(Από Π.Ε.Γρεβενών: Αβδέλα , Βασιλίτσα, Γρεβενά , Μαυρονόρος, Νυμφαίον, Σαμαρίνα,Σιταράς
Π.Ε.Καστοριάς: Αργός Ορεστικό, Βογατσικό , Καστοριά
Π.Ε. Κοζάνης : Αιανή Αναρράχη Αυγερινός Βλάστη Γαλατινή ,Εράτυρα, Κοζάνη , Μεταξά
Νεάπολη Βοΐου , Πολυκάστανο Πεντάλοφος, Πύργοι Εορδαίας , Σέρβια , Σπηλιά,, Σιάτιστα
Π.Ε.Φλώρινας : Αμύνταιο ,Ανώγεια , Κέλλα, Πισοδέρι ,Φλώρινα )
ΠΟΤΕ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ;
22-2-1821 ;
Η ελληνική επανάσταση στη Μολδοβλαχία το 1821 υπήρξε η πρώτη επαναστατική ενέργεια των εξεγερμένων Ελλήνων εις βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, διήρκεσε επί επτά σχεδόν μήνες και έληξε με ήττα των επαναστατών. Πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης της εξέγερσης ήταν ο επικεφαλής της Φιλικής Εταιρείας πρίγκιπας Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο οποίος είχε τη γενική ευθύνη των επιχειρήσεων.
Στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 ο Υψηλάντης επικεφαλής των επαναστατικών δυνάμεων πέρασε τον ποταμό Προύθο και αποβιβάστηκε στα υπό κατάληψη εδάφη, κηρύσσοντας την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Με προκήρυξή του που τιτλοφόρησε «Μάχου υπέρ Πίστεως και Ελπίδος», την οποία εξέδωσε δυο μέρες αργότερα (24 Φεβρουαρίου) στο Ιάσιο, απευθύνθηκε έμμεσα στις ευρωπαϊκές αυλές ταυτόχρονα με την προσπάθειά του να εξυψώσει το ηθικό όλων των υποδούλων Ελλήνων, αφού έκανε λόγο για μια κραταιά δύναμη (υπονοώντας την τσαρική Ρωσία) η οποία σύντομα θα τασσόταν στο πλευρό των εξεγερμένων. Συντάκτης αυτής της προκήρυξης θεωρείται ότι ήταν ο γραμματέας του, Γεώργιος Λασσάνης που γεννήθηκε από την Κοζάνη
23/3/1821 ;
Η απελευθέρωση της Καλαμάτας (23 Μαρτίου 1821) ήταν ένα από τα πρώτα επεισόδια της Επανάστασης του 1821. Μετά από τέχνασμα των Ελλήνων επαναστατών, οι Τούρκοι τους παρέδωσαν την πόλη χωρίς να προβάλλουν αντίσταση
ή 25/3/1821 ;.
Σύμφωνα με τον θρύλο της Αγίας Λαύρας, η Ελληνική Επανάσταση στην Πελοπόννησο ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου 1821, όταν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας στα Καλάβρυτα.
Από τον 19ο αιώνα, ορισμένοι ιστορικοί θεωρούσαν τη διήγηση αυτή φανταστική, πολλοί δε σύγχρονοι δέχονται πως ο θρύλος στερείται ιστορικής βάσης . Διδασκόταν ως γεγονός στα ελληνικά σχολεία μέχρι το 1982, αλλά έχει απαλειφθεί από τα νεότερα βιβλία ιστορίας, στα οποία η 25η Μαρτίου αναφέρεται απλώς ως η καθιερωμένη ημερομηνία εορτασμού της επετείου της Επανάστασης.
