Προσθέτουμε σήμερα ένα κείμενο με άλλου είδους χαρακτηριστικά της ντοπιολαλιάς (ιδιομορφίες, χαρακτηριστικά κλπ). Όπως βλέπεται, σιγά σιγά , δεν είναι απλώς μια ντοπιολαλιά, αλλά ίσως ένα γλωσσικό ιδίωμα με πολλά στοιχεία μιας γλώσσας (ομιλείται, γράφεται, συντάσσονται κείμενα, έχει γραμματική κλπ) …Πάμε λίγο με ιδιομορφίες και πως χρησιμοποιούνται διάφορα στοιχεία, λέμε λοιπόν:
Στ ιτουνιά= στη γειτονιά , στς ιτουνιές= στις γειτονιές. Η φαμπλιά = η οικογένεια, στ φαμπλιά = στην οικογένεια, στς φαμπλιές = στις οικογένειες ( θα το γράφαμε-λέγαμε στς οικουγένιεις)
Στν προυβατίνα = στην προβατίνα. μι τν προυβατίνα = με την προβατίνα. Στς προυβατίνις = στις προβατίνες (έκφραση: πήγαμι στς προυβατίνις, κι τς έρξαμι ψίχα λόντζια , στα παρμακλίκια…)
Η πτιά = η πυτιά, μι πτιά = με πυτιά, στν πιτιά = στην πιτιά, στς πτιές= στις πιτιές, απ τν πτιά = από την πυτιά
Τ γιόμσα = τη γέμισα, τς γιόμσα = τις γέμισα . τν ίφιρα = την έφερα. Τς ίφιρα = τις έφερα , τς ιφιρέτι; = τις φέρατε; Τν πήγα = την πήγα τς πίγιτι; = τις πήγατε;
Τουν έγραψα = του έγραψα, τν έγραψα = της έγραψα, τό γραψα = του έγραψα
Νε ουμιλούσαν, νε ίγλιπαν νε σκαλνιούνταν ντιπ = δεν μιλούσαν, δεν έβλεπαν δεν κουνιόταν καθόλου
Ίντους = αυτος είναι, ΄΄Ιντιν = αυτή είναι, Ίντου= αυτό είναι. ( εκφρ. Ίντους πουπαν = είναι από πάνω). Γιά τους = νάτος, γιάτιν = νάτη γιάτου = νάτο
Δε γένιτι = δεν γίνεται, δε γιένουνταν = δεν γινόταν . Δε θμούμι = δε θυμάμαι νε θμούνταν, νε ίξιραν = δεν θυμόταν και δεν ήξεραν. Μούπις= μου είπες, τουν ίπις = του είπες τν είπα = την είπα τς ίπα = τους είπα
Τάφκα = τα άφησα, αφκέτα = άφησέ τα άφκέτην η άφκειν = άφησέ τη
Κιμίς = και εμείς, οντάρθα= όταν ήρθα. Πουπίς η ξουπίς = από πίσω, άιντι άχαρ = άιντε καημένη. Γιάμι = νάμαι, γιάτς = νάτοι, γιάτις = νάτες, γιάτα = νάτα. Ντίπ=καθόλου, συγκρ = ντίπκαντίπ, υπερθ. Ντιπ-ντιπ καντιπ. Τίπουτας = τίποτα, συγκρ = καντίπουτας, υπερθ= ντιπ καντιπουτας
Θάρουμ= ίσως, μακάρι, σίντας= κάθε φορά, γιατ’ αυτό= γι αυτό
Κακούν του κακ= κακήν κακώς, ούδι ετς= έτσι όπως είναι
Σκλί= σκλέινους, ασήμ= ασμέινους, ξύλου = ξλέινους σίδιρου= σιδιρέινους
Σκλίσιους, γουρνίσιους, γουμαρίσιους η γουμαρνός, κανανκιρό, καναγκιρίσιους
Πιδί= πιδόπκου η πιδούλ’, γκιούμ= γκιουμόπκου η γκιουμούλ’, πλί= πλόπκουμ η πλούλ’ σκλί= σκλόπκου η σκλούλ’, κτι=κτόπκου η κτούλ’
Νουντάς= νουντόπκους, πόρτα= πουρτόπκ, φουκάλ=φουκαλόπκ
Κακός= κακούτσκους, μκρός= μκρούτσκους, φιρός= φιρούτσκους, λιψός= λιψούτσκους ζουρλός= ζουρλούτσκους
Σαλός=σαλάδ, ζουρλός=ζουρλάδ, μουρός=μουράδ
Λέρα=λέραβους,λέραβ, λέραβου λίγκας= λίγκαβους, λίγκαβ, λίγκαβου μύξας= μύξαβους, μύξαβ, μύξαβου, ψώρας= ψώραβους, ψώραβ , ψώραβου
