Για τον Σοπενχάουερ, η ανθρώπινη επιθυμία ήταν μάταιη, άλογη, ακαθοδήγητη, και κατ΄επέκταση, αυτό ίσχυε για όλο το σύνολο της ανθρώπινης δράσης.
Η Βούληση είναι μια μεταφυσική οντότητα που ελέγχει όχι μόνο τις πράξεις του ατόμου, αλλά εν τέλει και όλα τα παρατηρήσιμα φαινόμενα. Αυτό δε, που ονόμαζε Βούληση, ο Σοπενχάουερ, δεν ήταν άλλο από αυτό που ο Καντ ονόμαζε «πράγμα καθαυτό».
Και είναι αυτή η μεταφυσική ανάλυση της Βούλησης, καθώς και η άποψή του πάνω στο κίνητρο και την επιθυμία, σε συνδυασμό με τον αφοριστικό τρόπο γραφής του, που επηρέασαν πολλούς ανθρώπους του πνεύματος, όπως ο Φρειδερίκος Νίτσε, ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, ο Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Σίγκμουντ Φρόιντ, ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες και πολλοί άλλοι.
Στην ηθική του θεωρία πρότεινε ότι υπάρχουν τρία κύρια ηθικά ελατήρια: η συμπόνια, που είναι το κύριο κίνητρο της ηθικής έκφρασης, η μοχθηρία και ο εγωισμός, τα οποία είναι εκφυλισμένες εναλλακτικές ηθικές εκφράσεις. Εντύπωση επίσης προκαλεί το ό,τι είχε μια ξεκάθαρη ιεραρχική σύλληψη πάνω στην ανθρώπινη φυλή, αποδίδοντας φυλετική ανωτερότητα στις βόρειες, «λευκές» φυλές, λόγω της ευαισθησίας τους και της δημιουργικότητας τους.
Έγραψε ότι :
«οι σημαντικότεροι πολιτισμοί και κουλτούρες, πέραν των αρχαίων Ινδών και Αιγυπτίων, παρατηρούνται αποκλειστικά στις λευκές φυλές, ενώ ακόμη και με πολλούς σκουρόχρωμους ανθρώπους, η κυρίαρχη κάστα ή φυλή, έχει πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα από τους υπόλοιπους και κατά συνέπεια, επιλέγει τη μετανάστευση, π.χ οι Βραχμάνοι, οι Ίνκας και οι κυρίαρχοι των νήσων του Ειρηνικού. Όλο αυτό οφείλεται στο γεγονός του ότι η αναγκαιότητα είναι η μήτρα της εφευρετικότητας, καθώς εκείνες οι φυλές που μετανάστευσαν στο βορρά και σταδιακά έγιναν λευκές, έπρεπε να αναπτύξουν όλες τις πνευματικές δυνάμεις και να εφεύρουν ή να τελειοποιήσουν όλες τις τέχνες στη συγκρουσιακή τους σχέση με την ανάγκη, τη θέληση και την ανέχεια, που τις διάφορες μορφές τους, επέφερε το κλίμα».
Πέραν τούτου, ήταν κατάφορα αντίθετος προς τη διαφορετική μεταχείριση των ανθρώπων ανάλογα με τη φυλή τους, όντας ένθερμος εχθρός της δουλείας και υποστηρικτής του κινήματος για την κατάργησή της. Φαίνεται πως μελέτησε επισταμένως τις αρχές του Βουδισμού και άλλων ανατολικών θρησκειών και κοσμοθεωριών και σίγουρα δέχθηκε κάποιες επιρροές, που είναι ορατές στη διατύπωση της άποψής του σχετικά με την αέναη κίνηση του «βούλεσθαι», στην οποία βλέπει κάτι το απατηλό, καθώς η ικανοποίηση μιας ανάγκης αποτελεί αφετηρία της επόμενης μέσα σ΄έναν κύκλο που δεν σταματά ποτέ. Από τα δύο συναισθήματα που γεννά αυτή η διαδικασία – τον πόνο και την ευχαρίστηση – δίνει έμφαση στο πρώτο και υποστηρίζει ότι για να ξεφύγουμε από αυτό πρέπει να απαλλαγούμε από τη βούληση.
Ηλίας Κ Μάρκου
[email protected]