Πολλοί ,πάρα πολλοί ! πιστεύουν ότι η παρουσία των Δυτικομακεδόνων ήταν ανύπαρκτη και δεν υπήρχαν παρά ελάχιστοι που συνέβαλλαν σε αυτή την προσπάθεια Μάλιστα είδα κάποιες προσπάθειες σε άρθρα να δικαιολογήσουν την απουσία (που είναι πλασματική ) με το επιχείρημα ότι η περιοχή ήταν απομονωμένη ,υπήρχε μεγάλος αριθμός Τούρκων στρατιωτών λόγω Αλί πασά,ότι κάποιοι επαναπαύτηκαν στον πλούτο που απέκτησαν συναλλασσόμενοι με χώρες που τότε είχαν υψηλό βιοτικό επίπεδο και αλλά παρόμοια
Είναι όμως έτσι ; στην προηγούμενη δημοσίευση είδαμε κόπια ονόματα Δυτικομακεδόνων που συμμετείχαν στην προετοιμασία της επανάστασης (περίπου 40 )στην σημερινή θα σας παρουσιάσουμε περισσότερα από 100 ονόματα ανθρώπων που αγωνίστηκαν στην περίοδο της
Επανάστασης και πολλοί από αυτούς το πλήρωσαν με την ζωή τους δυστυχώς έμειναν στην ανωνυμία εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες που συμμετείχαν σε συγκεκριμένες μάχες που έγιναν κοντά στην Δ. Μακεδονία και κάποιες άλλες μακρυά από αυτή που υπάρχουν αναφορές για την παρουσία τους.
Κάποια από το ονόματα τα βρήκαμε στα Κρατικά αρχεία των ηρώων αγωνιστών της περιόδου 1821 – 1832 κάποια αλλά από πληροφορίες που πήραμε από την βιβλιογραφία που αναφέρεται στην ιστορία πόλεων και χωρίων της περιοχής της Δ. Μακεδονίας
Σίγουρα θα υπάρχουν και αλλά ονόματα ελπίζουμε η προσπάθεια που κάναμε να βρει μιμητές που φέρουν στο φως ονόματα ανθρώπων που αγωνίστηκαν αλλά παρέμεινα άγνωστα.
Τα ονόματα στην σημερινή κατάσταση τα παρουσιάζουμε με αλφαβητική σειρά δίνοντας και το τόπο καταγωγής τους ,στην επόμενη δημοσίευση τα ίδια ονόματα θα τα παρουσιάσουμε κατά το τόπο της καταγωγής τους δίνοντας περισσότερες πληροφορίες για την δράση τους.
ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
1 Αναστασίου Γεώργιος Σιάτιστα 7η τάξη των αξιωματικών
2 Γεωργίου Ιωάννης Μεταξά Κοζάνης
3 Γεωργίου Δημήτριος Σπηλιά Κοζάνης 1793
4 Δημητρίου Ζήσης Καστοριά
5 Ευθυμίου Αδάμης Κοζάνη
6 Ίτζου Γιώργος Πολυκάστανο Κοζάνης
7 Καπλάνης Αθανάσιος Βογατσικό 1790-1821 Σκοτώθηκε στο Χάνι της Γραβιάς
8 Καραγιάννης Καστοριά
9 Καρίτσης Αναστάσιος Καστοριά 7η τάξη των αξιωματικών
10 Λιόλιος Νούσιας Σιατίστα
11 Λιόλιου Γιάννης Κοστάντσικο (Αυγερινός)
12 Μήτσου Στέργιος Μεταξά Κοζάνης
13 Μήτσου Τάσιος Μεταξά Κοζάνης
14 Νικολάου Ναούμ Καστοριά 1799 πολέμησε στο Μεσολόγγι.
15 Παναγιώτου Δήμος Καστοριά μπουλουκτσής
16 Παπαζήσης Μανώλης Kάλλιανη (Αιανή)
17 Ρούσσος Γιώργος Σιάτιστα
18 Σταύρου Βασίλειος Κοστάντσικο (Αυγερινός)
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1821 (Κρατικά αρχεία 1832)
18 Αθανασίου Ζάχος Γρεβενά
19 Αθανασίου Νικόλαος Γρεβενά
