Από τη συνέντευξη του Νίκου Καζαντζάκη στη Γαλλική Ραδιοφωνία στις 6 Μαΐου 1955, για την «Ελευθερία» και τα παιχνίδια των Μεγάλων Δυνάμεων (Άρθρο γνώμης του συνεργάτη μας Διαμαντή Θ. Βαχτσιαβάνου)

Ήταν Μάης του 1955 και ο Νίκος Καζαντζάκης δίνει μια καταπληκτική συνέντευξη στο ραδιόφωνο του Παρισιού, στο δημοσιογράφο Pierre Sipriot.

Μιλάει για πολλά ο Ν.Κ., αλλά θα σταθούμε κυρίως στα λεγόμενά του για την Ελλάδα και την ελευθερία… Η Ελλάδα, λέει, κάνει πάντα τα παιχνίδια των Μεγάλων Δυνάμεων. Υποφέραμε πολύ από τον βάρβαρο ζυγό των Τούρκων. Υποφέραμε όμως και υποφέρουμε – κυρίως – από τον υποκριτικό ζυγό των Μεγάλων Δυνάμεων!

Ο Ελληνικός λαός είναι ένας λαός μάρτυρας, τόσο περισσότερο, που η ανάγκη της ελευθερίας είναι γι αυτόν εξίσου επιτακτική όσο το μπορεί. Έχει μια ευαισθησία στην ελευθερία, που τον καθιστά τρωτό σε κάθε προσβολή στην ελευθερία. Όχι μόνον τη δική του ελευθερία, αλλά σε όλο το φάσμα της και η ελευθερία δεν χαρακτηρίζει παρά έναν λαό. Να σας πω, λέει ο ΝΚ, ένα παράδειγμα. Είναι όταν ο Χίτλερ επιτέθηκε στη Νορβηγία. Είμαι στην Κρήτη, περπατώ στο βουνό. Ο βοσκός απέναντι με βλέπει και μου φωνάζει «πώς πάει η Νορβηγία»; «Καλύτερα παππού» του απαντώ και τον ρωτάω αν θέλει τσιγάρο. Όχι, μου λέει, αφού πάει καλά η Νορβηγία, είμαι κι εγώ καλά. Δεν θέλω τίποτα και έκανε το σημείο του σταυρού.

Αυτός ο βοσκός δεν ήξερε πού βρίσκεται η Νορβηγία, αν ήταν γυναίκα ή κράτος. Ήξερε όμως ότι της επιτέθηκε ο Χίτλερ και αυτό το συνέκρινε με την γερμανική επίθεση και κατοχή στην Κρήτη. Αυτό που ήξερε αυτός ο παππούς, ήταν τι θα πει ελευθερία και τι σημαίνει να τη χάνεις.

Το πραγματικό Ελληνικό θαύμα ονομάζεται ελευθερία. Στους Έλληνες δόθηκε η αποστολή να μεταμορφώνουν τη δουλεία σε ελευθερία!

Όταν έγραφα το «Ελευθερία ή Θάνατος» δεν ήταν απλά ένα μυθιστόρημα φανταστικό. Αυτό είναι μια αιματοβαμμένη πραγματικότητα. Ήρωες που αγωνίστηκαν και πέθαναν για την ελευθερία.

Ο Καπετάν Μιχάλης είναι μια τέτοια αιματοβαμμένη πραγματικότητα. Έτσι είναι όλη η ιστορία της Κρήτης, της Ελλάδας ολόκληρης.

Λέει πολλά στη συνέντευξή του ο Ν. Καζαντζάκης, που διαρκεί πάνω από μία ώρα. Σημειώσαμε και ξεχωρίσαμε δυο χαρακτηριστικά της συνέντευξής του. Στα παιχνίδια των Μεγάλων Δυνάμεων με ζημιωμένη πάντα την Ελλάδα και στην ελευθερία που είναι στο DNA του Έλληνα. Που γι αυτήν έδωσε ποτάμια αίματος. Στην Κρήτη, στη Μακεδονία, στην Κύπρο, στη Μ. Ασία, στην Β. Ήπειρο, στον πόλεμο του 1940-41, στα οχυρά Μεταξά, στην Εθνική Αντίσταση κλπ.

Η επισήμανσή του για τα παιχνίδια των Μεγάλων Δυνάμεων σε ζημία πάντα της Ελλάδας και την υποκρισία τους, είναι κάτι που έχει διαχρονική αξία. Αυτή την υποκρισία τους βιώνουμε και σήμερα, που τα παιχνίδια τους αυτά μας ανοίγουν νέες πληγές. Παιχνίδια γι αυτούς, αλλά από αυτά που πονάνε πολύ αφήνοντας πληγές στον εθνικό κορμό και που δυστυχώς, στον πόνο αυτό, συμμετέχουν εκούσια και ακούσια εγχώριες δυνάμεις!

Γι αυτό πρέπει να σκεφτούμε και να ζυγίσουμε το κακό που προξενούν οι εγχώριοι συνεργάτες των «Δυνάμεων» και αν χωρίς αυτούς οι ξένοι θα μπορούσαν να παίξουν τα παιχνίδια τους.

Η Ελλάδα είναι χώρα ηρώων, αλλά ο Εφιάλτης είναι γένους Ελληνικού. Όπως και οι Γενίτσαροι, γεννήθηκαν Έλληνες, αλλά μεταλλάχτηκαν και έκαναν περισσότερο κακό από τους Τούρκους. Παράδειγμα ο εθνικός διχασμός με θύμα την Ελληνική Ιωνία, η Εθνική Αντίσταση που εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο κλπ. Είναι στη μοίρα του Έλληνα, εκεί που δημιουργεί ενωμένος, ένας διχασμός και ο Εφιάλτης συνεργός, να γκρεμίζουν όσα με ομόνοια έγιναν.

Με τα προβλήματα που έχει σήμερα η Ελλάδα, περικυκλωμένη από εχθρούς να διεκδικούν Μακεδονία, Θράκη, Αιγαίο και την Μεγάλη Αλβανία σε εξέλιξη, ένας ακόμη Εφιάλτης θα έδινε τη χαριστική βολή.

Αν ο εχθρός του Έλληνα βρίσκεται μέσα από την πόρτα του και αν δεν τον προλάβουμε, ο Ελληνικός λαός θα γίνει ένας λαός με μικρότερα σύνορα και μάρτυρας χωρίς ελευθερία.

Διαμαντής Βαχτσιαβάνος