ΕΛΑΤΑ: Βλάπτει η κοπή των δένδρων το περιβάλλον; ΜΕΡΙΚΑ ΕΙΔΗ ΕΛΑΤΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σε παλαιότερη δημοσίευση, έγινε αναφορά στα έλατα και συγκεκριμένα στο Λευκό Έλατο- “Abies Alba ή Abies Pectinata”, ένα είδος που το βρίσκουμε σε πολλά μέρη στην Ελλάδα και επιπλέον είναι ένα είδος που καλλιεργείται συστηματικά για κοπή και διάθεση για τις μέρες των Χριστουγέννων. Σε εκείνη τη δημοσίευση, παρουσιάστηκε η συστηματική κατάταξη του είδους, η χημική σύνθεση ορισμένων μερών, που χρησιμοποιούνται για φαρμακευτική χρήση, αλλά και οι παρενέργειες που μπορεί να υπάρξουν λόγω λανθασμένης χρήσης. Σήμερα, επανερχόμαστε στα έλατα, για να απαντήσουμε στον προβληματισμό που υπάρχει σε πολλούς, για το αν πρέπει να κόβονται δένδρα αυτού του είδους για στολισμό κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων και αν ναι, ποιες είναι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον. Επιπλέον, θα δούμε αν μπορεί να διατηρηθεί ένα έλατο σε γλάστρα και ποιες είναι οι προϋοποθέσεις, για να μπορούμε να φυτέψουμε στον κήπο, έλατο.

ΒΛΑΠΤΕΙ Η ΚΟΠΗ ΤΩΝ ΕΛΑΤΩΝ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ;

Πρέπει εδώ να αναφερθεί ότι τα κομμένα έλατα, τα οποία κυκλοφορούν στην αγορά, προέρχονται από συστηματική καλλιέργεια και όχι από παράνομες υλοτομήσεις. Η καλλιέργεια τους ελέγχεται, συνεχώς, από το δασαρχείο και όλα τα κομμένα δένδρα, στη διακίνησή τους προς το λιανεμπόριο, πρέπει να συνοδεύονται από τα σχετικά πιστοποιητικά και να υπάρχει η ειδική σήμανση του δασαρχείου. Καμία ζημιά δεν γίνεται στο περιβάλλον και οι φήμες για το αντίθετο προέρχονται από άγνοια. Απεναντίας, οι καλλιέργειες αυτές βοηθούν στην επέκταση του πράσινου. Η φύτευσή τους είναι πολύ πυκνή και αν παρέμειναν όλα φυτεμένα, θα ήταν καχεκτικά και δεν θα αναπτύσσονταν όπως έπρεπε. Οι καλλιέργειες ελάτης αποτελούν πηγή εσόδων για ολόκληρα ορεινά χωριά, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Ταξιάρχη, στο Χολομώντα.

ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΛΗΘΙΝΟ ΕΛΑΤΟ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Αν κάποιος θέλει να αγοράσει κομμένο αληθινό έλατο, η περίοδος αυτή είναι η κατάλληλη. Όπως τονίσαμε και παραπάνω τα έλατα, που πωλούνται αυτήν την περίοδο, προέρχονται από καλλιέργειες ελάτης και προορίζονται, αποκλειστικά, για αυτόν τον σκοπό.

Για να έχω τη σιγουριά ότι προέρχεται από καλλιέργεια και όχι από λαθροϋλοτομία, ελέγχω στο δέντρο να υπάρχει η ειδική σήμανση του δασαρχείου.

ΕΛΑΤΑ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΑ

Το έλατο σε γλάστρα είναι μία πολύ καλή επιλογή, όταν υπάρχει ελεύθερος χώρος στο μπαλκόνι ή στην αυλή. Με αυτόν τον τρόπο, όλον το χρόνο, μπορούμε να έχουμε ένα όμορφο, καταπράσινο φυτό και δεν χρειάζεται να ξοδεύουμε για την αγορά νέου, κάθε Χριστούγεννα. Όμως, όταν το στολίζουμε, μέσα στο σπίτι, θα πρέπει να ελέγχουμε συχνά, το χώμα για να βεβαιωνόμαστε ότι έχει την απαραίτητη υγρασία, καθώς οι σύγχρονοι τρόποι θέρμανσης, δημιουργούν μια ξηρή ατμόσφαιρα στο περιβάλλον, που δεν είναι ευνοϊκή για το δένδρο μας. Όταν τοποθετούμε το δένδρο στο μπαλκόνι μας, μπορούμε να το στολίσουμε όπως θέλουμε και δεν πρέπει να αμελούμε το πότισμα του, όποτε χρειάζεται. Έτσι, μπορούμε να διατηρήσουμε τα έλατά μας για αρκετά χρόνια, με την πρέπουσα φροντίδα και τις κατάλληλες συμβουλές από το γεωπόνο μας.