20 Δημητρίου Γεώργιος Γρεβενά
21 Ευσταθίου Γεώργιος Γρεβενά 1803
22 Ευσταθίου. Γεώργιος Γρεβενά
23 Ζακαβέλας Νικόλαος Γρεβενά
24 Θωμά Αθανάσιος Βασιλίτσα 1798
25 Καραμήτσος Δημήτριος Γρεβενά 7η τάξη των αξιωματικών
26 Κυρίνης Αθανάσιος Γρεβενά
27 Κυρίνης Δημήτριος Γρεβενά
28 Νικολάου Παναγιώτης Αβδέλα 1801 του 14ου τάγματος
29 Σίμου Νικόλας Γρεβενά 1798 υπαξιωματικός στον αγώνα
30 Τζιόβας Χαρίσης Γρεβενά χιλίαρχος το 1825
31 Τόλιου Κωνσταντίνος Βασιλίτσα 1799
32 Τριανταφύλλου Κώστα Βασιλίτσα
33 Τσάλας Κωνσταντίνος Γρεβενά εκατόνταρχος
34 Φουσέκης Αθανάσιος Βασιλίτσα
35 Χ”Κυρίτσης Στέργιος Αβδέλα 1805
36 Χρήστου Πούλιος Σίτοβο (Σιταράς) 1796
37 Αβραμούλης Σαμαρίνα (+1826) Πολέμησε στο Μεσολόγγι
38 Αγακίδης Διονύσιος Πεντάλοφος
39 Αγγελίνας Φλώρινα
40 Γεωργίου Αναστάσιος Σιάτιστα
41 Γεωργίου Ευθύμιος Νεάπολη Βοΐου 1796
42 Γιολδάσης Σαμαρίνα (+1826) Σκοτώθηκε στο Μεσολόγγι
43 Γιώτσας Βούλης Σαμαρίνα Πολέμησε στο Μανιάκι με τον Παπαφλέσσα
44 Γκριζωπής Μίχας Σαμαρίνα Πολέμησε και σκοτώθηκε στο Μανιάκι
45 Γκριζιώτης Νίκος Σαμαρίνα Πολέμησε στο Μανιάκι με τον Παπαφλέσσα
46 Δημητρίου Παντελής Σιάτιστα Αξιωματικός
47 Ζαφειριού Γεώργιος Νεάπολη Βοΐου
48 Ζήσης Γεώργιος Νεάπολη Βοΐου 1803
49 Ζιάκας Γιαννούλας Μαυρονόρος Γρεβενών 1798 – Αταλάντη 1882
50 Ζιάκας Θεόδωρος Μαυρονόρος Γρεβενών
51 Θεοφάνης Εράτυρα Μητροπολίτης Μαντινείας
52 Θωμά Αθανάσιος Νεάπολη Βοΐου 1798
53 Ιωάννου η Λακοβρίτσας Μιχ. Κοζάνη
54 Καραμήτσος. Δημήτριος Βλάστη Οπλαρχηγός 250 αγωνιστών στην Νάουσα
55 Κασομούλης Κωνσταντίνος Πισοδέρι – Κοζάνη σκοτώθηκε στην Ναουσα
56 Κασομούλης Νικόλαος Κοζάνη – Σιάτιστα Έμπορος
57 Κασομούλης Ιωάννης του Κων/νου
58 Κασομούλης Δημήτριος του Κων/νου σκοτώθηκε στο Μεσσολογγι
59 Κασομούλης Γεώργιος του Κων/νου
60 Κασσανδρινός Λάμπρος Σιάτιστα
61 Κύρκου Γιώργης – Καπετάν Βέτο) Αμύνταιο
62 Κωνσταντινίδης Ναούμης Ιεροπηγή Καστοριάς
63 Λασσάνης Γεώργιος Κοζάνη 1793-1870 Ιερολοχίτης Γραμματέας
του Αλ. Υψηλάντη
64 Μακρής Σαμαρίνα + 1826 πολέμησε στο Μεσολόγγι
65 Μανάκας Ηλίας Σαμαρίνα + 1826 πολέμησε στο Μεσολόγγι
66 Μαράνδος Γεώργιος Κοζάνη
67 Μιχάλη Κωνσταντίνος Νεάπολη Βοΐου 1803
68 Μπαρούτας Νάννος Κοζάνη
69 Μπιζιώτας Αναγνώστης Μεταξάς
70 Μπιζιώτας Γεώργιος Μεταξάς
71 Μπούσιας Μ Σαμαρίνα + 1826 πολέμησε στο Μεσολόγγι
72 Ναουμίδης Κωνσταντίνος Κοζάνη
73 Νεράιδου Αθανάσιος Νεάπολη Βοΐου
74 Νιόπλιος Γεώργιος Σιάτιστα Οπλαρχηγός
75 Ντέμπρελης η Δέβρελης ή Βούλγαρης Γεώργιος Αναρράχη Εορδαίας Οπλαρχηγός
76 Νήτσιος Στέργιος Μεταξάς Κοζάνης
77 Νήτσιος Αναστάσιος (Τάσιος ) Μεταξάς Κοζάνης
78 Οικογένεια Κασομούλη Πισοδέρι
79 Οικογένεια Λίαμπα Πύργοι Εορδαίας
80 Οικογένεια Μίχα Τσίρλη Νυμφαίον
