγή γινόταν από τοπικούς έμπορους, που έπαιξαν κεντρικό ρόλο στη συγκέντρωση των προϊόντων από την ύπαιθρο και τη μεταφορά τους μεσα στην πόλη της Κοζάνης

Συνεργάζονταν με τους τοπικούς άρχοντες των κοινοτήτων, οι οποίοι διευκόλυναν τη συλλογή των φόρων και των εμπορευμάτων.

Με τον ίδιο τρόπο ενεργούσαν για την συγκέντρωση των βιοτεχνικών προϊόντων από τους κατασκευαστές βιοτεχνικών προϊόντων

Οι έμποροι χρηματοδοτούσαν (προδανεισμός) συχνά τους παραγωγούς ή τους ενδιάμεσους φοροεισπράκτορες και αναλάμβαναν την οργάνωση της μεταφοράς των προϊόντων από τα αγροτικά κέντρα στους τόπους εξαγωγής

ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΑΙΜΟΝΙΟ

Οι Κοζανίτες χαρακτηριζόταν από πολλοίς μελετητές ως κάτοχοι του <<εμπορικού δαιμόνιου >>

Το εμπορικό δαιμόνιο» είναι μια έκφραση που περιγράφει την ιδιαίτερη ευστροφία, δραστηριότητα και αποτελεσματικότητα ενός ατόμου σε εμπορικές, επιχειρηματικές ή οικονομικές δραστηριότητες. Ουσιαστικά, αναφέρεται στην έμφυτη ή επίκτητη ικανότητα κάποιου να αντιλαμβάνεται ευκαιρίες, να διαπραγματεύεται έξυπνα και να επιτυγχάνει κέρδη ή θετικά αποτελέσματα στις συναλλαγές του.

Τα άτομα που διαθέτουν εμπορικό δαιμόνιο χαρακτηρίζονται από μια ολιστική κατανόηση του πώς λειτουργεί μια επιχείρηση ή μια αγορά, βλέποντας τη μεγάλη εικόνα και πώς οι διάφοροι ρόλοι επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα.

Διαθέτουν ένα δυνατό ένστικτο (διαίσθηση) για το τι είναι επικερδές ή όχι, καθώς και την ευφυΐα να λαμβάνουν γρήγορες και σωστές αποφάσεις.

Είναι δεινοί διαπραγματευτές, ικανοί να επιτυγχάνουν συμφέρουσες συμφωνίες και να μεγιστοποιούν τα οφέλη.

Μπορούν να αφουγκράζονται την αγορά και να ανιχνεύουν τις ανάγκες των πελατών ή των συνεργατών, συχνά πριν γίνουν εμφανείς.

Είναι ευέλικτοι και μπορούν να προσαρμόζονται στις αλλαγές των συνθηκών της αγοράς και στις οικονομικές κρίσεις.

Είναι εξαιρετικά δραστήριοι και αποτελεσματικοί σε ό,τι καταπιάνονται, με έμφαση στην επίτευξη συγκεκριμένων, μετρήσιμων στόχων.

Αυτό το δαιμόνιο έλεγαν ότι τους βοήθησε για να πετύχουν το οικονομικό θαύμα εκείνης της εποχής .

Η ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗΝ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

*Γενική εκπαίδευση

Κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, που η Κοζάνη γνώρισε σημαντική οικονομική και πνευματική ανάπτυξη, η οποία οδήγησε στην ίδρυση και λειτουργία σημαντικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων για τον Ελληνικό πληθυσμό, με βασικότερο την Σχολή της Κοζάνης. ,παράλληλα με τη βιβλιοθήκη της πόλης.

Αυτά τα δύο ιδρύματα υπήρξαν βασικοί πυλώνες της πνευματικής ανάπτυξης της περιοχής κατά την οθωμανική κυριαρχία.

Η χρηματοδότηση προερχόταν από δίδακτρα, δωρεές εύπορων Ελλήνων εμπόρων (πολλοί από τους οποίους ζούσαν στο εξωτερικό) και τοπικούς πόρους, γεγονός που επέτρεπε στα σχολεία τ να είναι καλύτερα οργανωμένα. Κατά τον 18ο αιώνα, η εκπαίδευση άρχισε να τυποποιείται και να οργανώνεται καλύτερα, με την Εκκλησία να διαμορφώνει ένα γενικό πλαίσιο προγράμματος σπουδών.