ΕΛΑΤΑ ΣΕ ΚΗΠΟ

Θα μπορούσαμε να φυτέψουμε έλατα στον κήπο αλλά πρέπει να λάβουμε υπόψιν ορισμένα πράγματα. Τα έλατα θέλουν χώρο για αναπτυχθούν και σε περίπτωση, που τα φυτεύσουμε σε χώρο, που είναι μικρός, όταν το δένδρο μεγαλώσει, θα έχει και το ίδιο πρόβλημα, καθώς δεν θα μπορεί να αναπτυχθεί σωστά, σε όλες τις πλευρές του, αλλά και εμείς, καθώς οι κινήσεις μας θα περιορίζονται. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρχει επαρκής φωτισμός. Τα έλατα είναι φυτά, που δύσκολα μεταφυτεύονται και μόνον, αν είναι μικρού μεγέθους. Κατά την αγορά του φυτού, οι αγοραστές πρέπει να προσέχουν ώστε το έλατο να είναι καλά ριζωμένο, με συμπαγή μπάλα χώματος, η οποία δεν θα διαλυθεί, όταν βγεί από τη γλάστρα, χαρακτηριστικό που μπορεί να παρατηρηθεί, όταν το φυτό δεν έχει αρκετο καιρό φυτεμένο, στη γλάστρα, ώστε να αναπτύξει το κατάλληλο ριζικό σύστημα. Αν η μπάλα χώματος διαλυθεί, τότε το φυτό θα ξεραθεί. Τα δένδρα θα πρέπει να είναι υγιή, χωρίς προσβολές από μύκητες ή έντομα. Επίσης, δεν πρέπει να έχουν δύο κορυφές, γιατί τα δύο κλαδιά θα μεγαλώσουν ανταγωνιστικά το ένα προς το άλλο και έτσι θα είναι ανομοιόμορφο το σχήμα τους. Η σωστή και αισθητικά όμορφη κορυφή, για ένα έλατο προϋποθέτει ένα κορυφαίο κλαδί.

Κατά την επιλογή του είδους, θα πρέπει να υπολογιστεί και το υψόμετρο, στο οποίο θα τοποθετηθεί, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται το καλοκαίρι, το είδος του εδάφους και η περιεκτικότητα του σε θρεπτικά στοιχεία. Βέβαια, όσο πιο μικρό είναι τόσο πιο εύκολα πιάνει, αλλά αργεί πολύ να μεγαλώσει. Γι’αυτό δεν πρέπει να προτιμώνται πολύ μικρά μεγέθη, αλλά ένα μέγεθος γύρω στο 1,5 μέτρο.

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΕΛΑΤΩΝ

Όταν υπάρχουν πολύ υψηλές θερμοκρασίες θα πρέπει να υπάρχει διαβροχή του φυλλώματος, πέρα από το συστηματικό πότισμα, το οποίο δεν πρέπει να είναι υπερβολικό ή να πλεονάζει. Αν το έδαφος είναι φτωχό σε θρεπτικά στοιχεία, χρειάζεται η λίπανση του, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο, με το κατάλληλο σκεύασμα, το οποίο πρέπει να έχει χαμηλή ποσότητα αζώτου. Τα πυκνά αζωτούχα λιπάσματα αντενδείκνυνται για τα κωνοφόρα είδη. Σε περίπτωση προσβολής από μύκητες ή έντομα θα πρέπει να γίνονται ψεκασμοί, με τα κατάλληλα σκευάσματα, από γεωπόνο.

ΜΕΡΙΚΑ ΕΙΔΗ ΕΛΑΤΩΝ

1.ΕΛΑΤΟ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ – Η ΛΕΥΚΗ ΕΛΑΤΗ -ΧΤΕΝΟΕΛΑΤΟ Επιστημονική ονομασία : Abies Cephalonica To έλατο της Κεφαλλονιάς είναι μεγάλο, ευθυτενές, κωνοφόρο δέντρο, με κόμη στενή-πυραμιδοειδή, φθάνει σε ύψος 50 μέτρα, και διαμέτρο ως 1 μέτρο, ενώ σε ηλικία μπορεί να φτάσει τα 500 με 600 χρόνια. Το όνομά του, φυσικά, προέρχεται από το πανέμορφο νησί όπου ενδημεί. Το δεύτερο -λευκή ελάτη προέρχεται από το λευκωπό χρώμα του φλοιού της, ο οποίος είναι λείος, γυαλιστερός και ίσιος. Το τρίτο όνομα- χτενοέλατο προέρχεται από τις βελόνες του, που φυτρώνουν σε δύο αντίθετες σειρές, κατά μήκος των κλαδιών, σαν χτένια, οι οποίες στην άκρη δεν καταλήγουν σε μύτη αλλά σε δύο αμβλείς λοβούς, ενώ στην κάτω όψη διακρίνονται δύο λευκές γραμμές. Τα κουκουνάρια του είναι μικρά και όρθια, μοιάζουν με τα άλλα ειδή ελάτης, αλλά είναι γενικά μικρότερα και ποτέ δεν ξεπερνούν τα 16 εκ. Έχουν πρασινοκάστανο χρώμα και πολύ ρετσίνι. Ευδοκιμεί σε βαθύ γόνιμο, με μεγάλη υγρασία έδαφος, που πρέπει να είναι πλούσιο σε ανόργανες ουσίες και χούμο, αργιλοαμμώδες, αλλά και σε φτωχότερα εδάφη, στα οποία, όμως η ανάπτυξη του είναι μικρότερη. Είναι είδος που αντέχει στην σκιά, ενώ σε νεαρή ηλικία είναι πολύ ευαίσθητο σε όψιμους παγετούς. Το βρίσκουμε εκτός από την Κεφαλλονιά στις ορεινές περιοχές της Ηπείρου, Μακεδονίας και Θράκης.

