Δρ Τσακαλίδης Γεώργιος
Θεολόγος-Θρησκειοπαιδαγωγός
(Ομιλία στις εκδηλώσεις για τη Γενοκτονία)
Επίκαιρη θα είναι η σημερινή ομιλία, Σεβαστοί πατέρες, επίσημοι προσκεκλημένοι, κυρίες και κύριοι. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα είναι αφιερωμένη στη γενοκτονία του ποντιακού και μικρασιατικού ελληνισμού. Θα ήταν εντελώς παράδοξο, την ημέρα της γενοκτονίας ο ομιλητής να αγνοήσει το γεγονός, για το οποίο κλήθηκε να μιλήσει και να αναφέρεται σε τρέχοντα θέματα της επικαιρότητας.
Επίκαιρη καθιστά την ομιλία μια πολύ πρόσφατη δήλωση του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν. Εγκαινιάζοντας τον προεκλογικό του αγώνα στη Σμύρνη είπε επί λέξει: «Το μεγαλύτερο χτύπημα που δόθηκε σε αυτή την ωραία πόλη είναι από τους Έλληνες στρατιώτες, που έκαψαν τη Σμύρνη την ώρα που υποχωρούσαν. Μην κοιτάζετε που λένε ότι το έκαναν οι Τούρκοι. Τα πιο μεγάλα χτυπήματα τα έκαναν αυτοί που θεωρούν τον εαυτό τους πολιτισμένο σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή». Απαλλάσσοντας δε τους προγόνους του από κάθε ενοχή συνέχισε εμφαντικά: «Οι πρόγονοί μας δεν θέλησαν να καταστρέψουν, να κάψουν. Επεδίωκαν πάντοτε να χτίσουν, να δημιουργήσουν, και αυτό φάνηκε από την ανάπτυξη της Σμύρνης μετά τον πόλεμο της ανεξαρτησίας».
Η ομιλία μας σήμερα θα είναι μια απάντηση στους ισχυρισμούς του Τούρκου προέδρου, γιατί πρόκειται για καθαρή παραχάραξη της ιστορίας. Θα είναι όμως και μια απάντηση σε δικούς μας, που εθελόδουλα υποβάθμισαν το έγκλημα στη Σμύρνη και το παρουσίασαν στα σχολικά μας εγχειρίδια ως απλό συνωστισμό ή έθεσαν εν αμφιβόλω τη γενοκτονία. Προσφέρουν κάκιστη υπηρεσία σ’ ένα εθνικό θέμα, για το οποίο απαιτείται εθνική ομοψυχία, ομογνωμία και ομοφωνία. Γι αυτό και δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι δέχονται συγχαρητήρια και επαίνους από τη άλλη πλευρά. Όπως δεν εκπλήσσει και το γεγονός ότι η μεν γενοκτονία των Αρμενίων αναγνωρίστηκε μέχρι σήμερα από πλείστες χώρες και πολιτείες, ενώ του ποντιακού και μικρασιατικού ελληνισμού, που είναι ίδιας περίπου έκτασης, συνέβη την ίδια χρονική περίοδο, είχε κοινό τόπο εγκλήματος και τους ίδιους γενοκτόνους, αναγνωρίστηκε από κράτη που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Νομίζω ότι αυτό οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός ότι τους μεν Αρμενίους διακρίνει η συνέχεια, η συνέπεια, η σοβαρότητα στη διεκδίκηση της αναγνώρισης και η κατά το δυνατόν ευρύτερη προβολή της γενοκτονίας τους, ενώ τη δική μας πλευρά χαρακτηρίζει η προχειρότητα, η αμφιγνωμία, και αμφισβήτηση, ακόμη και η εκ των υστέρων μεταμέλεια για την ομόφωνη αναγνώριση της γενοκτονίας από τη Βουλή το 1994.
Τί έγινε λοιπόν; Ποιος έκαψε τη Σμύρνη; Ismir kim yakti? Ο ελληνικός στρατός; Αλλά αυτός εγκατέλειψε οριστικά τη Σμύρνη στις 8 Σεπτεμβρίου 1922. Η φωτιά εκδηλώθηκε πέντε ημέρες αργότερα, στις 13 Σεπτεμβρίου. Άρα αποκλείεται να είναι οι Έλληνες στρατιώτες αυτοί που έβαλαν τη φωτιά. Θα επικαλεστώ μαρτυρίες όχι Ελλήνων Σμυρνιωτών, που έζησαν τα γεγονότα από κοντά, αλλά αποκλειστικά ξένων αξιωματούχων, διπλωματών, και Τούρκων, που έζησαν ή ερεύνησαν τα γεγονότα.
