Ο Σέρεν Κίρκεγκορ, (Søren Aabye Kierkegaard,1813 – 1855), ο Δανός φιλόσοφος και θεολόγος του 19ου αιώνα, υπήρξε μια ιδιαίτερα σημαντική προσωπικότητα που επηρέασε τη σύγχρονη διανόηση.
Η αλήθεια πάντως είναι ότι, η βασική έννοια της υπαρξιακής αγωνίας για τη σωτηρία του ανθρώπου που ανέπτυξε εμφανίστηκε αρχικά και ορίστηκε, πριν από αρκετούς αιώνες, από τον Ιωάννη Δαμασκηνό, αλλά τον χαρακτηρισμό του χριστιανού υπαρξιστή τον απόκτησε αυτός, ο «με διαφορά, ο πιο εξέχων διανοητής του δέκατου ένατου αιώνα», κατά την εκφρασθείσα άποψη του Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν.
Αναντίρρητα δε, οι ιδέες του, έτσι όπως καταγράφηκαν στο πλούσιο συγγραφικό του έργο, έγιναν αιτία έντονων συνειδησιακών διλημμάτων και αυτοκριτικής για τους αναγνώστες του.
Μπορεί η υπαρξιακή φιλοσοφία να ευδοκίμησε τελικά στον 20ο αιώνα, όμως, αναμφισβήτητα οι βάσεις της τέθηκαν, από τον Κίρκεγκορ, ο οποίος διακήρυξε ότι η φιλοσοφία των ρομαντικών και ο ιστορισμός του Χέγκελ αφαίρεσαν από το άτομο την ευθύνη για τη ζωή του. Άσκησε έντονη κριτική τόσο στην εγελιανή φιλοσοφία της εποχής του, όσο και σε πρακτικές της επίσημης Εκκλησίας τις οποίες θεωρούσε ανούσιες και τυπολατρικές.
Η πρώτη του συγγραφική περίοδος επικεντρώθηκε στον Χέγκελ, ενώ η δεύτερη περίοδος είχε ως επίκεντρο την υποκρισία του χριστιανικού κόσμου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με τον όρο «χριστιανικός κόσμος» δεν αναφερόταν στη Χριστιανοσύνη καθαυτή αλλά στην Εκκλησία και στον τρόπο που εφαρμόστηκε η χριστιανική θρησκεία στην κοινωνία. Πολλά από τα έργα του ασχολούνται με θρησκευτικά προβλήματα, όπως με τη φύση της πίστης, τον θεσμό της χριστιανικής Εκκλησίας, τη χριστιανική ηθική και θεολογία και τις απόψεις και τα συναισθήματα των ατόμων όταν αντιμετωπίζουν υπαρξιακές επιλογές.
Εξαιτίας του γεγονότος αυτού, το έργο του έχει καταταγεί στον χριστιανικό υπαρξισμό και την υπαρξιακή ψυχολογία, ενώ ο ίδιος θεωρείται ο πρώτος υπαρξιστής φιλόσοφος.
Στο έργο του υπογραμμίζεται η επιτακτική ανάγκη, για να γίνουν γόνιμοι οι καιροί που ζούμε, οφείλουν και πρέπει να απολακτίσουν την πολλή και ποικίλη γνώση για χάρη της αυτογνωσίας. Η εποχή μας έλεγε πρέπει να σπάσει τα δεσμά της αυθεντίας και του δογματισμού και πρέπει να γίνει σωκρατική, δηλαδή διαλεκτική. Αυτό μπορεί να συμβεί εφόσον πάψει η αντικειμενικότητα να γίνεται το επίκεντρο στην αναζήτηση της αλήθειας. Η σωκρατική φιλοσοφική σκέψη επηρέασε βαθιά τις ιδέες και τα έργα του, και μάλιστα αναφερόμενος στο Σωκράτη, (τον οποίο θεωρούσε υπαρξιστή), έλεγε πως πρόκειται για φιλόσοφο που συμπεριλαμβάνει όλη του την ύπαρξη στη σκέψη του, σε αντίθεση με τους ρομαντικούς που εξαιτίας της έλλειψης σοβαρότητας απείχαν πολύ από μια τέτοια υπεύθυνη και συνετή στάση.
Ηλίας Κ Μάρκου
iliaskmarkou@yahoo.gr