2.ΕΛΑΤΗ – ΛΕΥΚΗ ΕΛΑΤΗ Επιστημονικό όνομα :Abies Alba συνών. Abies Pectinata Το λευκό έλατο είναι ένα από τα τρία είδη ελάτης, που απαντώνται στην Ελλάδα. Ονομάζεται έτσι λόγω του γκριζόλευκου χρώματος του κορμού του. Το Abies Alba είναι ένα αειθαλές δέντρο, που αναπτύσσεται σε μεγαλύτερα υψόμετρα μεταξύ 300 και 1700 μέτρων. Αυτό το κωνοφόρο δέντρο ανήκει στην οικογένεια των Pinaceae. Έχει ιδιαίτερες ανάγκες σε βαθύ, χαλαρό, γόνιμο, και υγρό έδαφος, αλλά και σε μεγάλη υγρασία αέρα. Τα φύλλα του είναι μικρές βελόνες, με δίσειρη διάταξη, στα πλευρικά και σκιαζόμενα κλαδιά. Οι φολιδωτοί κώνοι του ποικίλλουν από 9 έως 17 εκατοστά σε μέγεθος, διαλύονται όταν ωριμάσουν και απελευθερώνουν τους σπόρους. Χρησιμοποιείται, κυρίως, ως χριστουγεννιάτικο δένδρο.

3. ΙΣΠΑΝΙΚΟ ΕΛΑΤΟ –ΕΡΥΘΡΕΛΑΤΗ -ΝΟΡΒΗΓΙΚΟ ΕΛΑΤΟ Επιστημονικό όνομα : Picea abies Είναι ένα κωνοφόρο, αειθαλές δέντρο, ιθαγενές της Ευρώπης, που αποκαλείται και Νορβηγικό έλατο. Έχει ίσιο κορμό, που φτάνει σε ύψος και τα 65 μέτρα, κλαδιά σε σπόνδυλους και πυραμιδοειδή κόμη. Ο φλοιός της είναι γκρίζος. Τα άνθη είναι κίτρινα, ενώ τα κουκουνάρια είναι βιολετί, στενόμακρα, σαν της ελάτης αλλά πιο μικρά, με μήκος 10 με 15 εκατοστά. Οι βελόνες του μοιάζουν με αυτές της ελάτης, είναι όμως πιο λεπτές, με τετράγωνη εγκάρσια τομή και πέφτουν εύκολα, αφήνοντας στη θέση τους μικρές προεξοχές, που δίνουν χαρακτηριστικό, τραχύ σχήμα στα κλαδιά. Από τις βελόνες αυτής της ελάτης εξάγεται αιθέριο έλαιο που έχει σημαντική επίδραση στο αναπνευστικό σύστημα και καθαρίζει τους πνεύμονες και διευκολύνει την αναπνοή, καθότι είναι αντιβακτηριδιακό, βλεννολυτικό και αποχρεμπτικό· ακόμη δρα κατά της υπέρτασης και δίνει αίσθηση ενέργειας και ζεστασιάς. Χρησιμοποιείται δε στην αρωματοθεραπεία Στην Ελλάδα τη βρίσκουμε στη Ροδόπη, η οποία είναι και το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης του είδους στην Ευρώπη.

4. ΥΒΡΙΔΟΓΕΝΗΣ ΕΛΑΤΗ Επιστημονικό όνομα : (Abies borisii regis) Ιθαγενές είδος που αποτελεί υβρίδιο μεταξύ της λευκής και της Κεφαλληνιακής ελάτης. Είναι μεγάλο πυραμιδοειδές, ευθυτενές δένδρο με πράσινο φύλλωμα. Οι βελόνες του είναι μικρές, ελαφρά οξυκόρυφες ή ακρόκοιλες, με μικρή αυλάκωση στο πάνω μέρος, με δύο λευκές γραμμές στο κάτω μέρος, ενώ οι κώνοι του έχουν λίγη ρητίνη και ωριμάζουν Σεπτέμβρη και Οκτώβριο. Είναι πιο ξηρανθεκτικό είδος , σε σχέση με τα υπόλοιπα είδη ελάτων. Το συναντάμε από τη Στερεά Ελλάδα ως τα βόρεια σύνορά μας.