Υπάρχει αναφορά του Γάλλου Ναυάρχου Dumesmil, που δεν διακρινόταν για φιλελληνικά αισθήματα, και ήταν επικεφαλής των γαλλικών πλοίων στον κόλπο της Σμύρνης. Αυτός σε προσωπική συνάντηση με τον Κεμάλ Ατατούρκ αναφέρει ότι «πρόχειρη έρευνα δείχνει πως οι Τούρκοι ευθύνονται για τη φωτιά». Ο Κεμάλ απάντησε πως είχαν πληροφορίες για οργάνωση αρμενικής αντίστασης. Στο αίτημα του Γάλλου για συγκρότηση μικτής επιτροπής έρευνας απάντησε ο Κεμάλ ότι γι αυτό απαιτείται άδεια από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Ουδέποτε συστάθηκε η μικτή αυτή επιτροπή. Ύστερα από μερικές ημέρες έστειλε τηλεγράφημα στο Γάλλο ναύαρχο, με το οποίο επέρριπτε τις ευθύνες σε Έλληνες και Αρμενίους. Έτσι όμως δεν ερευνώνται και δεν εξιχνιάζονται τα γεγονότα. Έτσι κατασκευάζονται, παραχαράσσονται και χαλκεύονται.
Την άποψη του Κεμάλ, που δεν τον συνέφερε βέβαια να χρεωθεί ο στρατός του με τον εμπρησμό της Σμύρνης και τις απόψεις της καθεστωτικής ιστοριογραφίας, στην οποία σημειώνουν ιδιαίτερες επιδόσεις Τούρκοι ιστοριογράφοι, υιοθέτησε και ο Ερντογάν, τον οποίο επίσης δεν συμφέρει μια αντικειμενική ιστοριογραφία.
Δεν είναι όμως απορίας άξιο πώς η φωτιά κατέκαψε μόνο την αρμενική, την ελληνική και τη φράγκικη συνοικία, ενώ άφησε εντελώς άθικτη την τουρκική!!!
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ιστορικοί παραδέχονται ότι τη φωτιά την έβαλαν οι Τούρκοι, για να καταστρέψουν κάθε ίχνος ελληνικής παρουσίας στην ιστορική αυτή ελληνικότατη πόλη της Μικράς Ασίας, την οποία μέχρι σήμερα οι ίδιοι οι Τούρκοι αποκαλούν «Γκιαούρ Ισμίρ». Υπάρχουν όμως και Τούρκοι διανοούμενοι, αυτόπτες μάρτυρες, που ομολογούν την αλήθεια: ότι τον εμπρησμό σχεδίασαν και προκάλεσαν οι Τούρκοι. Ο συμπολεμιστής του Κεμάλ Ατατούρκ Φαλίκ Ριφκί Ατάι, διανοούμενος, δημοσιογράφος και διακεκριμένο στέλεχος του κεμαλικού κινήματος, υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της φωτιάς. Ο ίδιος ο Κεμάλ τού είχε ζητήσει να βρίσκεται εκείνες τις μέρες στην πόλη για να ιστορήσει τη θριαμβευτική είσοδο των νικητών. Τριάντα έξι χρόνια μετά, αφού ο Κεμάλ δεν ήταν εν ζωή και ο ίδιος είχε αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική, αποφάσισε να δημοσιεύσει τις αναμνήσεις και τις σημειώσεις του. Στο βιβλίο του Çankaya, που εκδόθηκε το 1958, περιγράφει την καταστροφή της Σμύρνης: Γράφει με κάθε ειλικρίνεια στο βιβλίο του: «Καθώς αποφάσισα να γράψω την αλήθεια όπως τη γνωρίζω, θέλω να αντιγράψω μια σελίδα από τις σημειώσεις που κρατούσα τότε… Γιατί κάψαμε την Σμύρνη; Φοβόμασταν ότι αν παρέμεναν τα κτήρια στη θέση τους, δεν θα απαλλασσόμασταν από τις μειονότητες. Δεν πρόκειται απλά για μια καταστροφική ενέργεια. Έχει να κάνει και με ένα αίσθημα κατωτερότητας. Θεωρούσαμε ότι το κάθε τι που έμοιαζε με Ευρώπη ήταν μοιραίο να παραμείνει χριστιανικό και ξένο, γι αυτό κι εμείς έπρεπε να το αποβάλουμε». Ο Falik Rifki Atay κατηγορεί τον Νουρεντίν Πασά, τον διοικητή της Πρώτης Στρατιάς, ότι έτρεφε τέτοιο μένος εναντίον της της Σμύρνης των απίστων που απέκλεισε επίτηδες τις χριστιανικές γειτονιές και τις άφησε να καούν ολοσχερώς, ενώ αντίθετα πήρε μέτρα για να περιορίσει την εξάπλωσή της στις μουσουλμανικές συνοικίες.
