Περισσότερες πιθανότητες να τους συνταγογραφηθούν φάρμακα με ναρκωτική δράση ή φάρμακα κατά του άγχους, έχουν οι γυναίκες, με αποτέλεσμα να έχουν και περισσότερες πιθανότητες να κάνουν κατάχρηση αυτών των ουσιών, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Διεθνούς Επιτροπή του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών, που παρουσιάστηκε σήμερα στη Βιέννη, αλλά και στην Αθήνα από το ΚΕΘΕΑ.
Υπολογίζεται ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν το ένα τρίτο των χρηστών παγκοσμίως, με τα επίπεδα χρήσης να είναι μεγαλύτερα στις χώρες υψηλού εισοδήματος. Περίπου 6,3 εκατομμύρια γυναίκες είναι εξαρτημένες από αμφεταμίνες, 47 εκατομμύρια από οπιοειδή και 2,1 εκατομμύρια από κοκαΐνη.
Περισσότερες πιθανότητες να κάνουν χρήση ναρκωτικών έχουν επίσης οι κρατούμενες και οι γυναίκες που εκδίδονται. Περίπου το 30-60% των έγκλειστων γυναικών παίρνουν ναρκωτικά. Μερικές γυναίκες στρέφονται στην πορνεία ως μέσο για να συντηρήσουν τον τρόπο ζωής που συνδέεται με την εξάρτηση από τα ναρκωτικά, ενώ οι εκδιδόμενες μπορεί να κάνουν χρήση ουσιών για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις και τη φύση της δουλειάς τους. Ωστόσο, μόλις το ένα πέμπτο των γυναικών έχουν πρόσβαση και λαμβάνουν υπηρεσίες θεραπείας.
Οι γυναίκες χρήστριες βρίσκονται αντιμέτωπες με πολλές δυσκολίες. Στιγματίζονται περισσότερο σε σχέση με τους άνδρες, συχνά εξοστρακίζονται από τις οικογένειες και τις κοινότητές τους, μπορεί να υφίστανται βία από τους συντρόφους ή άλλα μέλη του στενού περιβάλλοντος και να εξωθούνται στην πορνεία, προκειμένου να συντηρήσουν τον εθισμό τους ή τον εθισμό του συντρόφου τους.
Επίσης, οι γυναίκες αρχίζουν τη χρήση σε μεγαλύτερη ηλικία από ό,τι οι άνδρες και κατά κανόνα η πορεία τους σε αυτήν επηρεάζεται έντονα από συντρόφους- χρήστες. Για παράδειγμα, πολύ συχνά ο σύντροφος είναι αυτός που θα κάνει στη γυναίκα την πρώτη ένεση ηρωίνης, παρόλο που γενικά οι γυναίκες έχουν λιγότερες πιθανότητες να ξεκινήσουν την ενέσιμη χρήση. Ωστόσο, από τη στιγμή που θα μπουν στη χρήση οι γυναίκες, προχωρούν γρηγορότερα σε υψηλά ποσοστά χρήσης των διάφορων ουσιών και φτάνουν συντομότερα στην εξάρτηση.
Τιμωρητικά μέτρα, αλλά όχι αποποινικοποίηση
Στην έκθεση τονίζεται ότι για να εφαρμοστεί ολοκληρωμένη και αποτελεσματική πολιτική για τα ναρκωτικά, χρειάζεται να υπάρχει ανταπόκριση στις ανάγκες των γυναικών και να αρθούν τα εμπόδια, όπως το στίγμα, στην πρόσβασή τους στη θεραπεία, με ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα και πολιτικές, που θα βασίζονται σε συστηματικότερη συλλογή στοιχείων και θα χρηματοδοτούνται επαρκώς.
Η Επιτροπή απευθύνει επίσης έκκληση στα κράτη να καταργήσουν τη θανατική ποινή για τα σχετιζόμενα με τα ναρκωτικά αδικήματα (η θανατική καταδίκη για συνδεόμενα με τα ναρκωτικά αδικήματα, είναι σε ισχύ σε περισσότερες από 30 χώρες σε όλο τον κόσμο) και ενθαρρύνει τα κράτη να εξετάσουν εναλλακτικές της φυλάκισης λύσεις για ήσσονος σημασίας αδικήματα που συνδέονται με τα ναρκωτικά. Το διεθνές σύστημα ελέγχου των ναρκωτικών προτείνει εναλλακτικές προς την καταδίκη και τον εγκλεισμό λύσεις, όπως η θεραπεία, η εκπαίδευση, η μεταθεραπευτική φροντίδα, η απεξάρτηση και η κοινωνική επανένταξη.
