Το αόρατο κόστος της λογοκρισίας. Πάσχου Μανδραβέλη

Χρόνια προειδοποιούσαν οι γιατροί και οι επιδημιολόγοι για την έλευση μιας πανδημίας, αλλά δεν τους ακούγαμε. Τώρα τους ανακαλύπτουμε και βλέπουμε πόσο ανατριχιαστικά ακριβείς ήταν στις προβλέψεις τους. «Μόλις ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δηλώσει ότι είμαστε στη φάση τέσσερα (σ.σ.: από τις έξι που έχει) ο κόσμος όπως τον ξέρουμε θα σταματήσει. Δεν θα γίνονται πτήσεις. Θα έμπαινες σε αεροσκάφος με 250 αγνώστους που βήχουν και φτερνίζονται όταν ξέρεις ότι κάποιοι από αυτούς ίσως έχουν μια νόσο που μπορεί να σε σκοτώσει, για την οποία δεν υπάρχουν αντιιικά ή εμβόλια; (…) Θα υπήρχε παγκόσμια οικονομική ύφεση και κρίση, καθώς τα ελάχιστα αποθεματικά μας και η σφιχτή ελαστική ζώνη παγκοσμιοποίησης έσπαγε, και το κόστος στην οικονομία μας θα ήταν από ένα έως τρία τρισεκατομμύρια δολάρια (…) περισσότεροι θα έχαναν τις δουλειές τους και την υγειονομική τους κάλυψη και οι συνέπειες θα ήταν ασύλληπτες…».

Αυτά έλεγε πριν από 14 χρόνια(!) ο επιδημιολόγος Larry Brilliant σε μια σημαντική ομιλία του (TED 2006) και επεσήμανε ότι ο μόνος τρόπος για την αντιμετώπιση των πανδημιών είναι τέσσερις λέξεις: «Εγκαιρη διάγνωση, γρήγορη αντίδραση». Μιλούσε εκ πείρας. Ο ίδιος συμμετείχε μαζί με άλλους 150.000 γιατρούς στην εξάλειψη της ευλογιάς, τη μόνη μολυσματική ασθένεια που εξαφάνισε ο άνθρωπος. «Ηταν η μεγαλύτερη καμπάνια στην ιστορία των Ηνωμένων Εθνών, μέχρι τον πόλεμο του Ιράκ», είπε. Η λογική ήταν σαν αυτή που είχε διατυπώσει το 2015 ο Bill Gates: Ταχύτατος εντοπισμός των κρουσμάτων, απομόνωσή τους και θεραπεία πριν η νόσος εξαπλωθεί.

Ο Larry Brilliant ήταν της γενιάς των χίπις και το 2006 το Διαδίκτυο ήταν ο θεός τους. Στην ίδια ομιλία ανέφερε το Global Public Health Intelligence Network (GPHIN): «Είναι το Δίκτυο Ενημέρωσης Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. (…) Η πανδημία του SARS δεν έλαβε χώρα γιατί το GPHIN βρήκε την εκκολαπτόμενη πανδημία τρεις μήνες πριν το ανακοινώσει ο ΠΟΥ και χάρη σε αυτό, μπορέσαμε να σταματήσουμε τον SARS». Εγκαιρη διάγνωση, γρήγορη αντίδραση…

Το GPHIN, που λειτουργεί ακόμη σε συνεργασία με τον ΠΟΥ, είναι ένα καναδικό σύστημα που εντοπίζει τις επιδημίες συλλέγοντας δεδομένα από «ανοιχτές πηγές», ήτοι άρθρα εφημερίδων και περιοδικών, δικτυακούς τόπους, social media κ.λπ. Μια είδηση για κάποιον «περίεργο πυρετό» σε κάποια γωνιά του κόσμου περνά από το ειδικό λογισμικό και μετά αναλύεται από τους επιστήμονες του Οργανισμού. Ετσι είχε καταφέρει να εντοπίσει ένα ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών στο Ιράν τον Σεπτέμβριο του 2005, ενώ η Ισλαμική Δημοκρατία το ανακοίνωσε στον ΠΟΥ τον Ιανουάριο του 2006.

Από τότε η τεχνολογία προχώρησε, αλλά προχώρησαν και τεχνικές λογοκρισίας. Το GPHIN ανακοίνωσε την πανδημία του SARS2-Covid-19 στις 31 Δεκεμβρίου· νωρίτερα από τον ΠΟΥ αλλά αργά σε σχέση με τις προηγούμενες επιδόσεις του GPHIN. Κι αυτό διότι οι κινεζικές αρχές έγιναν εξαιρετικά αποτελεσματικές στη λογοκρισία. Μπόρεσαν να κλείσουν το στόμα του γιατρού της Γουχάν που προειδοποιούσε συναδέλφους του σε ομαδική αλλά κλειστή συνομιλία.

Αυτόν τον καιρό λέγονται πολλά «για την ικανότητα των αυταρχικών καθεστώτων να επιλύουν προβλήματα όπως των επιδημιών». Προβλήματα που δεν θα υπήρχαν, αν αυτά τα καθεστώτα ήταν δημοκρατικά.