Eκδοση δύο έργων «Ἡ Φυλακή» και «Ταξιδιωτικές Σημειώσεις» του θεατρικού συγγραφέα, Φιλικού και Ιερολοχίτη Γεώργιου Λασσάνη (1793-1870) από τη νεοελληνίστρια Ίλια Χατζηπαναγιώτη.

Έκδοση έργων του Γεώργιου Λασσάνη.

Γεώργιος Λασσάνης, Ἡ Φυλακή – Ταξιδιωτικὲς Σημειώσεις. Έκδοση από τα αυτόγραφα, εισαγωγή και σχόλια Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Αθήνα: Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2022, 337σ.

Στις σειρές της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο η έκδοση των έργων «Ἡ Φυλακή» και «Ταξιδιωτικές Σημειώσεις» του θεατρικού συγγραφέα, Φιλικού και Ιερολοχίτη Γεώργιου Λασσάνη (1793-1870). Πρόκειται αντιστοίχως για έναν ποιητικό κύκλο που θεματοποιεί την Ελληνική Επανάσταση και για τις σημειώσεις του ταξιδιού τού κοζανίτη Αγωνιστή από τη Βιέννη στην Ελλάδα το 1828.

Η έκδοση πραγματοποιήθηκε από τη νεοελληνίστρια Ίλια Χατζηπαναγιώτη (Πανεπιστήμιο Κύπρου) με βάση τα αυτόγραφα που φυλάσσονται στο «Αρχείο Λασσάνη» στη Βιβλιοθήκη της Βουλής.

Τα δύο κείμενα συνοδεύονται από πλούσιο σχολιασμό και από ένα εκτενές «Βιογραφικό και φιλολογικό σχεδίασμα» (σ. 15-230). «Ἡ Φυλακή» εμπλουτίζει το σώμα της ελληνικής λογοτεχνίας του Ρομαντισμού, ενώ η έκδοση των «Ταξιδιωτικών Σημειώσεων» προσκομίζει ένα σπάνιο τεκμήριο για την εξέλιξη του αυτοβιογραφικού λόγου στην ελληνική γραμματεία, καθώς και σημαντικές πληροφορίες για τα φιλελληνικά δίκτυα, τη λειτουργία και τον πολιτικό ρόλο τους. Η έντυπη έκδοση διατίθεται μέσω της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, ενώ σύντομα θα είναι ελεύθερα προσβάσιμη και σε ψηφιακή μορφή στην ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης.

Ο γνωστός Κοζανίτης Γεώργιος Λασσάνης εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα με το μονόπρακτο Ελλάς (1820) και την τραγωδία Αρμόδιος και Αριστογείτων (γρ. 1818 ή 1819). Τα δύο έργα με τους εύγλωττους τίτλους προπαγάνδιζαν τη στράτευση στη Φιλική Εταιρεία, στην οποία ο κοζανίτης λόγιος είχε μυηθεί το 1816, και την επανάσταση. Ανέβηκαν στη σκηνή για πρώτη φορά το 1819 στην Οδησσό. Ο Λασσάνης έζησε στην τότε ρωσική πόλη στα 1818-1820 και δίδαξε στο εκεί ελληνικό σχολείο, εισάγοντας μαζί με τον Φιλικό Γ. Γεννάδειο την αλληλοδιδακτική μέθοδο. Συνδέθηκε στενά με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, έλαβε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση στη Μολδοβλαχία στο πλευρό του και μοιράστηκε μαζί του τα χρόνια του εγκλεισμού στις αυστριακές φυλακές (1821-1827). Μετά τον θάνατο του Υψηλάντη στη Βιέννη (Ιανουάριος 1828), ο Λασσάνης επέστρεψε μέσω της νότιας Γερμανίας και της Γαλλίας στον ελληνικό χώρο. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, γνώρισε σημαντικούς Φιλέλληνες, όπως τον βαυαρό βασιλιά Λουδοβίκο Α΄, πατέρα του μετέπειτα βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα. Συνάντησε επίσης πολλούς Έλληνες που βρίσκονταν τότε στην κεντρική Ευρώπη, όπως τον γνωστό προύχοντα της Κυθραίας Χατζη-Πετράκη, ο οποίος είχε καταφύγει μετά τα γεγονότα της 9ης Ιουλίου 1821 στη Γαλλία και στη βοήθεια φιλελληνικών τεκτονικών κύκλων. Φθάνοντας στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 1828, συμμετείχε στις τελευταίες μάχες της Επανάστασης. Από το 1835 και εξής ανέλαβε ανώτατα αξιώματα στο νεοπαγές ελληνικό κράτος – με επιφανέστερο εκείνο του υπουργού οικονομικών. Με τη διαθήκη του θεσμοθέτησε τον Λασσάνειο θεατρικό διαγωνισμό.

Το πολύπλευρο συγγραφικό έργο του Λασσάνη και η δράση του ως επαναστάτη και πολιτικού, αν και είχαν αποτελέσει, αποσπασματικά, αντικείμενο κάποιων μελετών (κυρίως άρθρων του Ευάγ. Τζιάτζιου), δεν είχαν μελετηθεί συστηματικά. Το «Βιογραφικό και φιλολογικό σχεδίασμα» που συνοδεύει την εν λόγω έκδοση των δύο έργων του καλύπτει το ερευνητικό αυτό κενό. Η μελέτη αξιοποιεί έναν μεγάλο αριθμό πηγών από ελληνικές και γερμανικές βιβλιοθήκες και αρχεία, για να ανασυστήσει την πορεία του Λασσάνη από την Κοζάνη στην Κεντρική Ευρώπη (Πέστη, Λιψία), στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (Ιάσιο, Βουκουρέστι) και στη Ρωσία (Μόσχα, Οδησσός), να διερευνήσει τον χρόνο, τις συνθήκες συγγραφής, τις ιδεολογικές και αισθητικές καταβολές των έργων του, την πολιτική ιδεολογία του Κοζανίτη Φιλικού και τη σχέση του με τον Αλ. Υψηλάντη, τη συμμετοχή του στην Επανάσταση, τις επαφές του με γερμανούς και γάλλους φιλέλληνες και τη δράση του στο νεοπαγές ελληνικό κράτος.

Όπως σημειώνει η κα Χατζηπαναγιώτη, ώθηση για την ενασχόλησή της με το έργο του Γ. Λασσάνη, έλαβε από τον Διευθυντή του Κέντρου Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού (Ακαδημία Αθηνών), κ. Χαρίτωνα Καρανάσιο, και από τη συμμετοχή της σε συνέδρια της Εταιρείας Δυτικομακεδονικών Μελετών.

Με αφορμή την έκδοση των δύο έργων του Λασσάνη, η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων και η επιστημονική επιμελήτρια της έκδοσης σχεδιάζουν μία έκθεση αφιερωμένη στον κοζανίτη λογοτέχνη και πολιτικό. Μεταξύ άλλων θα εκτεθούν αυτόγραφα αδημοσίευτων έργων του και αδημοσίευτες σημειώσεις του για τη Φιλική Εταιρεία από το «Αρχείο Λασσάνη». Η έκθεση προγραμματίζεται για τον Μάιο του 2023 και στο πλαίσιό της θα πραγματοποιηθεί και η επίσημη παρουσίαση της έκδοσης των έργων «Ἡ Φυλακή» και «Ταξιδιωτικές Σημειώσεις».