του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα
Γιορτάστηκαν (11-5-2018) οι Θεσσαλονικείς αυτάδελφοι και φωτιστές των Σλάβων, Ισαπόστολοι Άγιοι Κύριλλος (827-869 μ.Χ.) και Μεθόδιος (815-885 μ.Χ.) στην Ενορία Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω Βελβεντού της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης.
Ο γιορτασμός προς τιμήν των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου περιέλαβε:
1. Την τέλεση της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ενοριακό Ναό του Αγίου Διονυσίου Βελβεντού, στον οποίο φιλοξενούνται δύο ολόσωμες εικόνες-τοιχογραφίες των Αγίων Θεσσαλονικέων και Ισαποστόλων Κυρίλλου και Μεθοδίου, έργα διά χειρός Δ. Βάσσου εξ Αιανής.
2. Και τη λιτή εκδήλωση λόγου και ψαλμώδησης Ύμνων, στο αρχονταρίκι του Ιερού Ναού, με ανάγνωση κειμένων από το βιβλίο ‘’ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΛΑΟΥΣ’’, (Εκδόσεις Μήνυμα) του αείμνηστου αρχιμ. Γεωργίου Καψάνη Καθηγουμένου της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, από τον πρωτοπ. Κωνσταντίνο Ι. Κώστα με ερωτήσεις – απαντήσεις, όσες που ακολούθησαν. Η εκδήλωση έκλεισε με τη μελωδική ψαλμώδηση εόρτιων Ύμνων – Στιχηρά των Αίνων, Απολυτίκιο και Μεγαλυνάριο των Αγίων – από τους καλλίφωνους ψάλτες Γιάννη Τζινίκο, Γιώργο Καραγιάννη και Γιάννη Παπαγόρα.
Μερικές επιλογές από τα αναγνωσθέντα κείμενα του π. Γεωργίου Καψάνη:
‘’Οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος είναι οι πρώτοι και μεγαλύτεροι φωτισταί και εκπολιτισταί των Σλάβων. (σελ. 38).
‘’Αυτοί παρέδωσαν στους Σλάβους τον πολιτισμό όχι κατά ένα εξωτερικό και τεχνητό τρόπο, αλλά βοηθώντας τους εκ των έσω να αναπτύξουν οι ίδιοι τις πνευματικές τους δυνάμεις σ’ ένα σλαβορθόδοξο πολιτισμό. Γι’ αυτό οι Σλάβοι δεν ένιωσαν ότι τούς επιβάλλεται κάτι ξένο προς αυτούς, άνωθεν και έξωθεν. Ούτε ένοιωσαν ότι καταπιέζονται. Αντίθετα αισθάνθηκαν τους Αγίους ως ελευθερωτάς των και ευεργέτας των’’. (σελ. 38-39).
Ο π. Γεώργιος Καψάνης θέτει το εξής ερώτημα: ‘’Μπορεί ένας Έλληνας, ένας Σέρβος, ένας Ρώσος που θέλει να ζη την παράδοσι του λαού του να είναι άθεος;’’. (σελ. 44). Και απαντά ως εξής: ‘’Είναι γνωστό ότι ο αθεϊσμός δεν είναι εντόπιος των ορθοδόξων λαών. Είναι γέννημα των ευρωπαϊκών λαών, συνέπεια της εκπτώσεώς των από την ορθόδοξο αλήθεια και ζωή. Δεν θέλω να ειπώ ότι ο αθεϊσμός σαν πειρασμός, σαν πτώσις δεν παρατηρείται και σε μας τους ορθοδόξους. Αλλά ο αθεϊσμός ως τρόπος ζωής, ως ιδεολογία, ως αντιχριστιανικό πνεύμα, ως αυτόνομος ουμανισμός είναι καρπός του ευρωπαϊκού πνεύματος’’. (σελ. 44).
Και προσθέτει: ‘’Δεν εκφράζει λοιπόν την πνευματική πορεία των ιδικών μας λαών. Μας τον έφεραν οι διανοούμενοί μας και οι ιδεολόγοι ‘’αναμορφωταί’’ μας. (σ. 44).
Άξια προσοχής είναι και η θέση του απέναντι στην Ευρώπη: ‘’Η κριτική θεώρησις του ευρωπαϊκού αθεϊστικού πνεύματος δεν σημαίνει απόρριψι της Ευρώπης ή απόρριψι του παρόντος ή απομόνωσι και φοβία της Ορθοδοξίας έναντι κάθε άλλου πολιτισμού, κοινωνικού συστήματος, παραδόσεως. Αγαπούμε την Ευρώπη, αλλά όχι την ‘’ύβριν’’ της Ευρώπης, που είναι η συνειδητή άρνησις του Θεανθρώπου’’. (σ. 46).
Τη θέση αυτή του π. Γ. Καψάνη ας την προσέξουν όσοι από τους ‘’παραδοσιακούς’’ καταδικάζουν συλλήβδην την Ευρώπη και απορρίπτουν, χωρίς κριτική σκέψη, κάθε τι που έρχεται από αυτήν.
Στο ερώτημα: ‘’Ποιο είναι το μήνυμα των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου και ποια πρέπει να είναι η στάση μας στο σημερινό κόσμο;’’, ο π. Γεώργιος Καψάνης απαντά: ‘’Το μήνυμα των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου προς όλους μας είναι να μείνουμε Ορθόδοξοι και συγχρόνως ανοικτοί για συνάντησι και πρόσληψι ό,τι καλού υπάρχει στο σύγχρονο κόσμο που μπορεί και πρέπει να προσληφθή στην Εκκλησία, αγιασθή και μεταμορφωθή’’. (σελ. 46).
Οι Άγιοι, που είναι η ελπίδα μας, είναι ανοιχτοί και μεταμορφωτικοί: ‘’Χωρίς το άνοιγμα αυτό οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος δεν θα είχαν αγκαλιάσει τον Σλαβισμό, δεν θα τον είχαν μεταμορφώσει και φωτίσει’’ (σελ. 47). Μακάρι και οι σύγχρονοι κληρικοί να βαδίζουμε – ανοιχτά και μεταμορφωτικά – στα ίχνη τους.
Κάποτε (γύρω στις δεκαετίες 1980 – 90) γιορτάζαμε στα Σχολεία (με εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας – έχω ακόμα στο αρχείο μου τις Ακολουθίες των Αγίων) τους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο με εκκλησιασμό και ομιλία στους μαθητές για το βίο και το έργο τους. Στη συνέχεια η γιορτή ατόνησε και εν τέλει εξαφανίστηκε. Θα μπορέσει, άραγε, το ελληνικό κράτος, στην όποια ιδεολογικοπολιτική απόχρωση, να αντιληφθεί και να αξιολογήσει την αξία και τη σημασία της γιορτής επαναφέροντάς την με αναβάθμιση του νοήματός της στα σχολεία;
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας
παπαδάσκαλος
13-5-2018
