ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΚΟΖΑΝΙΤΗ (24) «Η αληθινή πολιτική δράση συνίσταται στη χρησιμοποίηση της γνώσης του πιθανού για την ενίσχυση των ευκαιριών του δυνατού» (Σ. Αντωνίου)

Τον περασμένο μήνα 9- Φεβρουαρίου, έδωσε ομιλία στην Κοζάνη η κ. Σούλα Σταύρου-Αντωνίου, κοινωνιολόγος καθηγήτρια του Πάντειου πανεπιστημίου. Η κ. Αντωνίου είναι κόρη του Δημητρίου Σταύρου που διετέλεσε Νομάρχης Κοζάνης το 1929 έως 1931. Τον είχε τοποθετήσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, όπως και άλλους Νομούς νέους  σπουδαγμένους στο εξωτερικό. Φαίνεται ήθελε να δώσει νέα πνοή, ευρωπαϊκή στη διοίκηση της χώρας. Ο  Σταύρου ενώ ήταν Νομάρχης Κοζάνης προσεκλήθη από το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για να διδάξει ως καθηγητής  ,  στη συνέχεια  δίδαξε  στο πανεπιστήμιο των Αθηνών .

 Η κ. Σούλα Σταύρου –Αντωνίου, ήρθε στην Κοζάνη το 1991 και  ανταμώσαμε στο Μουσείου μαζί με τον αείμνηστο Πρόεδρο Κώστα Σιαμπανόπουλο, όπου έγινε μεγάλη συζήτηση. Συγκέντρωσε πολλά  στοιχεία για την περίοδο της Νομαρχίας του πατέρας της  και από τότε θεωρεί την Κοζάνη ως δεύτερη πατρίδα της. Έχει εγγραφεί στο σύνδεσμο Κοζανιτών Αθηνών « Ο ΛΑΣΣΑΝΗΣ» ως μέλος και συμμετέχει στις εκδηλώσεις του συνδέσμου. Μάλιστα το Νοέμβριο του 2009, παρουσίασε το βιβλίο μου  «ΚΟΖΑΝΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ» στο σύνδεσμο Κοζανιτών Αθηνών.

Η Διάλεξη της κ. Σούλας Σταύρου –Αντωνίου διοργανώθηκε από το σύλλογο γυναικών Κοζάνης , σε συνεργασία με την αντιπεριφέρεια Κοζάνης, μίλησε το πρωϊ στο Κοβεντάρειο και  το απόγευμα της ιδίας ημέρας μίλησε και στην Πτολεμαϊδα, δεδομένου ότι  γνώριζε  τη Δήμαρχο κ. Βρυζίδου  με την οποία προ τριετίας,  είχαν συναντηθεί στην Αθήνα στο σύλλογο γυναικών επιστημόνων όπου η κ.  Αντωνίου ήταν αντιπρόεδρος της διοίκησης του συλλόγου και ο σύλλογος είχε προσκαλέσει και είχε  τιμήσει τις  γυναίκες που εξελέγησαν δήμαρχοι σε πόλεις της Ελλάδος , μεταξύ αυτών ήταν η κ. Βρυζίδου Δήμαρχος Εορδαίας και η κ. Ορφανίδου Δήμαρχος Βοϊου.

Η κ.  Σταύρου-Αντωνίου, μου έστειλε το κείμενο της ομιλίας της και το δημοσιεύω  γιατί είναι επίκαιρο και προέρχεται από  επιστήμονα.

Στη φωτογραφία ,από αριστερά: Ο Μάρκος  Φλώρος αναπληρωτής Δήμαρχος, Ο Γιάννης  Σόκουτης αντιπεριφερειάρχης Κοζάνης, η Ομιλήτρια κ. Αντωνίου, η Αλέκα Καρυπίδου πρόεδρος των γυναικών Κοζάνης, ο Γιάννης Κορκάς που είχε την πρωτοβουλία προσκλήσεως της κ. Αντωνίου.         

