Ήταν 26 Ιουλίου 1822, όταν ο μεγάλος στρατός του Δράμαλη προσπαθούσε να περάσει από τα Δερβενάκια. Ο στρατός του ήταν τόσο μεγάλος, ώστε ενώ η εμπροσθοφυλακή είχε πλησιάσει στα Δερβενάκια, η οπισθοφυλακή έβγαινε από την πόλη του Άργους!
Παραπλανητικά ο Δράμαλης προσπάθησε να περάσει το μήνυμα πως θα γύριζε στην Τριπολιτσά, ενώ θα πήγαινε στην Κόρινθο.
Όλοι οι οπλαρχηγοί σχεδόν, αυτό πίστεψαν, εκτός από έναν. Ο Κολοκοτρώνης κατάλαβε το σχέδιό του, πως ο Δράμαλης θα περνούσε από τα Δερβενάκια και οργάνωσε το σχέδιό του! Οι περισσότεροι έφυγαν, αλλά τον ακολούθησαν ο Δ. Υψηλάντης, ο Παπαφλέσσας, ο Νικηταράς, ο Δ. Κριεζής, ο Χατζηχρήστος κα.
Μόνον 2000 ελληνικά τουφέκια ήταν στα Δερβενάκια και έκαναν τόση ζημιά. Οι υπόλοιποι και κυρίως οι πολιτικοί απουσίαζαν. Ας μη γελιόμαστε. Ανέκαθεν, λίγοι ήταν οι Έλληνες που αγωνίζονταν γι’ αυτή την Πατρίδα. Στις Θερμοπύλες ήταν λίγοι, στα τείχη της Πόλης ήταν λίγοι, στα Δερβενάκια ήταν λίγοι.
Υπάρχει μια ιστορία που κυκλοφόρησε μετά τη μάχη στα Δερβενάκια και σε αυτή θα αναφερθούμε. Την βρήκαμε στο Αναγνωστικό της έκτης (Στ’) Δημοτικού του 1952… «Το Τσοπανάκι»… Όταν άρχισε η μάχη στα Δερβενάκια, ένα τσοπανάκι λεροφορεμένο, άοπλο, αλλά με μάτια γοργοκίνητα, με τη μαγκούρα του την ποιμενική, πλησίασε στο μέρος που ήταν ο Κολοκοτρώνης κι έβλεπε κι αυτό με περιέργεια και θαυμασμό τον πόλεμο που γινόταν παρακάτω.
Ο Κολοκοτρώνης παρατήρησε τον θαυμασμό του και τα έξυπνα και ζωηρά μάτια του και του είπε:
Τι στέκεσαι και δεν πας κι εσύ να πολεμήσεις βρε Έλληνα;
Δεν έχω άρματα καπετάνιε!
Έχεις τη μαγκούρα σου, άρμα είναι κι αυτή, να! Πήγαινε να σκοτώσεις κανένα εχθρό μ’ αυτή, να πάρεις τ’ άρματά του και ν’ αρματωθείς και να φορέσεις τα ρούχα του.
Μα λες;
Και χωρίς να χάσει καιρό, πηδώντας με τη βοήθεια της μαγκούρας του – όπ! όπ! – ανακατεύτηκε με τους πολεμιστές. Το βράδυ,, όταν τελείωσε η μάχη, ένοπλος και αγνώριστος με ρούχα κάποιου Τούρκου που είχε σκοτώσει, ξαναστάθηκε επιδειχτικά εμπρός στον Κολοκοτρώνη.
Τι είσαι συ βρε; Τον ρώτησε ο αρχιστράτηγος.
Δεν με γνωρίζεις καπετάνιε; Εγώ είμαι που μ’ έστειλες το μεσημέρι να πολεμήσω με τη μαγκούρα, με την προσταγή σου και με την ευχή σου, καπετάνιε, έκανα όπως μου είπες». (Αναγνωστικό έκτης Δημοτικού 1952).
Ελάχιστες οι Ελληνικές απώλειες στη μάχη των Δερβενακίων, αλλά οι Τούρκοι έπαθαν πανωλεθρία. Εκείνη την ημέρα της 26ης Ιουλίου 1822, 4000 τούρκικα κουφάρια σκέπασαν τα Δερβενάκια και ο θάνατός τους σήμανε τη δημιουργία του νέου Ελληνικού κράτους. Σήμανε τον διωγμό των βαρβάρων και απολίτιστων κατακτητών, που ήρθαν απρόσκλητοι. Σήμανε την κυριαρχία στα χώματα των παππούδων μας.
Η ιστορία καταγράφει, πως πάντα οι λίγοι έφεραν την Άνοιξη. Οι λίγοι με τον εμπνευσμένο Αρχηγό. Οι λίγοι ήταν αυτοί που αγωνίζονταν γι’ αυτή την Πατρίδα. Όπως στις Θερμοπύλες, στα τείχη της Πόλης, έτσι και στα Δερβενάκια. Κι εδώ ήταν λίγοι, αλλά είχαν εμπνευστή ένα λιοντάρι!
Απουσίαζαν, όπως πάντα, οι πολλοί και κυρίως οι πολιτικοί! Ειδικά αυτοί ερχόταν πάντα μετά τη μάχη, για να μοιραστούν τα λάφυρα. Την πρακτική τους τη ζούμε με τους απογόνους τους ως τα σήμερα!
Διαμαντής Θ. Βαχτσιαβάνος