Στη δυτική Αφρική του 19ου αιώνα οι Γάλλοι αναπλέουν τον ποταμό Σενεγάλη και οι Βρετανοί θέτουν υπό τον έλεγχό τους το νησί της Ζανζιβάρης έξω από την ανατολική ακτή για να καταπολεμήσουν το αραβικό δουλεμπόριο.
Το 1866 στη νότια Αφρική ανακαλύπτονται διαμάντια, ενώ τρία χρόνια αργότερα διανοίγεται η διώρυγα του Σουέζ που συνδέει το αιγυπτιακό λιμάνι του Πορτ Σάιντ στη Μεσόγειο με την Ερυθρά θάλασσα. Το 1874 ο Χένρι Μόρτον Στάνλεϊ ανακαλύπτει στο Μπορούντι, τις πηγές του Λευκού Νείλου και οι Βρετανοί εισβάλλουν στο έδαφος των Ασάντι στη δυτική Αφρική.
Το 1882 οι Βρετανοί αναλαμβάνουν τον έλεγχο της κυβέρνησης της Αιγύπτου, ενώ δυο χρόνια αργότερα μετά το συνέδριο του Βερολίνου, ιδρύεται το ελεύθερο κράτος του Κονγκό υπό την κυριαρχία του Λεοπόλδου Β’ του Βελγίου.
Με τη συνθήκη της Ελιγολάνδης, το 1890, οριοθετούνται τα βρετανικά και γερμανικά προτεκτοράτα στην ανατολική Αφρική, ενώ το 1898 οι Βρετανοί συντρίβουν στο Ομντουρμάν το στρατό των Μαχντιστών και την επόμενη χρονιά ξεσπά πόλεμος μεταξύ Βρετανών και των Μπόερ στη νότια Αφρική.
Αυτή η πανοραμική θέαση ιστορικών γεγονότων, δέκα εννέα αιώνες μετά την παρουσία του Ιησού Χριστού στον κόσμο, οδηγεί αναπόφευκτα τον προβληματισμό μας πολύ μακριά και την κριτική στα άκρα, αναζητώντας τις πραγματικές προθέσεις του ιμπεριαλιστικού πνεύματος των Ευρωπαίων και της αποικιοκρατίας γενικότερα.
Το ερώτημα που επανέρχεται διαρκώς, είναι κατά πόσο οι Ευρωπαίοι χρησιμοποίησαν το χριστιανισμό για την υλοποίηση των σχεδίων τους.
Αν, δηλαδή, πίσω από τη βιτρίνα του ιεραποστολικού έργου κρύβονταν και άπληστα οικονομικά συμφέροντα με την εκμετάλλευση των αυτοχθόνων πληθυσμών.
Πάντως, ο Ντέιβιντ Λίβινγκστον, φτάνοντας στην Αφρική ανέλαβε έναν ιεραποστολικό σταθμό στα βόρεια των συνόρων της βρετανικής αποικίας του Ακρωτηρίου και αμέσως μετά άρχισε να προγραμματίζει αποστολές στις άγνωστες περιοχές της Αφρικής που ποτέ δεν είχαν επισκεφθεί Ευρωπαίοι.
Οι ιατρικές σπουδές του έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιεραποστολική εκπαίδευση και θεώρησε καθήκον του να προσφέρει στους λαούς της Αφρικής όχι μόνο τη χριστιανική θρησκεία, αλλά και τα ευεργετήματα που παρέχουν στον άνθρωπο η ιατρική και η σύγχρονη επιστήμη.
Οι προωθημένες απόψεις του, όμως, δεν συγκινούσαν τους πολιτικούς που αποφάσιζαν για την επίσημη πολιτική της Βρετανίας, αλλά σε λαϊκό επίπεδο το μήνυμά του γνώρισε έντονη απήχηση και διαδόθηκε πέρα από τις βρετανικές ακτές, συμβάλλοντας στο πατερναλιστικό ηθικό κλίμα, στο οποίο ρίζωσε η αποικιοκρατία.
Ηλίας Κ Μάρκου
[email protected]