Ο Θεός πριν και μετά το Χριστό

Πως βιώνεται η σχέση του Θεού με τον άνθρωπο μέσα στους δύο κόσμους, τον αρχαίο (της φιλοσοφίας) και τον χριστιανικό (πριν και μετά Χριστό);

Η φιλοσοφική προσέγγιση του θείου γίνεται με τη δύναμη και τη βοήθεια της ανθρώπινης διάνοιας και μόνο, ενώ μέσα από τα ιερά κείμενα της Αγίας Γραφής είναι ο ίδιος ο Θεός που προσεγγίζει τον άνθρωπο και του αποκαλύπτεται, δηλαδή δεν υπάρχει μια κοσμογονία που είναι συγχρόνως και θεογονία. Στην Αγία Γραφή έχουμε μια σαφή διάκριση μεταξύ του Θεού και των δημιουργημάτων του, μια διάκριση που την υπογραμμίζουν με την ερμηνευτική τους διδασκαλία οι Πατέρες της Εκκλησίας και ιδίως με τη χρήση των όρων κτιστό και άκτιστο.

Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, μπορεί να αναφέρονται σ΄ένα απρόσωπο θείο, αλλά ο Θεός της Βίβλου δημιουργεί εκ του μη όντος και δεν κοσμεί απλώς την προϋπάρχουσα ύλη της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Και τελικά ενώ στη φιλοσοφία η έννοια του θείου συλλαμβάνεται μόνο διανοητικά και αποδεικνύεται μόνο λογικά, για τους πατέρες ο Θεός δεν είναι γνώση, είναι αποδοχή. Είναι αγάπη και όχι αφηρημένη έννοια για επαλήθευση, είναι ζήτημα εμπιστοσύνης και όχι υπολογισμού. Η κλασική φιλοσοφία  ήταν δημιούργημα ανθρώπων και μπορεί να επηρέασε βαθύτατα την ανθρώπινη σκέψη και την ιστορία του παγκόσμιου πολιτισμού γενικότερα, αλλά η γνώση του Θεού δε θα μπορούσε να είναι υπόθεση του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη ή και οιουδήποτε άλλου σοφού.

Για τον Κλήμη Αλεξανδρείας, αλλά και για όλους τους πατέρες της Εκκλησίας, ο Θεός δεν είναι επιστημονικός γιατί είναι αναπόδεικτος. Ο Θεός είναι πέρα από την ανθρώπινη γνώση και ανεξάρτητος από την ανθρώπινη σκέψη, αφού αποκαλύπτεται εμπειρικά, βιωματικά, στον άνθρωπο και μέσα από την προσωπική σχέση. Αυτή η αποκάλυψη μπορεί να έγινε μία φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, αλλά ήταν για πάντα. Όσο για τον ερχομό του Ιησού Χριστού στον κόσμο κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως πρόκειται για το κοσμοϊστορικό εκείνο γεγονός που διαπέρασε από άκρη σ’άκρη την ανθρωπότητα και σημάδεψε για πάντα την ιστορία της.

Η διδασκαλία του, διαδόθηκε παντού και απελευθέρωσε τον άνθρωπο από τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες, τις πλάνες και τα ψεύδη, από τις μυθοπλασίες και τα είδωλα. Ο χριστιανισμός, παρά τους ανελέητους διωγμούς, τα βασανιστήρια και τις θηριωδίες κατά των πρώτων χριστιανών, αγκάλιασε όλη την οικουμένη, όλους τους λαούς και τις φυλές του κόσμου, γιατί είναι η μόνη αληθινή «φιλοσοφία». Στα άγρια εκείνα χρόνια, οι άνθρωποι που είχαν πιστέψει στο Χριστό, συγκεντρώνονταν σε μυστικές κρύπτες και σε κατακόμβες για να λατρέψουν το Θεό και Σωτήρα τους, μέχρι που η θριαμβεύουσα Εκκλησία αγκάλιασε ολόκληρη την οικουμένη, αφού μέχρι και οι διώκτες του χριστιανισμού έτρεχαν για να βαπτιστούν. Σήμερα παιδί μου, σε όλα τα μέρη του κόσμου, στον αναπτυγμένο, υπανάπτυκτο και αναπτυσσόμενο κόσμο, στους πολιτισμένους και λιγότερο πολιτισμένους λαούς, υπάρχουν μεγαλοπρεπείς ναοί, αυτοσχέδιοι ναΐσκοι, εξωκκλήσια και εικονοστάσια, ενώ ασταμάτητα κτίζονται καινούργια.

Δεν υπάρχει άλλο παρόμοιο προηγούμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας και φυσικά ούτε πρόκειται να υπάρξει στο μέλλον.

Ηλίας Μάρκου