Αρθρα
Ου παπτσής, τ παπτσή, τουν παπτσή, παπτσή
Οι παπτσίδις, τουν παπτσήδουν, τς παπτσίδις, παπτσίδις
Ου αγανατζής, τ αγανατζή, τουν αγανατζή , αγανατζή
Οι αγανατζίδις , τουν αγανατζήδουν, τς αγανατζίδις, αγανατζίδις
Η αλούπα, τς αλούπας, τν αλούπα, αλούπα
Οι αλούπις, τουν αλούπων , τς αλούπις αλούπις
Η αρνίθα, τς αρνίθας, τν αρνίθα, αρνίθα
Οι αρνίθις κι τ’ αρνίθια, τουν αρνίθουν, τς αρνίθις, αρνίθις
Του πιδί, τ πιδιού, του πιδί, πιδί
Τα πιδιά, τουν πιδιών, τα πιδιά, πιδιά
Ουσιαστικά
Ου τζιουμπάνους, τ τζιουμπάνου, του τζιουμπάνου, τζιουμπάνου
Οι τζιουμπαναίοι (η οι τζιουμπαναραίοι) τουν τζιουμπαναίων, τους τζιουμπαναίους, τζιουμπαναίους
Ου νοικουκύρς….οι νγκουκυραίοι η οι νοικουκίρδις, ου δάσκαλους- οι δασκάλοι κι οι δασκαλαίοι. Ου καφές-οι καφέδις κι τα καφέδια. Ου τινικές-οι τινικέδις κι τα τινικέδια. Ου τζιτζβές-οι τζιτζβέδις κι τα τζιτζβέδια. Ου τσέντζιρς – οι τσέντζιρ κι τα τσιντζιρέδια. Η αρνίθα-οι αρνίθις κι τ αρνίθια
Υποκοριστικα
Ουτσκους, ουτσκ, ούτσκκου =μκρουτσκους, μκρουτσκ, μκρουτσκου
Όπκους, όπκ, όπκου =νουντόπκους, νουντόπκ νουντόπκου
Ουρλός, ουρλή ουρλάδ=βουρλός, βουρλή βουρλάδ
Αντωνυμιες
α)προσωπικες
ιγώ, ιμένα, ιμείς ιμάς
ισύ,ισένα ,ισείς ισάς
αυτός, αυτή αυτό-αυτοί αυτές αυτά
αφνού, αφνής αυνού= αυτουνού, αυτηνής αυτουνού
β) κτητικές
θκόσμ, θκήμ , θκόμ=δικός μου δική μου δικό μου
θκόμσμας, θκήμας, θκόμας=δικός μας δική μας ,δικό μας…. ………………………………………….
ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΩ..(ΟΠΩΣ πχ ΡΗΜΑΤΑ… ένα παράδειγμα)
ΡΗΜΑ : ΡΙΧΝΟΥ κι ΦΤΕΥΟΥ
Οριστ. Ενεστ=ρίχνου, ρίχντς, ρίχν, ρίχνουμι ρίχντι, ρίχν
Φτεύου, φτεύς ,φτεύ, φτεύουμι , φτεύτι, φτεύν
Προστ ενεστ=ρίχνι, ρίχντι. Φτεύι , φτεύτι
Παρατ =ερχνα, έρχνις έρχνιν, έρχναμι, έρχνιτι, έρχναν
φύτιυα, φύτιυις, φύτιυιν, φύτιυάμι, φιτιυέτι, φύτιβαν
Ορ. Αορ=έρξα, έρξις,έρξιν, έρξαμι ,έρξιτι, έρξαν
φύτιψα, φύτιψις φύτιψιν, φυτιψάμι, φύτιψέτι, φύτιψαν
Πρ. αορ=ρίξι, ρίξτι. φύτιψι, φυτιψέτι
Μ εξακολ.= θα ρίχνου . θα φτεύου
Μ. στ. = θα ρίξου. Θα φτέψου
Υπερς=είχα ρίξ. Είχα φτέψ
Ορ. Ενεστ=ρίχνουμι, ρίχνισι, ρίχνιτι, ριχνουμέστι, ρίχνιστι, ρίχνουντι φτεύουμι, φτεύισι, φτεύιτι, φτέυουμέστι, φτέυιστι, φτέυουντι
Παρατ=ρίχνουμαν, ρίχνουσαν ρίχνουνταν, ριχνουμάσταν, ριχνουσάσταν, ρίχνουνταν φτεύουμαν, φτεύουσαν, φτεύουνταν φτέυουμάσταν, φτέυουσάσταν, φτέυουνταν
Ορ αορ=ρίχκα,ρίχκις, ρίχκι, ρίχκαμι, ρίχκιτι ,ρίχκαν. Φτεύκα, φτεύκις, φτεύκι, φτεύκαμι, φτεύκιτι, φτεύκαν
Πρ. αορ=ρίξ, ρίξας.φτέψ, φτέψας
Μ. εξακολ= θα ρίχνουμι . θα φτεύουμι
Μ στ= θα ριχτώ. Θα φυτιφτώ
Υπερς=είχα ριχτεί. Είχα φυτιυτεί
Μετοχη= ριγμένους, ριγμέν, ριγμένου . φυτιμένους, φυτιμέν, φυτιμένου