Η εκπαιδευτική δραστηριότητα στην Κοζάνη τους συγκεκριμένους αιώνες, εν μέσω της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανέδειξε την πόλη σε ένα από τα σημαντικά εκπαιδευτικά κέντρα του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου.

* Τεχνική εκπαίδευση

Η εκπαίδευση και η μεταφορά τεχνογνωσίας των βιοτεχνών , γινόταν μέσω ενός άτυπου αλλά αυστηρού συστήματος πρακτικής εκπαίδευσης. Οι νέοι (μαθητευόμενοι ή τσιράκια) ξεκινούσαν από μικρή ηλικία να εργάζονται δίπλα σε έμπειρους τεχνίτες (μάστορες), μαθαίνοντας την τέχνη βήμα προς βήμα, αποκτώντας πρακτική εμπειρία και δεξιότητες.

Η ΣΩΣΤΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

( Έμποροι, Κυρατζηδες, Δρόμοι διακινήσεις , χώροι στάθμευσης )

*Κυρατζίδες

Οι κυρατζίδες ήταν οι επαγγελματίες μεταφορείς και έμποροι που οργάνωναν. τις μεταφορές ,Η λέξη προέρχεται από την τουρκική kiracı (από την αραβική kira που σημαίνει μίσθωση, ενοικίαση). Κυρατζής ή κερατζής ήταν ο αγωγιάτης, ο επαγγελματίας μεταφορέας.

Οι κυρατζίδες ήταν υπεύθυνοι για την οργάνωση και τη διεξαγωγή των μεταφορών, χρησιμοποιώντας συνήθως μεγάλα ζώα (μουλάρια, άλογα) για τη μεταφορά εμπορευμάτων και, μερικές φορές, ταξιδιωτών. Διέθεταν τα δικά τους ζώα, τα φρόντιζαν και γνώριζαν καλά τα περάσματα και τους δρόμους.

Ήταν ουσιαστικά οι “οδηγοί” και οι “μεταφορικές εταιρείες” της εποχής, απαραίτητοι κρίκοι στην αλυσίδα του εμπορίου. Οργάνωναν καραβάνια και η πορεία τους διαρκούσε όσο το φως της ημέρας, με διανυκτερεύσεις κυρίως στα προαναφερθέντα χάνια.

* Καραβάνια

Στην Τουρκοκρατία, τα καραβάνια ήταν εμπορικές οδικές αποστολές, που μετακινούνταν συνήθως με ζώα, και οι κυρατζίδες ήταν οι επαγγελματίες μεταφορείς και έμποροι που τις οργάνωναν. Αυτοί οι έμποροι, συχνά από συγκεκριμένες περιοχές όπως οι Κοζανίτες , εξυπηρετούσαν το εμπόριο, μεταφέροντας προϊόντα σε όλο το εύρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, βοηθώντας έτσι στην ανάπτυξη των εμπορικών δικτύων

*Καραβανσεράι

Το καραβανσεράι ήταν ένα πανδοχείο που παρείχε καταφύγιο σε ταξιδιώτες και εμπόρους κατά μήκος εμπορικών οδών, όπως και ήταν και οι δρόμοι από την Δυτική Μακεδονία στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη .

. Αυτές οι εγκαταστάσεις υποστήριζαν το εμπόριο και τη ροή ανθρώπων, προσφέροντας χώρους για ξεκούραση, φαγητό, στάβλους για ζώα και αποθήκες για εμπορεύματα.

Λειτουργούσαν ως κεντρικά σημεία για τους ταξιδιώτες και τα καραβάνια, προσφέροντας ασφάλεια και ξεκούραση μετά από μια ημερήσια πορεία.

Συνήθως είχαν ορθογώνιο σχήμα με μια προστατευμένη είσοδο και μια κεντρική αυλή.

Γύρω από την αυλή υπήρχαν δωμάτια για τους ανθρώπους, καθώς και χώροι για τη φροντίδα των ζώων και την αποθήκευση των εμπορευμάτων.

