ΕΜΦΥΛΙΟΣ – ΓΡΕΒΕΝΑ : Η δίκη στο στρατοδικείο Κοζάνης τον Νοέμβριο 1949.

 (Απόσπασμα όπως δημοσιεύθηκε στην έκδοση «ΟΡΟΣΗΜΑ»,2006 του Αλέξανδρου ΤΖΙΟΛΑ ©, σελ.321).

Λίγες μέρες πριν από την πτώση του “Βίτσι”, στις 16/8/49 συλλαμβάνεται από το αστυνομικό τμήμα Βατολάκκου ένα από τα βασικότερα μέλη της παράνομης οργάνωσης του Δημοκρατικού Στρατού (Δ.Σ.), ο Χαράλαμπος Χαραλαμπίδης. Δεν αντέχει στα βασανιστήρια και με τις πρώτες βουρδουλιές κατονομάζει τον σύνδεσμό του, ενώ επιπλέον δηλώνει ότι τις οδηγίες και τα σημειώματα τα έπαιρνε από τους ΜΑΥδες της Μυρσίνας. (Ήταν κάποιοι από τους συνδέσμους πληροφόρησης που είχε ο Δ.Σ. μέσα στους παρακρατικούς μηχανισμούς). Επί τέλους η Αστυνομία άρχισε να ξετυλίγει το “μίτο της Αριάδνης”. Με επικεφαλής τον ανθυπαστυνόμο Ριζόπουλο, 30 χωροφύλακες μπλοκάρουν την Μυρσίνα και εφαρμόζουν την γνωστή γερμανική μέθοδο. συλλαμβάνουν αδιακρίτως ηλικίας όλους τους κατοίκους πάνω από 16 ετών, τους περνάνε από ‘ιερή εξέταση’ και κρατούν αυτούς που νομίζανε ότι θα είχαν κάποια παράνομη ανάμιξη. Μέσα στα καταγώγια της ασφάλειας κάτω από τον κνούτο των δημίων της αστυνομίας όλα τα οργανωμένα μέλη της παράνομης οργάνωσης του Δ.Σ. αποκαλύφθηκαν. Όσοι δεν είχαν καμιά ανάμειξη ούτε γνώριζαν κάτι το σχετικό με τις κινήσεις του Δημοσθένη Πάσογλου αφέθησαν ελεύθεροι. Ένα από τα βασικότερα μέλη που αποτελούσε και το δεξί χέρι του Δημοσθένη Πάσογλου, ο Σάββας Ελευθεριάδης διέφυγε την σύλληψη, βγήκε στο βουνό και προσεχώρησε στο Δ.Σ. Μετά από παραμονή ενός μηνός ήλθε και παραδόθηκε όπου έτυχε και το ευεργέτημα της αμνηστείας. Όλοι οι συλληφθέντες της Μυρσίνας μεταφέρθηκαν στην ασφάλεια Γρεβενών και τέθηκαν σε απομόνωση στο κτίριο του Γυμνασίου.