Xρήση ναρκωτικών στην Ευρώπη
Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης περισσότερο από το ένα τέταρτο των ανθρώπων ηλικίας μεταξύ 15 και 64 ετών έχουν κάνει χρήση παράνομων ουσιών τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, με την κάνναβη να είναι η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης. Η κάνναβη είναι και η πιο συχνά αναφερόμενη κύρια ουσία χρήσης από όσους εισάγονται πρώτη φορά σε θεραπεία, και η δεύτερη πιο συχνά αναφερόμενη στο σύνολο των εισαγωγών σε θεραπεία. Εκτιμάται ότι 51,5 εκατομμύρια ενήλικοι άνδρες και 32,4 εκατομμύρια ενήλικες γυναίκες έχουν κάνει χρήση κάνναβης τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους (24,8%). Εκτιμάται ότι το 1% των ανθρώπων μεταξύ 15 και 64 ετών κάνουν καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή χρήση κάνναβης.
Η ηρωίνη είναι το πιο διαδομένο οπιοειδές, ωστόσο πρόβλημα αποτελεί και η κατάχρηση και μιας σειράς συνθετικών οπιοειδών, όπως η μεθαδόνη, η βουπρενορφίνη και η φεντανύλη. Το 2016 το UNODC ανέφερε ότι η χρήση οπιοειδών παραμένει αιτία σημαντικής ανησυχίας, ιδιαίτερα στην Ανατολική και τη Νότια Ευρώπη, με περισσότερο από το 70% όλων των ασθενών στα θεραπευτικά κέντρα να λαμβάνουν θεραπεία για χρήση οπιούχων.
Η εμφάνιση και η διαθεσιμότητα νέων ψυχοδραστικών ουσιών συνεχίζεται αμείωτη. Μέχρι τον Μάιο του 2016 το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εντόπισε περισσότερες από 560 νέες ψυχοδραστικές ουσίες, η αυξημένη διαθεσιμότητα των οποίων μπορεί να αποτελέσει αιτία κινδύνων για την υγεία.
Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το «έκσταση» έχει αρχίσει να ανακάμπτει στην Ευρώπη, με τη δραστικότητα των προϊόντων της ουσίας να αυξάνεται από το 2010, ενώ οι τιμές φαίνεται να παραμένουν σταθερές. Η διαθεσιμότητα προϊόντων υψηλής δόσης «έκσταση» στις παράνομες αγορές συνιστούν ανερχόμενη απειλή και πρόκληση για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια.
Στην Ευρώπη οι αγορές παράνομων ναρκωτικών αποτελούν σοβαρή απειλή για την ασφάλεια. Οι ταχείες αλλαγές που παρατηρούνται στις αγορές τα τελευταία χρόνια σχετίζονται με την παγκοσμιοποίηση και τις τεχνολογικές εξελίξεις. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία, περίπου το ένα πέμπτο των προσόδων του παγκόσμιου εγκλήματος προέρχονται από το εμπόριο παράνομων ναρκωτικών. Μόνο οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξοδεύουν κάθε χρόνο μεταξύ 21 και 31 δισεκατομμυρίων ευρώ σε παράνομα ναρκωτικά.
Νομιμοποίηση της κάνναβης
Στις ΗΠΑ, σε συνέχεια της επιστημονικής και της ιατρικής αξιολόγησης που διεξήχθη από την Υπηρεσία Ελέγχου Τροφίμων και Φαρμάκων, με τη συνεργασία του Εθνικού Ινστιτούτου για τη χρήση Ναρκωτικών, η υπηρεσία ανακοίνωσε το 2016 ότι η κάνναβη δεν πληροί επί του παρόντος τα κριτήρια αποδεκτής ιατρικής χρήσης, ότι δεν υπάρχει αποδοχή πως η χρήση της υπό ιατρική παρακολούθηση είναι ασφαλής και ότι στην ουσία παρουσιάζει υψηλές πιθανότητες κατάχρησης.
Η Επιτροπή επισημαίνει την ανάγκη σαφούς και καλά μελετημένου συστήματος παραγωγής και διάθεσης της ουσίας, ώστε να αποτρέπεται η εκτροπή της, σε περίπτωση νομιμοποίησής της για ιατρικούς σκοπούς. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής, κ. Werner Sipp, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η ευελιξία έχει τα όριά της · δεν εκτείνεται μέχρι τη ρύθμιση της χρήσης κάνναβης για μη ιατρικούς σκοπούς».