                                                                                 Γιάννης  Κορκάς

Γράφει η Σούλα Αντωνίου

«Η αληθινή πολιτική δράση συνίσταται στη χρησιμοποίηση της γνώσης του πιθανού για την ενίσχυση των ευκαιριών του δυνατού»

Pierre Bourdieu

Οι γυναικείες οργανώσεις με προεξάρχοντα τον «Πολιτικό Σύνδεσμο Γυναικών», είδαν, από το ένα μέρος να διαψεύδονται στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές οι προσδοκίες τους για την ισάριθμη εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών, ενώ από το άλλο μέρος διαπίστωσαν ότι παραβιάζονται τα θεσπισμένα από το Σύνταγμα, με το άρθρο 116 παρ.2, θετικά μέτρα υπέρ των γυναικών.
Τα κόμματα, κυρίως τα δυο μεγάλα, όχι μόνο δεν εφάρμοσαν τη δημοκρατική αρχή της ισότητας των δύο φύλων, ως αναγκαίας και ικανής συνθήκης για την εμβάθυνση και διεύρυνση της δημοκρατίας, αλλά έστρεψαν περιφρονητικά τα νώτα τους στις γυναίκες, παραλείποντας, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων να τις προεπιλέξουν για δημάρχους και να «χρίσουν», έστω και μία υποψήφια περιφερειάρχη.
Σε πείσμα των παραπάνω, από τις 9 γυναίκες που αναδείχθηκαν στο δημαρχιακό αξίωμα επί συνόλου 325 δήμων, οι μισές απ’ αυτές έλαβαν μέρος στον προεκλογικό αγώνα ως ανεξάρτητοι συνδυασμοί και τον κέρδισαν.
Αποτιμούμενα εκ πρώτης όψεως τα παραπάνω μαρτυρούν ότι οι άνδρες κομματοκράτορες, παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις τους και τα κενά περιεχομένου νομοθετήματα, στην πράξη απέδειξαν ότι δε θέλησαν να απολέσουν το μονοπώλιο της εξουσιαστικής τους αειφορίας, με το να παραχωρήσουν κατά ισομοιρία εξουσιαστικό έδαφος στις γυναίκες από τον ιστορικά ιδιοποιημένο από εκείνους δημόσιο χώρο.
Ο μικρός αριθμός γυναικών βουλευτών και δημάρχων στην Ελλάδα αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα του επιπέδου ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται η πολιτική μας κουλτούρα.
Παρατηρούμενα όμως τα πράγματα από μια άλλη σκοπιά, οδηγούν σε κάποιες αισιόδοξες σκέψεις, τις οποίες θα επιχειρήσουμε να εκθέσουμε με τη μορφή ερωτημάτων.
– Μήπως με αφορμή τις αυτοδιοικητικές εκλογές αρχίζει να αρθρώνεται ένας απονομιμοποιητικός του πολιτικού συστήματος λόγος και να συγκροτούνται στη βάση αυτού άτυπες κοινωνικές συμμαχίες, οι οποίες είτε αμέσως, με την ψήφο τους είτε εμμέσως, με την αποχή τους από την εκλογική διαδικασία αμφισβητούν ανοιχτά τη δομή, τη λογική και τις πρακτικές του πολιτικού συστήματος;
– Μήπως η κάθοδος στις εκλογές πραγματικά ανεξάρτητων αυτοδιοικητικών συνδυασμών αποτελεί δηλωτικό στοιχείο της άρνησης, των τοπικών κοινωνιών να ανεχθούν τη διείσδυση των φορέων της πολιτικής ανομίας στο εσωτερικό των γεωγραφικά διευρυμένων και με νέες αρμοδιότητες ενισχυμένων αυτοδιοικητικών ενοτήτων;
– Μήπως η κρίση ταυτότητας που μας χαρακτηρίζει, ως απότοκος της γενικευμένης κρίσης, στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται η έκπτωση αξιών-ιδεών και αρχών, αρχίζει να λειτουργεί προς την κατεύθυνση ανάδυσης νέων συνειδητοποιήσεων και σχηματισμού μιας νέας ταυτότητας, θεμελιωμένης πάνω σε ουσιαστικότερες βάσεις;