Σύγχρονος έγκριτος Τούρκος δημοσιογράφος ο Orhan Kemal Cengiz σε άρθρο του στις 19 Μαΐου 2010 επαναλαμβάνει τη διαπίστωση ότι η Σμύρνη πυρπολήθηκε συνειδητά από τους νικητές ως ένας μοναδικός τρόπος να επιτευχθεί ο κύριος στόχος που έθεσε με ξεκάθαρο τρόπο από το 1908 ο τουρκικός εθνικισμός: να πάψουν να υπάρχουν με οποιοδήποτε τρόπο οι χριστιανικές κοινότητες, ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες για την κατασκευή ενός αμιγώς τουρκικού έθνους-κράτους.
Άλλος δε σύγχρονος έγκριτος δημοσιογράφος, ο Emre Akyoz υποστηρίζει ότι η Σμύρνη κάηκε συνειδητά από το διοικητή Νουρεντίν πασά, σκληρό ανθέλληνα και Νεότουρκο, στον οποίο ο Μουσταφά Κεμάλ ανέθεσε την πλήρη ευθύνη για την κατειλημμένη πόλη. Ο Akyoz υποστηρίζει ότι η εξόντωση των Ελλήνων τον Σεπτέμβριο του 1922 είχε όλα τα χαρακτηριστικά της Γενοκτονίας των Αρμενίων, δηλαδή προγραμματισμό και άσκηση άμεσης βίας. Γράφει ότι «ήταν παρόμοιας έμπνευσης με τις εξορίες των Αρμενίων του 1915».
Πέρα από τις ειλικρινείς αυτές τοποθετήσεις των Φαλίκ Ριφκί Ατάι, Kemal Cengiz και Emre Akyoz υπάρχουν πολλές μαρτυρίες ξένων αξιωματούχων, που επιβεβαιώνουν τον εμπρησμό από τους Τούρκους. Υπάρχει η μαρτυρία της Minnie Mills, που ήταν κοσμήτορας του Αμερικανικού Κολεγίου Θηλέων στην Σμύρνη. Γράφει: «Ήταν λίγο πριν το μεσημεριανό της 13ης Σεπτεμβρίου 1922. Κοίταξα έξω από το παράθυρο του γραφείου μου και σοκαρίστηκα από το θέαμα που αντίκρισα. «Είδα με τα μάτια μου έναν Τούρκο αξιωματικό να εισέρχεται σε ένα σπίτι με μικρούς τενεκέδες βενζίνης»… «Δευτερόλεπτα αργότερα, το κτίριο τυλίχθηκε στις φλόγες». Η Μ.Μ. ανησύχησε περισσότερο όταν και τα γειτονικά σπίτια έπιασαν φωτιά. Καθώς η φωτιά μεταδιδόταν από κτίριο σε κτίριο, οι φλόγες άρχισαν να ζυγώνουν και το Αμερικανικό Κολέγιο. Το πρωταρχικό καθήκον της Μinnie Mills. ήταν να προστατεύσει το Κολέγιο. Έδωσε οδηγίες στους πρόσφυγες να ψεκάσουν τις σκεπές και τους τοίχους με νερό. Αλλά εξαναγκάσθηκαν να σταματήσουν όταν οι Τούρκοι στρατιώτες στους δρόμους απειλούσαν να τους σκοτώσουν εάν συνέχιζαν. «Η άγρια σφαγή», γράφει, από τους στρατιώτες κα αξιωματικούς του τακτικού τουρκικού στρατού ήταν μία από τις πιο εξευτελιστικές περιστάσεις της σύγχρονης Ιστορίας».
Υπάρχει τέλος η μαρτυρία του τότε Αμερικανού προξένου στη Σμύρνη, Τζορτζ Χόρτον, ο οποίος ισχυρίζεται ότι ο εμπρησμός της Σμύρνης ήταν προσχεδιασμένος από τους Τούρκους. Γράφει σχετικά: «Ο συστηματικός εμπρησμός της Σμύρνης έγινε από τους στρατιώτες του Μουσταφά Κεμάλ με σκοπό να εξολοθρευθούν οι χριστιανοί της Μικράς Ασίας και να μην ξαναγυρίσουν ποτέ πια στην Πατρίδα τους. Βέβαιο είναι ακόμη ότι, εκτός από την φωτιά, είχαν προσχεδιασθεί οι σφαγές και οι λεηλασίες. Χιλιάδες υποφέρουν και αποθνήσκουν στην Σμύρνη. Η κατάσταση αυτών των ανθρώπων υπερβαίνει κάθε περιγραφή. Δεν ενθυμούμαι επεισόδιο εις την ιστορία παρομοίων ανθρωπίνων συμφορών. Έχοντας πίσω τους τα καιόμενα σπίτια τους οι άνθρωποι αυτοί μένουν επί ημέρες και ώρες στην προκυμαία της Σμύρνης –γυναίκες, άνδρες και παιδιά– κραυγάζοντας και εκλιπαρώντας πλοία για να φύγουν…». Οι εικόνες σφαγής που αντίκρισε, τα πτώματα πάνω στα οποία πατούσαν αναγκαστικά οι καταδιωκόμενοι, για να φτάσουν στο λιμάνι, οι οιμωγές των γυναικόπαιδων που άκουσε, τον ανάγκασαν να γράψει: «Μια από τις οξύτερες εντυπώσεις που αποκόμισα από τη Σμύρνη ήταν το αίσθημα της βαθιάς ντροπής, γιατί ανήκα στο ανθρώπινο γένος».
