Τι αλλάζει στα τεκμήρια διαβίωσης

Τη μείωσή τους κατά 30% από το 2025 έχουν θέσει ως στόχο τα στελέχη του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Το ελάχιστο τεκμήριο για τον άγαμο θα υποχωρήσει στα 2.100 ευρώ, από 3.000 ευρώ που είναι σήμερα. Ποιες παρεμβάσεις δρομολογούνται στα τεκμήρια για κατοικίες, αυτοκίνητα και σκάφη αναψυχής. Ποιες κατηγορίες ελεύθερων επαγγελματιών εξετάζεται να εξαιρεθούν από το νέο καθεστώς φορολόγησης που έχει θέσει σε δημόσια διαβούλευση η κυβέρνηση.
Της ΣΙΣΣΥΣ ΣΤΑΥΡΟΠΙΕΡΡΑΚΟΥ – ΠΗΓΗ: RealnewsΤον σχεδιασμό για τη μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30% μεσοσταθμικά από την 1η/1/2025 αλλά και τα νέα τεκμήρια που πιθανότατα θα διαδεχθούν το σημερινό καθεστώς, το οποίο θεωρείται ξεπερασμένο, ξεκινά το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Ηδη εγκρίθηκε η πίστωση δαπάνης στον Προϋπολογισμό του 2024 για την καταγραφή, την επικαιροποίηση και την αναβάθμιση της δομής τεκμηρίων διαβίωσης, που θα βοηθήσουν στη λήψη των τελικών αποφάσεων. Σήμερα, ακόμα και για κάποιον που δεν έχει εισοδήματα, η εφορία υπολογίζει ελάχιστο ποσό διαβίωσης.

Για κάθε φορολογούμενο ο οποίος απέκτησε εισόδημα από οποιαδήποτε πηγή, η νομοθεσία σήμερα προβλέπει ότι ισχύει ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης. Στελέχη του οικονομικού επιτελείου αναφέρουν ότι στόχος είναι να υπάρξει ένα δικαιότερο σύστημα, που δεν θα οδηγεί πολίτες με πολύ χαμηλά εισοδήματα να πληρώνουν φόρους εισοδήματος, δυσανάλογα υψηλούς για τις πραγματικές τους απολαβές. Αλλωστε, τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι οι περισσότεροι φορολογούμενοι που πιάνονται στην παγίδα των τεκμηρίων διαβίωσης δεν είναι οι «επαγγελματίες» φοροφυγάδες, αλλά μισθωτοί και συνταξιούχοι κυρίως με χαμηλά εισοδήματα, που πληρώνουν έξτρα φόρους επειδή διαμένουν σε ιδιόκτητη ή μισθωμένη κατοικία και έχουν ένα αυτοκίνητο. Ταυτόχρονα, εξετάζεται να γίνουν παρεμβάσεις και στη νομοθεσία για τον τρόπο κάλυψης των τεκμηρίων διαβίωσης, στο πλαίσιο των προσπαθειών για εξορθολογισμό και απλοποίηση του φορολογικού συστήματος. Οι όποιες αλλαγές αποφασιστούν στους κανόνες που αφορούν την κάλυψη των τεκμηρίων θα εφαρμοστούν παράλληλα με τη μεσοσταθμική μείωσή τους.

Οι αλλαγές

Τα τεκμήρια διαβίωσης θα διατηρηθούν μέχρι και το τέλος του 2024 και θα μειωθούν το 2025. Οπως αναφέρουν φοροτεχνικοί, το «κορεμα» των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30% μεσοσταθμικά σημαίνει ότι το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης θα μειωθεί:

– Από 3.000 ευρώ σε 2.100 ευρώ για τον άγαμο ή έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης που έχει επιλέξει να υποβάλει τη δήλωσή του χωριστά από την σύζυγο ή τον σύζυγο ή το έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης.

– Από 2.500 ευρώ σε 1.750 ευρώ, αν είναι έγγαμος ή έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης και έχει επιλέξει να υποβάλει κοινή δήλωση με την ή τον σύζυγο ή με το έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης.

Παράλληλα, σχεδιάζεται να υπάρξουν αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των τεκμηρίων διαβίωσης για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα και σκάφη αναψυχής. Οι κλίμακες προσδιορισμού των ποσών των τεκμηρίων θα αναμορφωθούν προκειμένου να γίνουν πιο δίκαια. Στο ίδιο πλαίσιο, θα τεθεί υπό εξέταση το άρθρο 34 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, το οποίο ορίζει ότι οι φορολογούμενοι μπορούν να καλύψουν την όποια πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος προκύπτει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων, επικαλούμενοι εισοδήματα και έσοδα δηλωθέντα ακόμα και πριν από πάρα πολλά χρόνια. Πρόκειται για τη λεγόμενη ανάλωση κεφαλαίου, μέσω της οποίας οι φορολογούμενοι μπορούν να επικαλούνται εισοδήματα παρελθόντων ετών για να καλύπτουν μεγάλες διαφορές τεκμηρίων και να αποφεύγουν την πληρωμή φόρων.

