«ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΑΡΚΙΔΕΣ ΠΟΥΛΙΟΥ»: Ένας θεσμός που πρέπει να συνεχιστεί

Στις 31 Δεκεμβρίου 1790, στην πρωτοχρονιάτικη Βιέννη — τότε κορωνίδα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας των Αψβούργων — ο Έλληνας έμπορος Γεώργιος Πούλιος και ο Πούπλιος Πούλιος, γιοι του εμπόρου Μάρκου Πούλιου, εξέδωσαν, από το τυπογραφείο του νομικού και εκπαιδευτικού Joseph Baumeister, την πρώτη σωζόμενη ελληνική εφημερίδα με τίτλο «ΕΦΗΜΕΡΙΣ». Οι αδελφοί Πούλιου, γεννημένοι στη Σιάτιστα, ανέλαβαν την ουσιαστική διαχείριση του τυπογραφείου, καθώς ο ιδιοκτήτης του είχε αποχωρήσει για να εργαστεί στην αυτοκρατορική αυλή.

Η δράση των αδελφών Πούλιου και ο ρόλος της «ΕΦΗΜΕΡΙΣ» στο εγχείρημα του Ρήγα Βελεστινλή είναι γνωστά. Ωστόσο, αξίζει να αναφερθούν όσα κατέγραψε ο Λέανδρος Βρανούσης στον εισαγωγικό τόμο του έργου του: «ΕΦΗΜΕΡΙΣ: η αρχαιότερη ελληνική εφημερίδα που έχει διασωθεί, Βιέννη 1791-1797», όπου συγκέντρωσε και καταλογογράφησε όλα τα σωζόμενα φύλλα της εφημερίδας. Ο Βρανούσης, εκτός από τη λεπτομερή τεκμηρίωση των φύλλων, μελέτησε και κατηγοριοποίησε τα δημοσιεύματά τους με βάση το περιεχόμενο, συντάσσοντας ένα πολύτιμο ευρετήριο. Δυστυχώς, ο πρόωρος θάνατός του δεν του επέτρεψε να ολοκληρώσει την έρευνά του, η οποία σίγουρα θα αποκάλυπτε περισσότερα σημαντικά ιστορικά στοιχεία. Όπως γράφει:

«Η πρώτη σωζόμενη ελληνική εφημερίδα παρουσιάζει, όπως είναι αυτονόητο, ξεχωριστό ενδιαφέρον από πολλές απόψεις. Αποτελεί το πρώτο κεφάλαιο στην ιστορία του ελληνικού Τύπου, σταθμό και αφετηρία στην ανοδική πορεία του υπόδουλου Γένους, αλλά και πολύτιμη ιστορική πηγή για τη μελέτη της περιόδου που εκπροσωπεί (1791-1797), μιας περιόδου καθοριστικής για τις μετέπειτα εξελίξεις. Δημοσιογραφικό όργανο συνοδοιπόρων και συνεργατών του Ρήγα, διέγραψε την ίδια ιστορική τροχιά με εκείνον, καταλήγοντας στο ίδιο μοιραίο τέλος. Έτσι, η λιγόζωη εκείνη μικρή «ΕΦΗΜΕΡΙΣ» δεν είναι μόνον αυθεντικό τεκμήριο μιας εποχής, αλλά και εθνικό κειμήλιο, άξιο να τοποθετηθεί δίπλα στα «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ».»

Στις 27 Οκτωβρίου 2007, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας εγκαινίασε στη Θεσσαλονίκη, στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης (ΕΣΗΕΜ-Θ), μια έκθεση ντοκουμέντων για τους Μαρκίδες Πούλιου. Ακολούθησε, στις 10 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, ημερίδα με θέμα την «ΕΦΗΜΕΡΙΣ». Η ΕΣΗΕΜ-Θ θέσπισε επίσης το ετήσιο «Βραβείο Μαρκίδες Πούλιου» για δημοσιογράφους της Βόρειας Ελλάδας, τιμώντας όσους με την επαγγελματική τους πορεία προσφέρουν έργο που αποτελεί σημείο αναφοράς για το επάγγελμα.

Μετά το 2020, λόγω της πανδημίας αλλά και εσωτερικών θεμάτων της ΕΣΗΕΜ-Θ, η απονομή του βραβείου σταμάτησε. Η συνέχιση της βράβευσης πέραν του ότι αναδεικνύει νέα πρότυπα στον κλάδο της ελληνικής δημοσιογραφίας προβάλει και τον ιστορικό ρόλο των Μαρκίδων.

Για το δεύτερο λόγο, η Σιάτιστα η γενέτειρα των δύο δημοσιογράφων, θα μπορούσε να αναλάβει την πρωτοβουλία για τη συνέχιση του θεσμού. Η συμμετοχή της, στη στήριξη και τη διοργάνωση της τελετής απονομής, σε συνεργασία με την ΕΣΗΕΜ-Θ, θα μπορούσε να προσφέρει νέα ζωή στον θεσμό και να ενισχύσει την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Μέσα από πολιτιστικές δράσεις τοπικής και εθνικής εμβέλειας, ο θεσμός θα αναδεικνύει τη σημασία της δημοσιογραφίας για την κοινωνία, ενώ παράλληλα θα τιμά τη συνεισφορά των Μαρκίδων Πούλιου στο πεδίο του ελληνικού Τύπου.

Η επανέναρξη του θεσμού θα αποφέρει αμοιβαία οφέλη και για τις δύο πλευρές. Η Σιάτιστα, τιμώντας την ιστορική της κληρονομιά την «ΕΦΗΜΕΡΙΣ» (το εθνικό κειμήλιο όπως το χαρακτήρισε ο Λέανδρος Βρανούσης) και τους Μαρκίδες Πούλιου, θα αναδείξει την πολιτιστική της ταυτότητα και θα αποκτήσει μια σημαντική θέση στο χάρτη των πολιτιστικών εκδηλώσεων, ενώ η ΕΣΗΕΜ-Θ θα επωφεληθεί από την αναζωογόνηση του θεσμού και την αναγνώριση των σημαντικών επιτευγμάτων του ελληνικού Τύπου.