82 Οικογένεια Σιότγκαρα Πύργοι Εορδαίας
83 Παπαγιάννης Γαλατινή
84 Παπαδάμος Πισοδέρι
77 Παπαρέσκας Γεώργιος Καστοριά
78 Παραρέσκας ή Βαρβαρέσκος Ιωάννης Καστοριά (1779 – 1822) Οπλαρχηγός σκοτώθηκε στην
Νάουσα το 1822
85 Ρουσιάδης Γεώργιος Κοζάνη
86 Σαρμανιώτης. Μίχος Σαμαρίνα
87 Σπανός Ευάγγελος Αργός Ορεστικό Οπλαρχήγος σκοτώθηκε σε μάχη
88 Σπανός Στέργιος Αργός Ορεστικό Οπλαρχήγος σκοτώθηκε σε μάχη
83 Σπανού ή Σπανομαρία Μαρία Αργός Ορεστικό Οπλαρχήγος
89 Στάικος από την Κέλλυ Αγωνίστηκε σε πολλές μάχες
90 Συράκος Σαμαρίνα + 1826 πολέμησε στο Μεσολόγγι
91 Σωτηρίου Ζήσης Σέρβια
92 Τζίμος η καπετάν Τζήμας Σαμαρίνα + 1826 πολέμησε στο Μεσολόγγι
93 Τζίνος Δημήτριος Σιάτιστα Ανήκε στην δύναμη του Κολοκοτρώνη, πολέμησε στην
Τριπολιτσά
94 Τιάλιος η Γιάντσος Ιωάννης Κοζάνη
95 Τόλιου Κωνσταντίνος Νεάπολη Βοΐου 1797
96 Τουρούντζιας Νάνος,Ιωάννης Σιάτιστα
97 Τσόντζας Ιωάννης Κοζάνη ~1790-1824 Επικεφαλής 1200 Μακεδόνων στα Ψαρά
98 Φαρμάκης Ιωάννης Βλάστη
99 Φλώρος Μίχος Σαμαρίνα (+1826) Επικεφαλής των 120 Σαμαριναίων κατά την
Πολιορκία του Μεσολογγίου
100 Χατζηκωσταντίνου Εμμανουήλ Κοζάνη
101 Χατζημάτης Ζήσης Σαμαρίνα
102 Ψειραίοι Δεσκάτη Γρεβενών Αρματολοί των Χασίων
ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΣΤΙΣ ΜΑΧΕΣ του 1821 -1932
– Η επανάσταση στην Μολδοβλαχία
Στην επανάσταση που κήρυξε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης δυο προσωπικότητες που διακρίθηκαν δίπλα του από την Δυτική Μακεδονία Γεώργιος Λασσάνη που ήταν ο γραμματέας του και Ιερολοχίτες που συμμετείχε σε μάχες και Ιωάννης Φαρμάκης από την Βλάστη που ήρθε στην Μολδοβλαχία με μια ομάδα μαχητών για να ξεκινήσει η επανάσταση μαζί του και ένα άλλος μεγάλος οπλαρχηγός ο Γεωργάκης Ολύμπιος που ναι μεν δεν ήταν Δυτικομακεδόνας (ήταν από το Λιβάδι Ελλασσόνας ) αλλά μέλη της ομάδος του είχαν στρατολογηθεί και από τα Χάσια στην περιοχή των Σερβίων Κοζάνης Είναι άγνωστα τα ονόματα και αριθμός των μαχητών από την Δ. Μακεδονία αλλά είναι βέβαιο πολλοί έπεσαν στις μάχες που έγιναν εκεί.
– Η μάχη στα στενά της Άρνισσας
Το 1822 ανταρτικά σώματα καταλαμβάνουν τα στενά στην ‘Αρνισσα ανάμεσα στο Βερμιο και στο Καϊμάκτσαλάν για να εμποδίσουν την κάθοδο οθωμανικών στρατευμάτων στη νότια Ελλάδα συμμετείχαν και πολλοί αγωνιστές από γειτονικούς νομούς και κυρίως της Δυτικής Μακεδονίας .
Συμμετέχουν 150 μαχητές από την Κατράνιτσα (Πύργοι Εορδαίας ) και 100 από το γειτονικό Γραμματίκοβο ( Άνω και Κάτω Γραμματικό ) που τότε αποτελούσε οικισμό και βοσκοτόπι της Κατράνιτσας σήμερα ανήκει στην Π.Ε.Πελλας
–Η μάχη της Δόρβας στην Βέροια
Η κήρυξη της επανάστασης στη Νάουσα έγινε στις 20 Φεβρουαρίου 1822.
