Συνάγεται και συνεπάγεται

Ένα ζευγάρι λέξεων που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή από όσους ομιλούν και γράφουν τη νέα ελληνική γλώσσα είναι αυτό που συντίθεται από τα ρήματα συνάγεται και συνεπάγεται. Αρκετοί είναι εκείνοι που παρασύρονται από τη συγγενική προέλευση των δύο αυτών σύνθετων ρημάτων (συν + άγεται, συν + επί + άγεται), αντιλαμβάνονται ασαφώς τη μεταξύ τους διάκριση και πέφτουν στην παγίδα της λανθασμένης χρήσης τους.
Στις γραμμές που ακολουθούν θα αποσαφηνίσουμε το σημασιολογικό περιεχόμενο των δύο αυτών ρημάτων, ενώ θα παραθέσουμε, όπως πάντοτε, παραδείγματα ορθής χρήσης τους.
Κατ’ αρχάς, το λόγιο μεταβατικό ρήμα συνάγω έχει την έννοια τού συμπεραίνω, οδηγούμαι σε μια διαπίστωση συνδυάζοντας κάποια δεδομένα:

«Νομίζω ότι ο καθένας μας μπορεί να δει τι συμβαίνει και να συναγάγει τα συμπεράσματά του», «Από όλα όσα ακούστηκαν συνάγω ότι η επίλυση του προβλήματος είναι εξαιρετικά δυσχερής, αν όχι ανέφικτη».

Στην αρχαία ελληνική γλώσσα το συνάγω σήμαινε, μεταξύ άλλων, συναθροίζω, συγκαλώ, ενώνω, συνάπτω, συμφιλιώνω, αλλά και συμπεραίνω, όπως και σήμερα.
Το απρόσωπο ρήμα συνάγεται (πρόθεση συν + ρήμα άγομαι στο γ’ ενικό πρόσωπο) είναι ασφαλώς αμετάβατο (δηλαδή, άνευ αντικειμένου) και σημαίνει εξάγεται, τεκμαίρεται, βγαίνει ως συμπέρασμα, προκύπτει ως συμπέρασμα:

«Από την όλη στάση σου συνάγεται ότι δεν τρέφεις καλά αισθήματα για εκείνον», «Από τα στοιχεία που προσκομίστηκαν στην εισαγγελία συνάγεται ότι δεν έχει τελεστεί κάποια αξιόποινη πράξη», «Από τις δηλώσεις του συνάγεται ότι δεν έχει την πρόθεση να παραιτηθεί».
Από την άλλη πλευρά, το αποθετικό ρήμα συνεπάγομαι είναι μεταβατικό (ως εκ τούτου, ένα αντικείμενο αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα της έννοιάς του), απαντά δε μόνον ως τριτοπρόσωπο (δηλαδή, στο γ’ ενικό πρόσωπο) και μόνο στον ενεστώτα και τον παρατατικό.
Το ρήμα συνεπάγεται σημαίνει επιφέρει, συνεπιφέρει, προκαλεί, έχει ως συνέπεια, αποτέλεσμα ή συνακόλουθο, ισοδυναμεί με:

«Οποιαδήποτε απροσεξία στην οδήγηση συνεπάγεται σοβαρούς κινδύνους», «Η μη έγκαιρη καταβολή της δόσης συνεπάγεται αύξηση του συνολικού οφειλόμενου ποσού», «Άπαντες γνωρίζουν ότι η παραίτησή του συνεπάγεται κύμα αλλαγών στη διοικητική πυραμίδα της εταιρείας», «Ενδεχόμενη άρνηση αποδοχής των θέσεων του προέδρου συνεπάγεται διαγραφή από το κόμμα».
Βάσει όλων των προαναφερθέντων, πρέπει να αποφεύγουμε λάθη όπως τα ακόλουθα:

«Αυτό που σου είπα συνεπάγεται από μια ολόκληρη σειρά συλλογισμών», «Απ’ όσα μου λες συνεπάγεται ότι τα πράγματα καλυτερεύουν».

Και στις δύο αυτές περιπτώσεις το συνεπάγεται πρέπει να αντικατασταθεί από το συνάγεται.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος