Ένα συγκινητικό έθιμο «Το Πάσχα των νεκρών» των Ποντίων, που μπορεί να κρατάει ακόμα και από τα Ομηρικά χρόνια. Μια γιορτή προς τιμήν των νεκρών, μια μέρα μετά την ανάσταση.
Ένα παλιό έθιμο που μπορεί να κρατάει ακόμα και από τα Ομηρικά χρόνια, διέσωσαν οι Πόντιοι και δεν είναι άλλο από την γιορτή προς τιμή των νεκρών, μια μέρα μετά την ανάσταση.
Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι οι Πόντιοι προσπαθούν μέχρι και σήμερα να διασώσουν τη γλώσσα, την κουλτούρα και τον πολιτισμό του Πόντου με διάφορους τρόπους.
Μια από τις πλέον σπάνιες και μοναδικές παραδόσεις που συναντάμε σε πολύ λίγα ποντιακά χωριά και σε ελάχιστες περιοχές της Ελλάδος (Σούρμενα Αττικής, Κομοτηνή), είναι η ημέρα μνήμης των νεκρών που γιορτάζεται κάθε χρόνο την δεύτερη μέρα του Πάσχα.
Τα ταφικά έθιμα ήταν πολύ διαδεδομένα στην ευρύτερη περιοχή της Τραπεζούντας. Η παράδοση ήθελε τις ψυχές να ανεβαίνουν από τον Άδη την ημέρα της ανάστασης και να παραμένουν στη γη έως την Πεντηκοστή. Το τελετουργικό όπως σώζεται μέχρι και σήμερα είναι το εξής: Από νωρίς το πρωί οι γυναίκες ετοιμάζουν φαγητό, μεζέδες, κεφτέδες, τηγανιές, τσουρέκια, πασχαλινά αυγά, τυρόπιτες, πιροσκί, γλυκά και διάφορες σαλάτες. Μετά την θεία λειτουργία οι κάτοικοι του χωριού κατευθύνονται προς τα νεκροταφεία, ανάβουν τα καντήλια και κεριά. Οι τάφοι είναι καθαροί, φροντισμένοι, μιας και η διαδικασία αυτή γίνεται παραδοσιακά τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί. Ο παπάς του χωρίου ψάλει την επιμνημόσυνη δέηση και διαβάζει όλα τα ονόματα των νεκρών που θα του δοθούν σε μικρά χαρτάκια. Στη συνέχεια κερνάνε ο ένας τον άλλον, αρχίζουν όλοι μαζί παρέα να πίνουν και να τρώνε, με ποντιακά τραγούδια τη συνοδεία ποντιακής λύρας. Το κλίμα είναι εύθυμο, επικρατεί το γέλιο, οι ευχές και η μουσική.
Μπορεί η γιορτή να γίνεται σε νεκροταφείο αλλά είναι μια γιορτή χαράς και μνήμης. Είναι μια μέρα που οι ζωντανοί θυμούνται με νοσταλγία τους νεκρούς και έρχονται κατάματα με τον θάνατο, προσπαθώντας να τον ξεγελάσουν για λίγο. Είναι η μέρα που κανείς δεν επιτρέπεται να συγκινηθεί, να κλάψει και να λυπηθεί πάνω από τους πεθαμένους του.
Το έθιμο έχει ρίζες στους αρχαίους χρόνους. Ήκμασε στον Πόντο και στην Ελλάδα και το επανέφεραν οι πρώτοι πρόσφυγες Πόντιοι.
Το ταφικό αυτό έθιμο, το βρίσκουμε σε αττική λευκή λήκυθο, του 440 π.Χ. όπου απεικονίζεται η επίσκεψη μιας γυναίκας με προσφορές στον τάφο νεαρού άντρα, μια σκηνή ιδιαίτερα συνηθισμένη σε λευκές ληκύθους, οι οποίες, εκείνη την εποχή, χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά στην ταφική διαδικασία.