Αλλά κ. Erntogan, πέρα από τη φωτιά στη Σμύρνη, την οποία με τόση ευκολία αποδίδετε στους απόντες ήδη Έλληνες στρατιώτες, υπάρχει και η σφαγή, η κατακρεούργηση, το λιντσάρισμα και η διαπόμπευση του Ιεράρχη της Σμύρνης, Αγίου πλέον Χρυσοστόμου. Μήπως και αυτή την αποτρόπαια πράξη την ενήργησαν οι Έλληνες; Υπάρχουν ακόμη οι «παστές σαρδέλες», που είναι θαμμένες στο βυθό της θάλασσας της Σμύρνης, όπως επαίρονται οι δικοί σας άνθρωποι. Μήπως και αυτές τις πάστωσαν οι Έλληνες σε ένα αλληλοφάγωμα; Οι «παστές σαρδέλες» παραπέμπουν ευθέως σε γενοκτονία. Έγιναν παστές, επειδή εφαρμόσατε βία και βαρβαρότητα απέναντι σε αμάχους, σε ανήμπορους, σε γυναίκες, σε παιδιά. Δεν μπορείτε από τη μια να καυχιέστε για τις «παστές σαρδέλες» και από την άλλη να αρνείστε ότι εφαρμόσατε γενοκτονία εις βάρος των Ελλήνων. Οφείλετε να ομολογήσετε ότι υπήρξατε γενοκτόνοι και να ζητήσετε συγγνώμη από τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα.
Η συμπεριφορά σας απέναντι σε Τούρκους πολίτες που ομολογούν τη γενοκτονία είναι εντελώς απαράδεκτη. Σας ρωτούν ευρωπαίοι δημοσιογράφοι για την παράνομη φυλάκιση δημοσιογράφων και η στερεότυπη απάντησή σας είναι: «Δεν πρόκειται για δημοσιογράφους, αλλά για τρομοκράτες». Ένα χρόνο κρατάτε στη φυλακή τον Τούρκο πολίτη Γιάννη – Βασίλη Γιαϊλαλί, που ανακάλυψε τις χριστιανικές του ρίζες και έγινε χριστιανός ορθόδοξος και αγωνίζεται για την αναγνώριση της γενοκτονίας, και μόλις προχθές του ανακοίνωσαν οι δικαστικές σας αρχές τις κατηγορίες που τον βαρύνουν. Ύστερα από ένα χρόνο! Όπως κρατάτε παράνομα και τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς, τον Άγγελο και τον Δημήτρη, γιατί πέρασαν λίγα μέτρα την τουρκική μεθόριο, για ογδόντα ημέρες σε φυλακές υψίστης ασφάλειας και ακόμη δεν τους ανακοίνωσαν τις κατηγορίες που τους βαρύνουν οι δικαστικές σας αρχές.
Με αυτή την αυταρχική συμπεριφορά, κανονικά έπρεπε να μη σας δέχεται κανένας αρχηγός κράτους στην Ευρώπη. Αλλά εδώ ομιλούν πλέον τα συμφέροντα. Ενώ σας κατηγορούν για παρεμβάσεις στη δικαιοσύνη, για φίμωση του τύπου, για αυταρχισμό, για μη σεβασμό του κράτους δικαίου, για εισβολή και κατοχή στη Συρία, σας πωλούν ασμένως πέντε υποβρύχια, για να τα χρησιμοποιήσετε εναντίον της χώρας μας, εναντίον χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι εξόπλιζε και τότε η Γερμανία τον προκάτοχό σας Κεμάλ, για να συντρίψει τους Έλληνες και να τους ξεριζώσει από τις προαιώνιες εστίες τους. Είναι όμως δυνατόν με αυτή τη συμπεριφορά κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να εξοπλίζει τον επίβουλο άλλου κράτους μέλους της ίδιας Ένωσης να γίνεται λόγος για ενωμένη Ευρώπη; Η εντύπωση που δίνεται είναι εντύπωση «βασιλείας μερισθείσης καθ’ εαυτήν» και μια τέτοια ένωση «ερημούται», όπως μας διαβεβαίωσε το αψευδές στόμα του Κυρίου μας.