Την δεύτερη και τρίτη μέρα των συλλήψεων κάτω από τα απάνθρωπα και φρικτά βασανιστήρια ομολόγησαν τα πάντα και έτσι ανακαλύφθηκε όλο το δίκτυο της οργάνωσης. Από το Βατόλακκο συλλαμβάνονται: Γιάννης Μαγιάννης, Παν. Μαγιάννης, Διαλεχτή Μαγιάννη, Γιώργος Μαγιάννης 12 ετών (όλοι μέλη της ίδιας οικογένειας), Παντ. Κουγιουμτζίδης, Κων. Κελεπούρης, Παύλος Αγγελίδης, Θεόδ. Αγγελίδης, Γεώ. Κούρτογλου, Χαρ. Βογιατζίδης και ο Αρ. Χατζηιωαννίδης από το Λαγκαδάκι. Από τα Γρεβενά συλλαμβάνονται οι Γεώ. Ουζουνίδης, Νίκ. Τσαουσίδης, Δ. Αβραμίδης, Γ. Γεωργίτσης, Φ. Ηλιάδης, Όλ. Ηλιάδου, Φωτ. Τσαουσίδου και Ελ. Τσακμάκα. Από τον Έλατο οι Σπ. Ζιώγας, Κων. Κόπας, Θεόδ. Κόπας, Ευδοξία Κόπα και τρεις άλλες γυναίκες. Όλοι οι συλληφθέντες υπεβλήθησαν σε απάνθρωπα βασανιστήρια. Μαρτυρίες αναφέρουν[1] ότι κάθε βράδυ παίρνανε 4-5 αγωνιστές τους κατεβάζανε στο υπόγειο της Ασφάλειας και εκεί κάτω από την επίβλεψη του Ενωματάρχη Χρήστου Ράμου και με την μοτοσικλέτα να μουγκρίζει στον προαύλιο χώρο του αστυνομικού τμήματος άρχιζαν τα μαρτύρια της ιεράς εξέτασης, άρχιζε το όργιο των βασανιστηρίων, πρώτα με την οδυνηρή φάλαγγα στα πέλματα αφού προηγουμένως με την βία τους ανάγκαζαν να φάνε αλμυρές σαρδέλες ή ρέγκες. Μετά τους βγάζανε στον προαύλιο χώρο του τμήματος που μέρος αυτού τον είχανε στρώσει με ψηφίδα, ο καθένας καβαλούσε στην πλάτη του κάποιον από τους δήμιους και γρονθοκοπούμενος στο κεφάλι περπατούσε με πρησμένα τα πέλματα πάνω στην αιχμηρή ψηφίδα επί ώρες. Επακολούθησε ο βελονισμός στα άκρα των δακτύλων ή τα βρασμένα, καυτά αυγά, κάτω από την μασχάλη. Από το πολύ ξύλο πάρα πολλοί είχαν “χάσει τα λογικά τους” δεν ξέρανε τι λέγανε και γιατί τα λέγανε. Τον Παντελή Κουγιουμτζίδη, που δάρθηκε βάναυσα, του φύγανε οι μύες από τα πέλματα και για μήνες ολόκληρες περπατούσε πάνω στα γόνατα και τους αγκώνες. Κυρίως ήταν η μανία και η εκδίκηση προς τους “αριστερούς” γιατί η κατηγορία με τις νάρκες αποκαλύφθηκε πολύ νωρίς: ο Γ. Ουζουνίδης και ο Γερμ. Παπαδόπουλος είχαν παραλάβει από τον απεσταλμένο του Δημοσθένη Πάσογλου τρεις ωρολογιακές νάρκες για να τις χρησιμοποιήσουν όπου αυτοί νόμιζαν. Αυτοί μόλις τις είδαν φοβηθήκανε τόσο πολύ, τις πήρανε κρυφά και χωρίς να τους δει κανείς πήγαν και τις παράχωσαν στον κήπο του Γ. Ουζουνίδη. Όταν συνελήφθησαν, με τα βασανιστήρια ομολόγησαν και τις παρέδωσαν στους αστυνομικούς. Η Ο. Ηλιάδου, σύζ. του Θεμ. Ηλιάδη γραμ. του ΚΚΕ Γρεβενών και εθνοσυμβούλου της ΠΕΕΑ βασανίστηκε τόσο σκληρά και απάνθρωπα που ακόμη και ημίγυμνη τη δέσανε πίσω από ένα στρατιωτικό τζιπ σέρνοντας την γύρω από την Πλ. Αιμιλιανού στο κέντρο της πόλης. Τον γιο της Φώτη Ηλιάδη, μαθητή Γ΄ Γυμνασίου, τον βασάνισαν τόσο πολύ που μέσα σε δυο μήνες πέθανε. Σκληρά βασανίστηκαν ακόμη η Ευδοξία Κόπα και οι άλλες 4 γυναίκες από τον Έλατο. Αυτός που βρήκε τον φρικτότερο θάνατο ήταν ο Π. Σαρόγλου από τη Μυρσίνα, ο δήμιος τεταρτοαυγουστιανός αστυνομικός Παν. Ριζόπουλος του Α.