Ήταν διαδεδομένα σε όλη την Νοτιοανατολική Ευρώπη, και ιστορικά υπήρχαν τόσο στην ύπαιθρο (ως σταθμοί), όσο και στις πόλεις (ως πανδοχεία, αποθήκες και εμπορικά κέντρα). Υποστήριξαν την ανάπτυξη του εμπορίου, παρέχοντας ένα δίκτυο ασφαλών σταθμών κατά μήκος των κύριων εμπορικών οδών.

* Χάνια

Τα χάνια ήταν ειδικά οργανωμένοι χώροι διανυκτέρευσης και στάθμευσης, τα οποία λειτουργούσαν ως πανδοχεία ή καραβάν-σεράγια (caravan serai) για ταξιδιώτες και εμπορικά καραβάνια.

Παρόμοια με τα σημερινά μοτέλ, προσέφεραν ασφαλές κατάλυμα για τους ανθρώπους, τα ζώα (άλογα, μουλάρια) και τα εμπορεύματα, καθώς οι μετακινήσεις εκείνη την εποχή ήταν αργές, δύσκολες και συχνά επικίνδυνες.

Βρίσκονταν σε στρατηγικά σημεία κατά μήκος των κύριων οδικών δικτύων, συχνά σε αποστάσεις που μπορούσε να διανύσει ένα καραβάνι σε μία ημέρα.

Ήταν ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη του εμπορίου και την επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων περιοχών, ιδιαίτερα σε ορεινές και δυσπρόσιτες περιοχές.

Η κύρια διαφορά είναι ότι τα χάνια ήταν πιο συνηθισμένα στα αστικά κέντρα και τα εμπορικά κέντρα, ενώ τα καραβάν σεράι ήταν μεγαλύτερες εγκαταστάσεις που βρίσκονταν σε εμπορικές οδούς για την ξεκούραση και τη διανυκτέρευση καραβανιών.

* Δρόμοι

Οι κύριες διαδρομές των καραβανιών από τη Δυτική Μακεδονία προς την Ευρώπη τον 18ο αιώνα ήταν κυρίως χερσαίες διαδρομές που συνέδεαν την περιοχή με τα λιμάνια της Αδριατικής και το εσωτερικό των Βαλκανίων, από όπου το εμπόριο συνεχιζόταν με την Κεντρική Ευρώπη

=== Κύριες διαδρομές ===

*Μέσω Αλβανίας προς τα λιμάνια της Αδριατικής:

Τα καραβάνια από τις πόλεις της Δυτικής Μακεδονίας (όπως η Καστοριά, το Σισάνι, η Κοζάνη και τα Γρεβενά) ταξίδευαν δυτικά κατά μήκος των αλβανικών ακτών, σε λιμάνια όπως το Δυρράχιο και η Αυλώνα.

Από εκεί, τα αγαθά (κυρίως υφάσματα, δέρμα, μαλλί και άλλα προϊόντα) μεταφέρονταν δια θαλάσσης στην Ιταλία και τη Βενετία.

Αυτή η διαδρομή συχνά ακολουθούσε την αρχαία Ρωμαϊκή Εγνατία Οδό από την Οχρίδα/Λυχνίδος μέχρι το Δυρράχιο.

*Βόρεια, κατά μήκος των κοιλάδων των ποταμών προς την Κεντρική Ευρώπη:

Μια άλλη σημαντική διαδρομή οδηγούσε βόρεια, μέσα από το εσωτερικό των Βαλκανίων.

Τα καραβάνια ακολουθούσαν τις κοιλάδες των ποταμών Αλιάκμονα, Βαρδάρη, Μοράβα και Δούναβη, περνώντας από μεγάλα εμπορικά κέντρα όπως το Μοναστήρι, τα Σκόπια, η Πρίστινα, η Νις, το Βελιγράδι και συνεχίζοντας προς το Ζέμουν, τη Βιέννη και τη Βουδαπέστη.

*Μέσω Θεσσαλονίκης προς την Κωνσταντινούπολη και πέρα από αυτήν:

Αν και αυτή ήταν προσανατολισμένη προς τα ανατολικά, η Θεσσαλονίκη ήταν ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο και το σημείο εκκίνησης για το εμπόριο σε όλη την περιοχή.

