Πλάσματα με υπεράνθρωπες ικανότητες

Μπορεί η σχέση μεταξύ συνείδησης και εγκεφάλου να μην απασχολεί ιδιαίτερα τους θετικούς επιστήμονες, αλλά κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον των φιλοσόφων για τους περισσότερους των οποίων παραμένει ζήτημα πρώτης προτεραιότητας. Κατά την άποψη σύγχρονου Αμερικανού φιλοσόφου, το ζήτημα που τίθεται στο τραπέζι της επιστημονικής έρευνας και μελέτης και το οποίο πράγματι δείχνει να κερδίζει έδαφος, είναι το αν ο άνθρωπος από όλα τα όντα του πλανήτη είναι το μοναδικό με νοημοσύνη και συνείδηση. Όπως χαρακτηριστικά λέει, δεν ξέρουμε αρκετά για τη νοημοσύνη άλλων ζώων ώστε να είμαστε ακριβοδίκαιοι στην εκτίμηση και κρίση μας, αλλά αν ανατρέξουμε στον Καρτέσιο θα συναντήσουμε μια βασική διάκριση ανθρώπων και άλλων ζώων. Αυτή έχει να κάνει με το ότι οι άνθρωποι διαθέτουν ένα ορισμένο είδος γλώσσας, το οποίο μας δίνει την ικανότητα για ευφυή συμπεριφορά και που υπερβαίνει κατά πολύ οποιαδήποτε άλλη κάποιου ζώου.

Και καταλήγει με αφοπλιστική ειλικρίνεια: Όσο εύκολη είναι η απάντηση της φιλοσοφίας στο ερώτημα της σχέσης μεταξύ συνείδησης και εγκεφάλου, άλλο τόσο εξαιρετικά δύσκολη είναι η απάντηση στο ερώτημα νευροβιολογικής φύσεως, «πως ακριβώς λειτουργεί ο εγκέφαλος – ποια νευροβιολογική διαδικασία παράγει και ποια συνειδητή κατάσταση;» Αυτό, όμως, ουδόλως απασχολεί και προβληματίζει όλους αυτούς που σήμερα ονειρεύονται τον βιονικό άνθρωπο με αφορμή την πρόοδο και τα επιτεύγματα της σύγχρονης νευροχειρουργικής επιστήμης. Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα για τις αντοχές του δικού μας προβληματισμού!

Στη χώρα μας η λεγόμενη νευροτροποποίηση χρησιμοποιείται και εφαρμόζεται αλλά ευτυχώς μόνο για θεραπευτικούς σκοπούς, δηλαδή για τη βελτίωση της μνήμης του ανθρώπου ή της σεξουαλικής του δραστηριότητας. Συμβαίνει, όμως και το εξής: Η παρέμβαση της νέας τεχνολογίας με κάποιο ειδικό ηλεκτρόδιο στον εγκέφαλο, που γίνεται για τη θεραπεία χρόνιων ασθενειών, εξακριβώθηκε πως μπορεί να δημιουργήσει στον άνθρωπο και άλλες εξαιρετικές ικανότητες, όπως λ.χ η τηλεκίνηση. Το ότι αυτή η τεχνολογία είναι διαθέσιμη στην αγορά και τα όρια τής χρήσης της ανέλεγκτα, κατευθύνει τον προβληματισμό μας στην ανησυχία και μόνο.

Μπορεί σήμερα να τίθεται ξανά το ζήτημα του βιονικού ανθρώπου, αλλά η ιδέα προέκυψε στις αρχές της δεκαετίας του εξήντα (1960) και καλλιεργήθηκε έντονα εξαιτίας του μεγάλου ενθουσιασμού της εποχής για τις διαστημικές αποστολές. Τότε ήταν, λοιπόν, που σφηνώθηκε στο μυαλό κάποιων επιστημόνων η ιδέα της δημιουργίας του διαστημικού υπερανθρώπου που θα τους έλυνε όλα τα σοβαρά προβλήματα, όσον αφορά τις αντίξοες συνθήκες του διαστημικού περιβάλλοντος.

Κοινή ήταν η πεποίθηση τότε πως η επιτυχία επανδρωμένων αποστολών (γυναίκες αστροναύτες δεν είχαμε ακόμα) για πολύ μακρινά ταξίδια στο Διάστημα, είναι άμεσα εξαρτημένη με την επιτυχία δημιουργίας «υβριδικών» ανθρώπινων πλασμάτων με υπεράνθρωπες ικανότητες. Κι αυτές, φυσικά, θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν μόνο με την εμφύτευση και την ενσωμάτωση μηχανών στο ανθρώπινο σώμα. Εκείνη την εποχή του ψυχρού πολέμου, μέσα σε αυτήν την παραζάλη του ανταγωνισμού, για την κατάκτηση του διαστήματος, δοκιμάστηκαν σε μυστικά εργαστήρια πολλές μέθοδοι για την αύξηση των ικανοτήτων και των αντοχών του ανθρώπου. Προς τα έξω, προς την παγκόσμια κοινή γνώμη με πολύ αόριστο και καθησυχαστικό τρόπο μιλούσαν για επιστημονικές προσπάθειες βελτίωσης της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου.

Μιλούσαν σε όλη τη διάρκεια αυτής της εξελικτικής διαδικασίας και μέχρι σήμερα για το επιστημονικό επίτευγμα της ενσωμάτωσης κάποιων ειδικών πρόσθετων τεχνητών οργάνων στο βιολογικό σώμα του ανθρώπου, τα οποία θα μπορούσαν να συνεργαστούν με τα υπόλοιπα όργανα, με τις φυσιολογικές βιολογικές δομές αυτού και να αυξήσουν σημαντικά τις ικανότητες του οργανισμού. Πρώτοι που παρακολουθούν με ενδιαφέρον αυτές τις εξελίξεις και προσμένουν να καρπωθούν οφέλη για τη διερεύνηση των επιχειρημάτων τους ήταν και είναι οι αρνητές του Θεού. Την ιδέα για την κατασκευή του βιονικού ανθρώπου, ενός «πλάσματος» που ξεπερνάει και τα πιο ακραία σενάρια της επιστημονικής φαντασίας, οι μόνοι που την επικροτούν αβασάνιστα σήμερα είναι οι αθεϊστές. Αυτά, όμως, τα σενάρια εύλογο είναι να προκαλούν τρόμο.

Ηλίας Μάρκου