Ο Γεώργιος Νιόπλιος από την Σιάτιστα υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της διοργάνωσης της συνόδου των οπλαρχηγών στη Μονή Παναγίας Δοβρά έξω από την Βεροιαστις 19 Φεβρουαρίου 1822. Εκεί συμμετείχαν οπλαρχηγοί από τις περιοχές Βοΐου, Κοζάνης, Σερβίων, Εορδαίας, Αλμωπίας, Εδέσσης, Γιαννιτσών, Ημαθίας και Ρουμλουκίου και αποφασίστηκε η συντονισμένη εξέγερση με γενικό αρχηγό τον Αναστάσιο Καρατάσο
– Ψαρά
Ομάδα Δυτικομακεδόνων ανώνυμων μαχητών 1200 με αρχηγό τον Κοζανίτη Νάνο (Ιωάννη ) Τσόντσα και υπαρχηγό Τον Ιωάννη Τουρουντζία αδερφό του Θεοχάρης Τουρουνζία μετέβησαν στα Ψαρά και έπεσαν μαχόμενοι
–Μεσολόγγι
Ο Φλώρος Μίχος ήταν επικεφαλής 130 ατόμων από την Σαμαρίνα
Εκτός των ονομάτων που προαναφέραμε στην πολιορκία πολιορκία του Μεσολογγίου συμμετείχαν
71 Ανώνυμοι από την Σαμαρίνα σκοτώθηκαν στην Πολιορκία του Μεσολογγίου
33 Ανώνυμοι από την Σαμαρίνα πολέμησαν και επέζησαν κατά την έξοδο του Μεσσλογγίου
Άγνωστος ο αριθμός αρματολών των Χασίων από την Δεσκάτη Γρεβενών
Στην πολιορκία του Μεσολογγίου βρέθηκαν και οι Νικόλαος Κασομούλης μα τα αδέρφια του Δημήτριο και Γεώργιο Συνέταξε την απόφαση της εξόδου καθ’ υπαγόρευση του Επισκόπου Ρωγών Ιωσηφ, Κατά την έξοδο τραυματίστηκε θανάσιμα ο αδερφός του, Δημήτριος
–Μάχη της Νάουσας της Νάουσας
Ο Καραμήτσος. Δημήτριος από την Βλάστη Οπλαρχηγός συμμετείχε με 250 αγωνιστές από την Δ. Μακεδονία μαζί του και μέλη της οικογενείας Κασομούλη όπου ο πατέρας του Νικόλαου Κασομούλη πολιορκήθηκε στενά μέσα σ’ ένα μικρό σπίτι και σκοτώθηκε μετά από ηρωική αντίσταση. Και ο αδερφός του Κασομούλης Ιωάννης που διεσώθει και κατέβηκε στην Νότια Ελλάδα λαμβάνοντας μέρος και σε άλλες μάχες .
Στην εξέγερση της Νάουσας συμμετείχε ο Κατρανιτσιώτης οπλαρχηγός Δημήτριος Σιουγκάρας με τα τέσσερα αδέλφια του και 45 Κατρανιτσιώτες μαχητές
– Στην μάχη της Αλαμάνας με τον Αθ. Διάκο και σε μάχη με τον Μ..Μπότσαρη συμμετείχαν Φλωρινιώτες .
Οι Στρεμπενιώτες (Ανώγεια Αμύνταιου ) συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και πολλοί μετέβησαν στην νότια Ελλάδα για να συνεχίσουν τον αγώνα.
Επίσης Στρεμπενίωτες αγωνίστηκαν στο σώμα του Μάρκου Μπότσαρη καθώς και στο πλευρό του Αθανάσιου Διάκοι στην Μάχη της Αλαμάνας
— Η μάχη του Ολύμπου
Η περιοχή του Ολύμπου, στην οποία υπήρχαν πολλοί κλέφτες και αρματολοί
δεν επαναστάτησε το 1821, όπως έκαναν τα άλλα τμήματα της χώρας μας, αλλά το 1822. Η επανάσταση στον Όλυμπο οργανώθηκε από τον Δυτικομακεδόνα Νικόλαο Κασομούλη.
Περισσότερες λεπτομέρειες για τους Δυτικομακεδόνες αγωνιστές και τις μάχες που συμμετείχαν σε λίγες ημέρες