Μέσα στο 2016, ωστόσο, οι πολιτείες Αρκάνσας, Βόρεια Ντακότα, Οχάιο και Πενσιλβάνια ενέκριναν τη χρήση κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς. Επίσης, οι ψηφοφόροι σε Καλιφόρνια, Μέιν, Μασαχουσέτη και Νεβάδα ενέκριναν τα μέτρα που προέκυψαν μετά από δημοψήφισμα για τη νομιμοποίηση και τη ρύθμιση της χρήσης κάνναβης για μη ιατρικούς σκοπούς.
Πρόσφατα στοιχεία από τις πολιτείες που νομιμοποίησαν τη χρήση κάνναβης για μη ιατρικούς σκοπούς δείχνουν όμως αύξηση της χρήσης της ουσίας.
Η θέση του ΚΕΘΕΑ
Με αφορμή τη συνέντευξη, το ΚΕΘΕΑ διατύπωσε τις θέσεις του για τη νομιμοποίηση της κάνναβης: «Όπως κάθε ψυχοτρόπος ουσία, η κάνναβη μπορεί να προκαλέσει εξάρτηση. Τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Ναρκωτικά (EMCDDA) δείχνουν ότι 1 στα 9 άτομα που δοκιμάζουν κάνναβη αναπτύσσουν εξάρτηση από αυτήν. Στους εφήβους η αναλογία είναι 1 προς 6. Επιπλέον, στην Ευρώπη η κάνναβη είναι η ουσία για την οποία ζητούν θεραπεία όσοι έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα, δηλ. για 8 στα 10 άτομα κάτω των 20 ετών.
Η νομιμοποίηση των ουσιών μπορεί να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα επιχειρεί να λύσει».
«Πουθενά δεν φαίνεται να είναι φάρμακο επιλογής η κάνναβη. Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι κατά κάποιον τρόπο επηρεάζει θετικά σε κάποιες ασθένειες. Η ζημιά όμως που μπορεί να προκαλέσει είναι πολλαπλή. Είναι ψυχωσιμιμητική ουσία και όχι μόνο μιμείται την ψύχωση, αλλά ανοίγει και τον δρόμο σε αυτήν, αν υπάρχει κάποια προδιάθεση. Το μεγαλύτερο κακό ωστόσο, είναι ότι η συνταγογράφηση θα βοηθήσει στο να περάσει η χρήση στα παιδιά και στους εφήβους. Το 1/3 των παιδιών που έχεουν προσφύγει σε θεραπευτικές δομές αναφέρουν ότι βρήκαν το πρώτο ναρκωτικό στο ντουλάπι του σπιτιού τους», τόνισε ο ψυχίατρος, ψυχοθεραπευτής και πρόεδρος του ΔΣ του ΚΕΘΕΑ, κ. Γιώργος Μπαρδάνης. «Η προσβασιμότητα και η διαθεσιμότητα των ουσιών αυξάνει τη χρήση», επεσήμανε με τη σειρά του ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, Δρ Βασίλης Γκιτάκος.
Κρίσιμο είναι επίσης, σύμφωνα με το ΚΕΘΕΑ, να αποφεύγεται η φυλάκιση των χρηστών που τους στιγματίζει κοινωνικά, τους περιθωριοποιεί και επιδεινώνει τα προβλήματά τους. Στο πλαίσιο αυτό, ενδεχομένως, η καθιέρωση της προμήθειας και της κατοχής μικροποσότητας ναρκωτικών αποκλειστικά για ατομική χρήση ως πταισμάτων (αντί πλημμελημάτων όπως είναι σήμερα) θα έστελνε το μήνυμα της απαγόρευσης, διατηρώντας τον αποτρεπτικό χαρακτήρα, του νόμου χωρίς, ωστόσο, να οδηγεί στη φυλακή νέους ανθρώπους για μια πράξη αυτοπροσβολής και να τους στιγματίζει. Συγχρόνως, θα έδινε τη δυνατότητα στην αστυνομία για έλεγχο της διακίνησης των ουσιών.
Όσον αφορά τη φαρμακευτική χρήση της κάνναβης θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να εξεταστεί για ορισμένες κατηγορίες ασθενών, ωστόσο, δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για την νομιμοποίηση της ουσίας.
“Σε κάθε περίπτωση, στην Ελλάδα της ανθρωπιστικής κρίσης, όπου αυξάνεται η ένδεια και η κοινωνική αποστέρηση, το ζήτημα των ημερών στην πολιτική για τα ναρκωτικά δεν θα έπρεπε να είναι νομιμοποίηση ή μη της κάνναβης, αλλά η δημιουργία ενός δικτύου φροντίδας για τους εξαρτημένους και η ενίσχυση της πρόληψης στους νέους που έρχονται αντιμέτωποι με την ανεργία, την οικονομική δυσχέρεια και την έλλειψη προοπτικών”, αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ΚΕΘΕΑ.
