Επανέρχομαι στο θέμα της πλατείας, που είχα γράψει προ ημερών και, μεταξύ των άλλων έγραφα « Κάνω μια πρόταση στη νέα δημοτική αρχή, που πιστεύω ενδιαφέρεται για τον πολιτισμό και για την ιστορία της πόλης να διατηρηθεί το «πηγάδ’ – αρβανίκος» και να αναδειχθεί προβάλλοντας την παράδοση της πόλης στην κεντρική πλατεία . Είναι ευτύχημα που βρέθηκε, διότι τα πηγάδια είναι συνυφασμένα με τους Κοζανίτες, ήταν βίωμά τους και ,επί τέλους, ας κρατήσουμε κάτι από τα παλιά, να σταματήσουμε να τα καταστρέφουμε . Πρόλαβα και είδα πολλά πηγάδια με τρεχούμενο νερό και «αρβανίκους.». Ο λόγος που επανέρχομαι είναι ό,τι σε σχετική ερώτηση για την ανάδειξη του πηγαδιού που έκανα σε αιρετό στέλεχος της νέας δημοτικής αρχής που ανήκει στην τεχνική υπηρεσία, μου είπε ότι δεν μπορεί να ανασυσταθεί το πηγάδι γιατί χαλάει το σχέδιο της πλατείας, δηλαδή τι είναι το σχέδιο της πλατείας , προσομοιάζεται με το σχέδιο της γνωστής πλατείας ΠΙΚΚΑΝΤΊΛY του Λονδίνου; Ή του Λούβρου των Παρισίων και δεν μπορεί να προστεθεί στο σχέδιο και να αναδειχθεί το πηγάδι που είναι μέρος της ιστορίας της πόλης, και της παράδοσης; Η κεντρική πλατεία πρέπει να έχει το χρώμα της πόλεως μας. Είναι καιρός πλέον μετά την ανεύρεση του “αρβανίκου” στην κεντρική πλατεία να ανασυσταθεί ώστε να απεικονίζει τον πάλαι ποτέ « αρβανίκο», που ήταν ταυτισμένος ο «αρβανίκος» με την καθημερινότητα της ζωής των Κοζανιτών , δεδομένου ότι τα περισσότερα σπίτια των Κοζανιτών είχαν «στουν νουβουρό- Αυλή αρβανίκο» που τον χρησιμοποιούσαν για πολλές δουλειές. Ο «αρβανίκος» ήταν απαραίτητος και ως οικιακός εξοπλισμός.. Πιθανολογείτε ότι ο «αρβανίκος» που βρέθηκε στην κεντρική πλατεία να ανήκει στο σπίτι του Ρούση Κοντορούση, πλούσιου Κοζανίτη στη Βιέννη, όπου και σπούδασε νομικά , το σπίτι ήταν κτισμένο στο χώρο της πλατείας, (όπως γράφει ο ιστορικός Παν. Λούφης στην ιστορία της Κοζάνης). Έζησα τη χρήση του «αρβανίκου» και έχω ευχάριστες εμπειρίες, που πλέον δεν υπάρχουν, χάθηκαν μαζί με την ομορφιά της εποχής , γι’ αυτό και τα αναζητούμε , ήσαν δεμένοι οι Κοζανίτες με τον «αρβανίκο», «αρβανίκος εδώ, αρβανίκος εκεί, αρβανίκος παντού». Δεν έχουμε διατηρήσει τίποτε από την παλιά Κοζάνη, έχουμε γκρεμίσει όλα τα αρχοντικά σπίτια , μας έπνιξε το τσιμέντο και η αντιπαροχή. Προσθέτω ότι τα αρχοντικά ήσαν από τα καλύτερα της Μακεδονίας όπως γράφει ο καθηγητής της αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ Ν. Μουτσόπουλος που έχει ασχοληθεί με τα αρχοντικά της Μακεδονίας, της Κωνσταντινούπολης και των Βαλκανίων. Όλα τα αρχοντικά είχαν περίτεχνη αρχιτεκτονική κατασκευή με ιστορία ευρωπαϊκής κουλτούρας. Και μάλιστα στα χρόνια της Οθωμανικής σκλαβιάς, που μετέδιδαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό στην Πόλη. Είναι μεγάλη προσφορά στην ιστορία της πόλης που τα δύο τελευταία χρόνια παρουσίασε τα αρχοντικά μας με φωτογραφίες , ο σύλλογος Κοζανιτών Θεσσαλονίκης « Ο Άγιος Νικόλαος» στο περιοδικό Ελιμειακά, που εκδίδει κάθε εξάμηνο, περιγράφοντας τη σύνθεσή τους , τους ιδιοκτήτες και το έτος κατασκευής. Μια εργασία πολιτιστική και αξιόλογη για την ιστορία της Κοζάνης και τον πολιτισμό της , από τον φίλο γιατρό Στράτο Ηλιαδέλη και δ/ντή της σύνταξης του περιοδικού. Οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του αειμνήστου φίλο μας Αργύρη Κούντουρα αρχαιολόγο ερευνητή που είχε την έμπνευση να τραβήξει φωτογραφίες στα εναπομείναντα σπίτια αρχοντικά στη δεκαετία του ’50. Άλλωστε από αρχοντικό της Κοζάνης της οικογενείας Τσιμηνάκη υπάρχει ολόκληρο Δωμάτιο- ξυλόγλυπτο στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα, που προβάλλεται η υψηλή ξυλογλυπτική τεχνική των σπιτιών των Κοζανιτών των περασμένων αιώνων. Με την παρουσίαση των αρχοντικών δίνεται η ευκαιρία να τα γνωρίσουν οι νέες γενιές. Εμείς προλάβαμε να δούμε μερικά αρχοντικά και σε ποιους χώρους ήσαν . Πολλά ήσαν στον «Γκιουλέρ- μαχαλά». Όπως ελέγετο παλιά η ανατολική πλευρά της πόλης.
Ελπίζουμε να πρυτανεύσει το χρέος προς την ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό της πόλης, από την νέα δημοτική αρχή και να αναστυλώσει το πηγάδι- «αρβανίκος» όπως ήταν στα παλιά χρόνια.
Δημοσιεύω φωτογραφία ομοιώματος ενός υπαρκτού πηγαδιού στον αύλειο χώρο του Επισκοπείου, το οποίο αναστύλωσε ο γνωστός αρχιτέκτονας και θιασώτης της Μακεδονικής αρχιτεκτονικής Πολυνείκης Αγγέλης, συνεργαζόμενος με τον καθηγητή του Ν. Μουτσόπουλο. Και όπως μου είπε, έχει πολύ νερό ο αρβανίκος.
Γιάννης Κορκάς Γράφτηκε την 11-10-2014 ημέρα απελευθέρωσης της Κοζάνης