Από εκεί, οι δρόμοι οδηγούσαν στην Κωνσταντινούπολη (Κωνσταντινούπολη), αλλά συνδέονταν επίσης με ένα ευρύτερο βαλκανικό δίκτυο που περιλάμβανε δρόμους προς τη Σόφια, το Βίντιν και περαιτέρω προς τη Βλαχία και τη Μολδαβία, και έμμεσα προς την Κεντρική Ευρώπη.

Αυτοί οι δρόμοι ήταν πιο πολυσύχναστοι το φθινόπωρο και την άνοιξη και χρησιμοποιούνταν από εμπόρους , οδηγούς, φρουρούς και ταξιδιώτες από τη Δυτική Ευρώπη.

Οι πόλεις σε αυτές τις διαδρομές εξελίχθηκαν σε σημαντικούς εμπορικούς κόμβους με καραβανσεράι και πανδοχεία για τη διαμονή ανθρώπων και ζώων.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟΜΠΑΝΙΕΣ

Οι κομπανίες (ή «πραματευτάδες») των Κοζανιτών και άλλων εμπόρων από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα ήταν εμπορικές ενώσεις που δραστηριοποιούνταν στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη, κυρίως μέσω της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Αυτές οι κομπανιές αποτελούνταν από ομάδες εμπόρων που ταξίδευαν για να εμπορευτούν αγαθά, ενίοτε προσφέροντας ένα ευρύ φάσμα προϊόντων και ενισχύοντας παράλληλα τη ροή

Οι έμποροι αυτοί εκμεταλλεύονταν τις διαδρομές από την Οθωμανική Αυτοκρατορία προς την Κεντρική Ευρώπη.

Η δράση τους συνέβαλε και στην οικονομική ανάπτυξη των περιοχών από τις οποίες κατάγονταν και των περιοχών όπου εμπορεύονταν, καθώς διέδιδαν αγαθά και δημιουργούσαν εμπορικές σχέσεις.

Οι κομπανίες αυτές διέδιδαν όχι μόνο αγαθά, αλλά και πολιτισμικές ιδέες, γνώσεις και πολιτικές επιρροές.

Στη συνέχεια, οι έμποροι αυτοί υποστήριξαν την πνευματική και πολιτιστική πρόοδο, παίζοντας ρόλο στην εξάπλωση ιδεών του Διαφωτισμού και στην ενίσχυση του κινήματος για την απελευθέρωση των Ελλήνων.

Ενεπλάκησαν στο εμπόριο, συχνά ενισχύοντας τα τοπικά προϊόντα και επηρεάζοντας τις οικονομίες των περιοχών όπου δραστηριοποιούνταν.

Κάποιοι από αυτούς συμμετείχαν και σε πολιτικές δραστηριότητες, όπως στη Φιλική Εταιρεία, ενισχύοντας τον αγώνα για την ανεξαρτησία.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ Της ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΤΩΝ ΚΑΡΑΒΑΝΙΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ Κ .ΕΥΡΩΠΗ

Στην επιστροφή από τον βορρά, τα μουλάρια ήταν φορτωμένα με βιομηχανικά προϊόντα της Ευρώπης, διακοσμητικά, υφάσματα που δεν παράγονταν στον νότο όπως το βελούδο, κρύσταλλα και γενικώς είδη πολυτελείας

Τα κυριότερα προϊόντα που έφερναν περιελάμβαναν:

Υφάσματα: Ήταν ο κυρίαρχος κλάδος των εισαγόμενων προϊόντων, καθώς η υφαντουργία ήταν ανεπτυγμένη στη Δυτική Ευρώπη.

Γυαλικά. και είδη σιδηρουργίας.Αποικιακά προϊόντα καφέ, ζάχαρη και βαφικές ύλες, τα οποία οι Ευρωπαίοι έμποροι έφερναν από τις αποικίες τους.

: Η Βιέννη ήταν ένα σημαντικό κέντρο ελληνικής τυπογραφίας και οι έμποροι χρηματοδοτούσαν και διένειμαν βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά, συμβάλλοντας έτσι στην πνευματική αναγέννηση του Γένους.

Υ,Γ,

Στην επόμενη δημοσίευση θα αναφερθούμε για τις κομπανίες που δημιούργησαν οι Κοζανίτες στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη και τις κοινότητες τους, που βοήθησαν με πολλοίς τρόπους την γενέτειρα τους