Δρ Ευστράτιος Παπάνης (papanis@papanis.com)
Τι προκαλεί την κατάχρηση της εξουσίας
.
Η εξουσία, η άσκηση επιρροής και η ηγεσία είναι προϋπόθεση για την ύπαρξη και διατήρηση κάθε κοινωνικής ομάδας. Η κατάχρηση, όμως, της δύναμης και της υπεροχής, είναι σύμφυτη με τον άνθρωπο και αποδίδεται:
1. Στον ανταγωνισμό για την κατοχή κοινών (και συνήθως ανεπαρκών) υλικών, οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών, ανθρώπινων πόρων.
2. Στην διεκδίκηση ζωτικού χώρου και στον αγώνα για καταχρηστική διατήρηση κεκτημένων,
3. Στην παγιωμένη συγκρουσιακή κουλτούρα οργανισμών, ώστε να αναδεικνύονται οι καπηλευτές και οι κόλακες.
4. Στην έλλειψη δικαιοσύνη ή, στην εσκεμμένη παρερμηνεία της, στην πολυνομία και στον ανεξέλεγκτο διαμοιρασμό προνομίων.
5. Στην αυθαίρετη τάση για έλεγχο των θετικών και αρνητικών ενισχύσεων προς τους υφιστάμενους
6. Στην ανασφάλεια, στην κάλυψη αισθήματος κατωτερότητας ή στην έκθεση σε αγχωτικό και άγνωστο περιβάλλον
7. Στον φόβο για κάθε τι νέο ή καινοτόμο και στη ρητορική μίσους
8. Στην υπερεκτίμηση των χαρακτηριστικών της έσω-ομάδας και την απαξίωση τοθ διαφορετικού
9. Στην διατήρηση συμμαχιών και στην διαιώνιση λανθανουσών διαδικασιών
10. Σε άλλους συναισθηματικούς παράγοντες, σε ερωτικές μικροπρέπειες ή σε πάλη για γρήγορη κοινωνική αναγνώριση
11. Στην έπαρση, στον εγωισμό, στην φιλαυτία
12. Στην νοσηρή επικοινωνία, στους μηχανισμούς άμυνας και σε κακώς προσδιορισμένα κίνητρα
13. Στις αρχές και αξίες τοπικής κοινότητας, που δεν προάγουν το κλίμα αξιοκρατίας και συλλογικότητας.
14. Σε παιδικές αναμνήσεις κακοποίησης ή θυματοποίησης
15. Στην εκδήλωση καταπιεσμένων συναισθημάτων, η οποία εκρήγνυται μέσω της ανωνυμίας του Διαδικτύου ή διά του απυρόβλητου ορισμένων υψηλών θέσεων
16. Στην αλλοίωση της αυθεντικότητας της προσωπικότητας, εξαιτίας της συμμετοχής σε ομάδες εκφοβισμού
Κάποιος μπορεί να συγκεντρώνει μερικά ή όλα από τα προαναφερθέντα, αλλά το μόνο σίγουρο είναι πως η κακή διαχείριση της ηγεσίας στον εργασιακό χώρο μπορεί να τον μετατρέψει το πεδίο σε κόλαση.
Αν αναλογιστούμε ότι η ικανοποίηση από το επάγγελμα αντιστοιχεί στο μισό σχεδόν της ποιότητας ζωής, σε συνάρτηση πάντα με την ικανοποίηση από τις συντροφικές σχέσεις, καταλαβαίνει κανείς πόσο καίριο είναι να εντοπιστούν αυτές οι συμπεριφορές, ώστε να υπάρξει έγκαιρη προφύλαξη και αντιμετώπιση.
Αναγνωρίστε τον εκφοβισμό στον εργασιακό χώρο. Από το Α στο Ω
Α. Η πλημμελής, η ανύπαρκτη ή η εσκεμμένα λανθασμένη εκπαίδευση του νέου εργαζομένου και η ανάθεση της προσαρμογής του σε αδιάφορο ή υστερόβουλο μέντορα.