– Μήπως η κρίση, με το υπόγειο ενεργειακό φορτίο της, μπορεί να προκαλέσει τις αναγκαίες εκείνες, για τη διέγερση της συνείδησης των γυναικών, δονήσεις; Δεδομένου ότι οι γυναίκες, όντας το μισό του πληθυσμού, βλέπουν κάθε μέρα που περνάει να υποβαθμίζεται όλο και περισσότερο η ζωή τους, ως συνέπεια της συνοδοιπορίας της με την ανεργία και τη φτώχια, που τραυματίζουν το γυναικείο animus και corpus;
– Μήπως η κρίση, ως ολοκλήρωση και κορύφωση των συσσωρευμένων από το παρελθόν πολιτικών λαθών της ανδροκρατικής εξουσίας, μπορεί να γίνει ευκαιρία για την επανεκκίνηση της «χαμένης στη μετάφραση» πορείας του φεμινιστικού κινήματος και για την ανάκτηση της αυτονομίας του και της ριζοσπαστικής διεκδικητικής του ορμής;
Προς ενίσχυση αυτής της σκέψης αξίζει να αναφερθεί ότι στη Σουηδία, χώρα που προηγείται των εξελίξεων, από πλευράς ικανοποίησης, σε μεγάλο βαθμό, των γυναικείων αιτημάτων και διεκδικήσεων, υπάρχει το κόμμα της «Φεμινιστικής Πρωτοβουλίας» (Feministiskt Initiativ) με επικεφαλής την Gudrun Schyman.
Τελικά, μήπως η αναζήτηση εξόδου από την κρίση επαναφέρει στο κέντρο των πολιτικο-κοινωνικών προβληματισμών τη συζήτηση για το πρόταγμα της «αυτονομίας» (Κ. Καστοριάδης), ως ικανότητας αυτοοργάνωσης και αυτοθέσμισης της συλλογικής μας ύπαρξης και παραπέμπει στο πολίτευμα της άμεσης δημοκρατίας, όπου η «ρητή συλλογική αυτοθέσμιση» σημαίνει εξουσία των πολιτών, δηλ. «δήμο»;
Αφορμή για την διατύπωση των παραπάνω ερωτημάτων στάθηκε το γεγονός ότι στις αυτοδιοικητικές εκλογές τέθηκαν, από την κεντρική εξουσία, κατά εκβιαστικό τρόπο, διλήμματα εξω-αυτοδιοικητικού χαρακτήρα. Αξιοσημείωτο είναι ότι αρκετές τοπικές κοινωνίες έκλεισαν τα ώτα τους στις σειρήνες των κομματικών διευθυντηρίων και εξέλεξαν τους τοπικούς τους άρχοντες με αυτοδιοικητικά κριτήρια.
Με την εκλογική τους αυτή συμπεριφορά θέλησαν να δείξουν ότι δεν είναι ετεροπροσδιοριζόμενες «ετερόνομες» συλλογικότητες, αλλά ότι ατενίζουν το μέλλον με βάση τις δικές τους αξιολογήσεις, απαιτήσεις και ανάγκες.
Η εκλογή στον δημαρχιακό θώκο ανεξάρτητων γυναικείων υποψηφιοτήτων έχει μία διττή αξία και σημασία:
α) φανερώνει την βούληση του εκλογικού σώματος να αφήσει πίσω του τους αυτοματισμούς των «έξεων» (habitus κατά P.Bourdieu) και να αποσβέσει από τον αντιληπτικό του ορίζοντα τις στερεοτυπικές προκατανοήσεις για το ρόλο των δύο φύλων) σηματοδοτεί την ανάδυση ενός νέου πολιτικού υποκειμένου, το οποίο, τείνοντας να υπερβεί την εμπειρική πραγματικότητα, θέτει ως αρχή των πολιτικών ενεργειών του την «ηθική της ευθύνης» (Max Weber). Είναι αυτό που έλεγε με άλλα λόγια ο Νίκος Καζαντζάκης: «Να αγαπάς την ευθύνη, να λες εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γη και αν δε σωθεί, εγώ θα φταίω».
