– Γέροντα, για σας, ο Σωκράτης είναι ένας από τους σοφιστές της αρχαιότητας; Τότε γιατί πολλοί από τους σύγχρονους μελετητές τον ονομάζουν χριστιανό δάσκαλο της προχριστιανικής εποχής;
– Η διδασκαλία του Σωκράτη, όπως καλύτερα από μένα γνωρίζεις, παιδί μου, βασίζεται στις δύο μεθόδους, τη μαιευτική και την ελεγκτική. Στη μεθοδολογία του, πολλοί στηρίζονται για να επιχειρηματολογήσουν και για να καταδείξουν τάχα πόσο πολέμιος της σοφιστικής υπήρξε. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή για να τα ξεκαθαρίσουμε.
Με τη μέθοδο της μαιευτικής επιδίωκε να ανασύρει στην επιφάνεια την αλήθεια που κρύβει μέσα του ο κάθε διαλεγόμενος μαζί του, ήταν δηλαδή αυτή η μέθοδος μια προσπάθεια διείσδυσης στα εσώψυχα του συνομιλητή του, ενώ η δεύτερη μέθοδος βασιζόταν καθαρά στις σταθερές και αναλλοίωτες αρχές της λογικής. Οι ανά τον κόσμο θαυμαστές του Σωκράτη, που είναι πάρα πολλοί, αποδίδουν στη διδασκαλία του μια προτροπή και μια επιδίωξη, έναν τρόπο γνώσης του ίδιου μας του εαυτού.
Ανακαλύπτουν, λοιπόν, σ΄αυτή, την εσωτερίκευση του πνεύματος και την απελευθέρωσή του από τα δεσμά της ματαιόδοξης φύσης του, κι έτσι τον τοποθετούν στον αντίποδα του ατομισμού των σοφιστών. Είναι, όμως, έτσι;
Για τον Σωκράτη, ο άνθρωπος είναι πέρα για πέρα αυτόνομος, όπως άλλωστε το θέλουν και οι σοφιστές, αλλά η αυτονομία του βασίζεται στις θείες καταβολές της ψυχής του και όχι στο γεγονός ότι αναπτύσσεται σωστά, αφού αποδεσμευτεί από φυσικές ή μεταφυσικές αυθεντίες. Όμως, και οι σοφιστές θέλουν αυτή την αποδέσμευση, οπότε δέχονται την αυτονομία του ανθρώπου και μάλιστα, ως μέτρου της κάθε πραγματικότητας.
Αλλά ας μην κολυμπήσουμε στα νερά αυτής της συζήτησης, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να παρασυρθούμε στα βαθιά. Σε καλώ, προς στιγμήν να μεταφερθούμε νοερά σ΄εκείνη την εποχή των σοφιστών για να διαπιστώσουμε μόνοι μας την τυχόν διασύνδεσή τους με το Σωκράτη, ο οποίος δεν πρέπει να ξεχνάμε πως έζησε στην εποχή του Περικλή, στην εποχή που έλαβε χώρα μία από τις περιοδικές «χρεοκοπίες» της επιστήμης.
Ήταν η κοσμολογία, η οποία έκανε την εμφάνισή της κάπου στις αρχές του 6ου π.Χ αιώνα, και τώρα φαινόταν να έχει οδηγήσει σ΄ένα χάος συγκρουόμενων διανοητικών συστημάτων. Ο Παρμενίδης λ.χ, ως ορθολογιστής, τάραξε τα νερά της επικρατούσας επιστημονικής αντίληψης με τον ισχυρισμό του ότι ο πραγματικός κόσμος πρέπει να είναι εντελώς διαφορετικός από αυτόν που μας παρουσιάζουν οι αισθήσεις και επομένως η ερμηνεία του κόσμου με τις γνωστές αναλογίες είναι εγγενώς εσφαλμένη.
Μέσα σ΄ένα τέτοιο κλίμα έκαναν αισθητή την παρουσία τους οι σοφιστές, γυρίζοντας την πλάτη στις «επιστημονικές» αναζητήσεις και στρέφοντας το ενδιαφέρον προς την κατεύθυνση αναζήτησης του τρόπου μιας επιτυχημένης ανθρώπινης ζωής.
Προς αυτή, λοιπόν, την ίδια κατεύθυνση έστρεψε τη φιλοσοφική ματιά του και ο Σωκράτης, αφού έλεγε πως, στην πραγματικότητα η φιλοσοφία είναι στάση ζωής και όχι διδαχή και συσσώρευση γνώσεων. Τέλος πάντων, όμως, παιδί μου…
Δεν ξέρω αν κατάφερα κάπως να απαντήσω στα ερωτήματα σου αλλά κλείνοντας τη φλυαρία μου, δυο – τρία στοιχεία της φιλοσοφικής σκέψης του Σωκράτη ήθελα να προσθέσω και θα διαπιστώσεις μόνος σου αν μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε ομοιότητα με τη διδασκαλία του Ιησού.
Κάποιες από τις αρχές της σωκρατικής διδασκαλίας είναι αξιόλογες, αξιέπαινες και αν θέλεις και θαρραλέες, όπως: Κανείς δεν πρέπει να αδικοπραγεί, να συμμετέχει έστω και έμμεσα σε ανομίες και ποτέ ο γνωρίζων το σωστό και το καλό δεν πρέπει να εναντιώνεται σ΄αυτό με τις πράξεις του. Υπήρχαν, όμως, και άλλες, όπως η άρνησή του να αντιταχθεί στη δεισιδαιμονία και την ειδωλολατρία, αφού προέτρεπε τους πολίτες να τιμούν τους θεούς κατά τους νόμους του κράτους.
Τέλος, όταν έπινε το κώνειο ήταν παραπάνω από βέβαιος ότι οι συμπολίτες του δεν συμμερίζονται το μίσος των διωκτών του και ότι διακατέχονται από αισθήματα εκτιμήσεως και σεβασμού προς το πρόσωπό του. Ας έρθουμε τώρα στο Χριστό.
Από την πρώτη στιγμή της διδασκαλίας του, κήρυξε τον αδυσώπητο πόλεμο κατά της πλάνης και του ψεύδους. Δεν ήταν απλά ένας άνθρωπος σοφός και δάσκαλος, αλλά ο Υιός του Θεού που ενανθρώπησε. Μέσα από τις συκοφαντίες, τους ονειδισμούς και τους χλευασμούς των ομοεθνών του, οδηγήθηκε στο Σταυρό.
Εγκαταλείφθηκε ακόμα και από τους πλέον αγαπημένους του μαθητές και ξεψύχησε λογχισμένος στα πλευρά, για να ακολουθήσει το μέγα θαύμα μετά τρεις μέρες, της Ανάστασής του, που άλλαξε τη ροή της ιστορίας. Και τελικά, αν για το Σωκράτη ο θάνατος ήταν αυτός που αρμόζει σε μεγάλο δάσκαλο και σοφό, για τον Ιησού Χριστό οι ίδιοι οι διώκτες του ομολόγησαν ότι «Αληθώς Θεού Υιός ούτος».
Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Θα υποθέσουμε ότι είστε εντάξει με αυτό, αλλά μπορείτε να εξαιρεθείτε αν το επιθυμείτε. ΑποδοχήΔιαβάστε περισσότερα