Β. Η εκμάθηση κακών πρακτικών από παλαιότερους συναδέλφους και η επιτηδευμένη καλλιέργεια χαλαρού κλίματος, ώστε να υποπέσει ο άπειρος σε σφάλμα
Γ. Η ηθελημένη απόκρυψη ή διαστρέβλωση πληροφοριών με σκοπό την έκθεση του νέου εργαζομένου στα μάτια των πελατών, των συναδέλφων ή των προϊσταμένων
Δ. Ο γενικός και αόριστος προσδιορισμός των αρμοδιοτήτων, που έχει ως συνέπεια είτε την υπεραπασχόληση του νέου ή την παράβλεψη και αμέλεια σημαντικών καθηκόντων του
Ε. Οι ασαφείς κανονισμοί και διαδικασίες
Στ. Η διαρκής επίκληση δεοντολογικών κανόνων που αποτρέπουν την πράξη ή εφαρμόζονται επιλεκτικά
Ζ. Η αυθαίρετη κατανομή των ενισχύσεων και η υποκειμενική εφαρμογή στερήσεων ή ποινών
Η. Οι κακώς προσδιορισμένοι στόχοι, οι κρυφές ιεροτελεστίες, η κουλτούρα συνωμοσίας, οι αφανείς διαδικασίες και η συγκρουσιακή επικοινωνία, που μπορεί να περιλαμβάνει ύβρεις, κολακεία, υποτίμηση, κήρυγμα, επίδειξη, ψεύδος, μισή αλήθεια, προσωπικούς χαρακτηρισμούς.
Θ. Η υποκρισία και οι παραπλανητικές προθέσεις
Ι. Η υπερσυγκέντρωση εξουσιών
Κ. Η παράβλεψη του κανονιστικού πλαισίου και η προτροπή για παρανομία.
Λ. Η στέρηση ευκαιριών κατάρτισης, προαγωγής και προσωπικής ανάπτυξης
Μ. Η υπερβολική μη αμειβόμενη εργασία και τα ελαστικά ωράρια, που καθορίζονται χωρίς νομοθετικό πλαίσιο ή καθυστέρηση δεδουλευμένων
Ν. Η ανυπαρξία συμπεριφοριστικής και ολόπλευρης αξιολόγησης με κριτήρια γνωστά στον εργαζόμενο.
Ξ. Η οικειοποίηση της δουλειάς και του μόχθου του άλλου
Ο. Η παρακολούθηση υπαλλήλων χωρίς να λαμβάνουν γνώση
Π. Η μεταφορά δυναμικών και συσχετισμών από άλλα έξω-εργασιακά πλαίσια στη δουλειά
Ρ. Η δημιουργία υποσυστημάτων και υπό-ομάδων, που σφετερίζονται τη νομή της εξουσίας και των πόρων
Σ. Η σεξουαλική παρενόχληση και ο ερωτικός εκβιασμός.
Τ. Η αδιαφορία, η συγκάλυψη και η συνενοχή, που προκαλείται από την αδυναμία των πολλών να υποστηρίξουν ενεργά τον αγώνα ενάντια στην ολοφάνερη αδικία.
Υ. Η χρήση της εξωτερικής εμφάνισης ως δέλεαρ για την εργασιακή ανέλιξη εις βάρος των μοχθούντων συναδέλφων
Φ. Ο ρατσισμός, η προκατάληψη, η καχυποψία και οι στερεοτυπίες
Ψ. Η επιστράτευση όλων των νομικών και άλλων μηχανισμών εναντίον μεμονωμένων υπαλλήλων
Ω. Η στέρηση του διακαιωματος για εργασία από παλαιοκομματικούς συνδικαλιστές
Οι παραπάνω συμπεριφορές είναι ενδεικτικές και εντάσσονται στο πλαίσιο μιας νοσηρής κουλτούρας
Ο εργαζόμενος πρέπει να προστατεύεται από τους θεσμούς, τους νόμους και τους ξεκάθαρους κανονισμούς και όχι από το φιλότιμο ή το μεράκι των εργαζομένων ή των ανώτερων. Η ανέλιξη του δέον να περιγράφεται εναργώς από διαδικασίες, κανόνες, μετρήσιμα κριτήρια ποιότητας και να μην στηρίζεται σε λαϊκίστικες υποσχέσεις εργατοπατέρων και άλλων ζιζανίων, που λυμαίνονται τους επαγγελματικούς χώρους.
Η ψυχολογία και η συμβουλευτική έχουν πολλά να συνεισφέρουν στην εξισορρόπηση των αντιθέσεων και τη διαχείριση των συγκρούσεων. Η εποπτεία, η διδασκαλία ηγετικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων και οι τεχνικές διαπραγματεύσεων σε συνδυασμό με την εκμάθηση επίλυσης προβλημάτων είναι προαπαιτούμενα ενός σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος.