Η ύπαρξη, κατά τον Κίρκεγκορ, συγκροτείται από αντιφατικά διαλεκτικά στοιχεία, το χρονικό και το αιώνιο, είναι σύνθεση του χρονικού και του αιώνιου. Και είναι αυτή η σύνθεση που δημιουργεί την τραγικότητα της υπάρξεως.
Για να ζήσει κάποιος μια τέτοια τραγικότητα, στο ασυμβίβαστο χρονικού και αιωνίου – μια και υπάρχει ανάμεσα σε αυτές τις διαστάσεις άπειρη ποιοτική διαφορά – είναι απαραίτητη προϋπόθεση να αφυπνιστεί από το λήθαργο του χρονικού, να σπάσει την κρούστα της νάρκης και να δει με τη διαλεκτική κίνηση της ίδιας της υπάρξεως την αντιφατικότητα τούτη και να νοσταλγήσει το αιώνιο, αφού το χρονικό είναι πτώση και μηδενισμός.
Ο Δανός στοχαστής έδειξε την αποστροφή του στον ορθολογισμό και την ιδεοκρατία, επειδή με τα αφηρημένα τους σχήματα θεωρούσε πως δεν μπορούν να μιλήσουν ούτε για το Θεό, ούτε για τον άνθρωπο και τα προβλήματά του.
Η νέα κατηγορία που εισάγει και παραμερίζει το λόγο, η υποκειμενικότητα της υπάρξεως, είναι το μέσο που μπορεί να προσεγγιστεί ο Θεός. Μόνο μέσω της υποκειμενικότητας της υπάρξεως και της οδύνης της μπορεί να προσεγγιστεί ο Θεός.
Σε αυτή τη σχέση ο άνθρωπος συναντάει το Θεό και ο Θεός τον άνθρωπο. Αφύπνιση της υπάρξεως σημαίνει, αγωνία, ενοχή, ανία, φόβο, αναζήτηση και τελικά συνάντηση του Θεού.
Σε αρκετά από τα έργα του συνέχισε να εστιάζεται στην επιδερμικότητα με την οποία επιχειρεί ο «όχλος» να περιορίσει και να καταπνίξει το άτομο που ξεχωρίζει. Μέρος της ανάλυσης του όχλου αποτελεί η συνειδητοποίηση του Κίρκεγκορ ότι η χριστιανική εκκλησία, και πιο συγκεκριμένα η Εκκλησία της Δανίας, βρίσκεται σε κατάσταση παρακμής και απαθλίωσης.
Ο χριστιανικός κόσμος, έλεγε, έχει χάσει το δρόμο του αναφορικά με την χριστιανική πίστη και πλέον αγνοεί, διαστρεβλώνει ή υπηρετεί μόνο στα λόγια τις αρχικές χριστιανικές διδασκαλίες.
Σχετικά με τη ρηχότητα του αποκαλούμενου «χριστιανικού τρόπου ζωής», έγραψε αρκετές κριτικές σε έργα του, όπως η «Χριστιανική Πραγματεία», τα «Έργα Αγάπης» και οι «Πραγματείες Διάπλασης Ποικίλων Πνευμάτων».
Ηλίας Κ Μάρκου
iliaskmarkou@yahoo.gr