Αν για κάποιους τα παραπάνω δείγματα πολιτικής συμπεριφοράς θεωρούνται μειοψηφικά και ως εκ τούτου μη αντιπροσωπευτικά της πραγματικότητας, δεν παύουν να αποτελούν ευοίωνα σημάδια, να μοιάζουν με οδόσημα χάραξης μιας νέας πορείας να είναι δηλωτικά κοινωνικών ζυμώσεων.
εβαίως η εγκαθίδρυση του καινούργιου είναι μια χρονοβόρα, επίπονη και διαλεκτική διαδικασία, στην οποία κατά αμφίδρομο τρόπο λαμβάνουν μέρος, τόσο το υπερδομικό επίπεδο όσο και η βάση. Έτσι η κρίση μπορεί να ιδωθεί ως «εγκυμοσύνη της ψυχής». Η δημιουργική φαντασία είναι ικανή να συλλάβει ως «Μη-Είναι-Ακόμη (Noch- Nicht -Sein) κατά Ernst Bloch το δυναμισμό που κρύβει κάθε άνθρωπος εντός του και να διακρίνει την ανατρεπτική του ουσία.
Κάτω από αυτή την οπτική η κρίση, ως μήτρα εκκόλαψης του απρόβλεπτου του ανατρεπτικού και του καινοτόμου, απελευθερώνει την ανθρώπινη ψυχοδομή από τα «σκότη του στιγμιαίως ζειν», από το άχθος της αποουσιαστικοποιημένης ζωής και το άγος της αμοραλιστικής προσέγγισης των πραγμάτων. Δυνητικά «αντιτάσσει στην απαισιοδοξία της γνώσης την αισιοδοξία της βούλησης» (A. Gramsci). Προς την κατεύθυνση αυτή τα κοινωνικά κινήματα ως εκφράσεις του βουλησιακού και του συλλογικού είναι μία ελπίδα, που διανοίγει δρόμους για την εκτύλιξη ενός απελευθερωτικού σχεδίου και όπως λέει ο Alain Tourain τα κοινωνικά κινήματα είναι μία σημαντική συνιστώσα της πολιτικής συμμετοχής.
Η μεταξύ των κοινωνικών κινημάτων συγκρότηση συμμαχιών στη βάση ενός λίγο-πολύ κοινού νοηματικοαξιακού πλαισίου, παρωθεί στη μετατροπή της αποπολιτικοποιημένης εγωτικότητας σε πληθυντικότητα οραμάτων και αγώνων. Η τρέχουσα συγκυρία αποτελεί την πρώτη ύλη για την επεξεργασία από το ιστορικό υποκείμενο ενός εναλλακτικού του αντιπροσωπευτικού πολιτικού συστήματος σχεδίου. Σ’ αυτό το κάλεσμα της ιστορίας θα είναι κινηματικά παρούσες οι γυναίκες, με διαπιστευτήρια μια υψηλού επιπέδου φεμινιστική συνείδηση και με όπλο μια μαχητική στάση ζωής. Τέτοια που στη συγκεκριμένη συγκυρία στόχο έχει μέσω της προώθησης των πολιτικών του φύλου, την αναοριοθέτηση και ανασυγκρότηση της ίδιας της πολιτικής, την επαναενσωμάτωση της στην κοινωνία.
Επομένως η αποκατάσταση της διαταραγμένης στις μέρες μας κοινωνικής συνοχής, ενότητας και αλληλεγγύης, δεν μπορεί να γίνει εν κενώ ούτε με τους όρους μιας διαχειριστικής ανδροκρατικής εξουσιαστικής λογικής, έστω και αν στελέχη ενός τέτοιου μορφώματος είναι κατά το ήμισυ γυναίκες. Αλλά με την άρση των παραγόντων που παράγουν και αναπαράγουν την ανισότητα και εδραιώνουν το ανδρικό πρόσωπο της δημοκρατίας.
Η οικειοποίηση και η ενεργοποίηση από το μαχόμενο υποκείμενο γυναίκα των καθολικών αξιών-ιδεών: ισότητα, δικαιοσύνη, ελευθερία, ιδιαίτερα η πρώτη ως τύπος σχέσης είναι αυτή που καταλύει «την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο» (Karl Marx) και αίρει την κατεξουσίαση φύλου από φύλο. Διότι όπως έλεγε ειρωνικά ο Orwell: δεν μπορεί κάποιοι να είναι ίσοι, αλλά κάποιοι άλλοι να είναι πιο ίσοι από τους άλλους.
Η Κοινωνιολόγος Σούλα  Σταύρου-Αντωνίου είναι πρώην αντιπρόεδρος του συνδέσμου Ελληνίδων επιστημόνων