Τ. Βατόλακκου, (που βασάνισε αυτοπροσώπως) τον αποτελείωσε μέσα σε δύο ώρες. Για να καλύψει το έγκλημά του έβαλε τον Χ. Χαραλαμπίδη να υπογράψει υπεύθυνη δήλωση ότι ο Σαρόγλου αυτοκτόνησε κόβοντας τις φλέβες των χεριών του. Ο μικρότερος κρατούμενος της πολύκροτης αυτής δίκης ήταν ο Γεώργιος Μαγιάννης μόλις 12 ετών. Τον κατηγόρησαν ότι μετρούσε τα αυτοκίνητα από τις διερχόμενες φάλαγγες για τους αντάρτες. Βασανίστηκε σκληρά. Αναφέρεται μάλιστα ότι «την τέταρτη μέρα των βασανιστηρίων του ανταμώθηκε με την επίσης κρατούμενη μάνα του στο πρόχειρο χώρο των αποχωρητηρίων. Στο αντίκρισμα της μάνας του ξέσπασε σε ένα απαρηγόρητο κλάμα. Η μάνα ορμά και ασπάζεται το γιο της. Μάνα και γιος έγιναν ένα σώμα που μέσα στα αναφιλητά ρωτά τον γιο της, “τι έχεις και κλαις, μήπως σε βασάνισαν, σε χτύπησαν, γιατί κλαις αγόρι μου”. ο μικρός Γιώργος χαμηλόφωνα ψελλίζει “τα έκανα πάνω μου μαμά”. Η μάνα του κατεβάζει τα παντελόνια και εκεί που τον καθάριζε με τα χέρια της, ορμούν οι τύραννοι και την ρίχνουν στις ακαθαρσίες. Σηκώνεται η μάνα και με κατάρες καθαρίζει το γιο της από τις ακαθαρσίες, ενώ με την άκρη του φουστανιού της σκουπίζει τις πληγές που είχε ο μικρός στα πόδια του». Τον Νοέμβρη του 1949 όλοι όσοι κρίθηκαν ένοχοι παραπέμπονται στο έκτακτο στρατοδικείο Κοζάνης. Η δίκη κράτησε τρεις μέρες. Οι κατηγορούμενοι στις απολογίες τους αναιρούσαν τις καταθέσεις και επικαλούμενοι τον φόνο του Σαρόγλου στην Ασφάλεια ισχυρίστηκαν ότι όλα ήταν προϊόντα βίας και τα είπαν για να μην έχουν την τύχη του Παύλου. Οι στρατοδίκες μπροστά στην ενιαία αυτή στάση των κατηγορούμενων βρέθηκαν σε αμηχανία. Εκμεταλλεύτηκαν τότε την ψευδή κατάθεση του Κ. Κιβρόγλου “ότι οι κατηγορούμενοι ψεύδονται, κανείς δεν βασανίστηκε και ο Παύλος Σαρόγλου αυτοκτόνησε”. Το στρατοδικείο απάλλαξε  τον Κιβρόγλου και καταδίκασε σε θάνατο τους : Ιω. Μαγιάννη (υπεύθ. του ΕΑΜ Βατολάκκου), Γ. Ουζουνίδη, Γερ. Παπαδόπουλο, Στ. Καραγιάννη, Νεόφ. Παναγιωτίδη, Χαρ. Χαραλαμπίδη, Όλγα Ηλιάδου και Σπ. Ζιώγα. Σε 20 χρόνια φυλακή καταδικάστηκαν οι : Π. Κουγιουμτζίδης, Στ. Χολής και Φ. Τσαουσίδου, σε 101/2 χρόνια οι Π. Μαγιάννης, Δ. Αβραμίδης, Π. Ταχταπάς, Κ. Σαρόγλου και Αρ. Χατζηιωαννίδης, η Δ. Μαγιάννη σε 5 χρόνια με αναστολή ενώ οι υπόλοιποι απαλλάχτηκαν.

(φωτ. αρχείο Β. Γεωργίτση). ©

[1]  Εκδοση ΠΟΑΕΑ Γρεβενών για την Εθνική Αντίσταση.