5. ΈΛΑΤΟ ΤΟΥ ΚΑΥΚΑΣΟΥ – ΕΛΑΤΟ ΝΟΡΝΤΜΑΝΕΙΟΣ Επιστημονικό όνομα : (Abies nordmanniana) Το έλατο Καυκάσου ή Νορντμάννειος ελάτη είναι κωνοφόρο βραδείας ανάπτυξης σε σχήμα πυραμίδας. Μπορεί να φθάσει σε μέγιστο ύψος 25 μέτρων, ενώ αρχικά έχει αργή ανάπτυξη (τα πρώτα 10 χρόνια δεν ξεπερνά τα 2,5- 3μ. σε ύψος. ) και μέγιστη διάμετρο 10 μέτρων. Το πρώτο όνομα προέρχεται από τον τόπο, όπου ευδοκιμεί ιδιαίτερα την περιοχή του Καυκάσου., ενώ το δεύτερο δόθηκε προς τιμήν του Φινλανδού διευθυντή των Βοτανικών Κήπων της Οδησσού, Alexander von Nordmann, από τον βοτανολόγο Christian von Steven προς τιμήν του. Προτιμάει βαθιά, όξινα, υγρά και καλά μεταγγιζόμενα εδάφη. Αποφεύγεται η φύτευση σε ζεστές και υγρές καλοκαιρινές συνθήκες, ειδικά σε νότιες περιοχές με υψηλές θερμοκρασίες. Έχει πλούσιο, πυκνό φύλλωμα με επίπεδες και στενές βελόνες, που έχουν έντονη μπλε την επάνω επιφάνεια και αργυροπράσινη την κάτω, με έντονη, κεντρική νεύρωση. Ο φλοιός του είναι λείος και γκρίζος. Πολύ ανθεκτικό είδος για τις ορεινές περιοχές με μεγάλο υψόμετρο.

6 ΈΛΑΤΟ ΚΟΛΟΡΑΝΤΟ Επιστημονικό όνομα: (Abies Concolor )Το Abies concolor : Το έλατο concolor ή το έλατο του Κολοράντο, είναι ένα κωνοφόρο δέντρο της οικογένειας των πεύκων Pinaceae. Το βρίσκουμε κυρίως εγγενές στα βουνά της δυτικής Βόρειας Αμερικής, και του Βόρειου Μεξικού. σε υψόμετρα μεταξύ 900 και 3.400 μέτρων Χρησιμοποιείται για χριστουγεννιάτικο δέντρο, αλλά και για καλλωπιστικούς σκοπους. Μπορεί να ζήσει πάνω από 300 χρόνια.

7. ΈΛΑΤΟ ΚΟΛΟΡΑΝΤΟ ΓΑΛΑΖΙΟ ΜΠΛΕ Επιστημονικό όνομα : Abies Concolor “Blue Cloak- White Fir” Έχει όλα τα χαρακτηριστικά του πράσινου έλατου του Κολοραντο, εκτός από το φύλλωμα, που είναι γαλάζιο. Το “Blue Cloak-White Fir” είναι ένα έλατο με όρθια εγγενή, στενή, πυραμιδική μορφή και κομψά ημι-κρεμαστά κλαδιά, καλυμμένα με λεπτές βελόνες, σε μπλε ανοιχτό χρώμα. Έχει μέτριο ρυθμό ανάπτυξης. Τα ανεπτυγμένα κωνοφόρα δύσκολα μπορούν να μεταφυτευθούν, γι’ αυτό η φύτευση πρέπει στο σωστό σημείο

8. ΝΑΝΟ ΜΠΛΕ ΕΛΑΤΟ ΠΙΚΕΑ ΓΛΑΥΚΗ NANA Επιστημονικό όνομα : Picea pungens globosa nana Κωνοφόρο νανοειδές, με τελικό ύψος 1μ. Σχηματίζει μεγαλώνοντας κοντή και πλατιά πυραμίδα, με διαμέτρο έως 1, 20m. Διακρίνεται για το ωραιότατο, μακρύ του φύλλωμα, με υπέροχο γαλαζωπό χρώμα, που είναι εντονότερο την Ανοιξη στην καινούρια βλάστηση. Από τα πιο ανθεκτικά φυτά στο ψύχος (έως -30ºC), είναι ιδανικό για φύτευση σε βραχόκηπους και χαμηλές συνθέσεις σε παρτέρια.