Τι ισχύει σήμερα

Σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία, τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης είναι τα ακόλουθα:

– Το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης ανέρχεται σε 3.000 ευρώ για άγαμο ή έγγαμο που έχει επιλέξει να υποβάλει τη δήλωσή του χωριστά από την σύζυγο ή τον σύζυγο και 2.500 ευρώ για έγγαμο που έχει επιλέξει να υποβάλει κοινή δήλωση με την ή τον σύζυγο.

– Τεκμήριο κατοικίας. Το τεκμήριο διαβίωσης για την κύρια κατοικία που δηλώνει ο φορολογούμενος υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της:

– Κύριοι χώροι μέχρι και 80 τ.μ., 40 ευρώ ανά τ.μ.

– Από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ., 65 ευρώ ανά τ.μ.

– Από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ., 110 ευρώ ανά τ.μ.

– Από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ., 200 ευρώ ανά τ.μ.

– Από 301 τ.μ. και άνω, 400 ευρώ ανά τ.μ.

– Τεκμήριο Ι.Χ. αυτοκινήτου. Τα τεκμήρια διαβίωσης για τα επιβατικά Ι.Χ. αυτοκίνητα που κατέχουν οι φορολογούμενοι υπολογίζονται ως εξής:

– Για αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε. ισχύει τεκμήριο 4.000 ευρώ.

– Για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.

– Για αυτοκίνητα άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε., προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.

Ακόμα, τεκμήρια αποτελούν τα σκάφη αναψυχής, οι πισίνες, τα αεροσκάφη, τα δίδακτρα, τα δάνεια και οι κάρτες.

Στην… απόχη

Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων έδειξαν ότι:

– 1.748.934 πολίτες φορολογήθηκαν με βάση τα περιουσιακά στοιχεία -όπως ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, πισίνες- και όχι με βάση το δηλωθέν εισόδημα. Το συνολικό φορολογητέο εισόδημα για τους συγκεκριμένους φορολογουμένους αυξήθηκε κατά 5,96 δισ. ευρώ και διαμορφώθηκε στα 9,03 δισ. ευρώ, έναντι 3,07 δισ. ευρώ που εμφάνισαν στις φορολογικές τους δηλώσεις.

– 571.088 μισθωτοί, αν και δήλωσαν στη φορολογική τους δήλωση εισοδήματα ύψους 1,319 δισ. ευρώ, φορολογήθηκαν για εισοδήματα 2,881 δισ. ευρώ, καθώς με την εφαρμογή των τεκμηρίων προστέθηκαν εισοδήματα ύψους 1,561 δισ. ευρώ.

– 542.463 συνταξιούχοι δήλωσαν εισοδήματα 1,085 δισ. ευρώ. Ωστόσο, φορολογήθηκανγια εισοδήματα 1,560 δισ. ευρώ λόγω τεκμηρίων και πλήρωσαν επιπλέον φόρο για εισοδήματα που συνολικά ανήλθαν σε 2,645 δισ. ευρώ.

Ποιοι θα εξαιρεθούν από το νέο καθεστώς φορολόγησης

Σε περιορισμένες αλλαγές αναμένεται να προχωρήσει το οικονομικό επιτελείο, μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης του νομοσχεδίου

Σε περιορισμένες αλλά στοχευμένες αλλαγές στο νέο καθεστώς φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, που δεν θα θίγουν τη βασική φιλοσοφία της καθιέρωσης ελάχιστου τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος, αναμένεται να προχωρήσει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης του νομοσχεδίου. Το νομοσχέδιο θα τεθεί πιθανότατα σήμερα σε δημόσια διαβούλευση και το οικονομικό επιτελείο αναμένει τις παρατηρήσεις φορέων και πολιτών, προκειμένου να καταλήξει στις μίνι παρεμβάσεις στις οποίες θα προχωρήσει και θα έχουν στόχο να αποφευχθούν αδικαιολόγητες επιβαρύνσεις για ορισμένους επαγγελματίες.

Οπως υπογραμμίζουν κυβερνητικά στελέχη, δεν πρόκειται να υπάρξουν μεταβολές στα κριτήρια προσδιορισμού του τεκμαρτού εισοδήματος για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αλλά μόνο σε επιμέρους παραμέτρους, που αφορούν εξαιρέσεις και εκπτώσεις από το νέο φορολογικό πλαίσιο.

«Είμαστε ανοιχτοί στον διάλογο, αλλά, το ξαναλέω, η κεντρική φιλοσοφία αυτού του εγχειρήματος είναι για εμάς προτεραιότητα. Και το ξαναλέω, το τονίζω, το επαναλαμβάνω, ούτε υπάρχει στοχοποίηση των ελεύθερων επαγγελματιών, ούτε υπάρχει καμία κόντρα», τόνισε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης. Η κυβέρνηση εξακολουθεί να επιμένει στην ανάγκη αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής των ελεύθερων επαγγελματιών, αφού ο μέσος μισθωτός πληρώνει μεγαλύτερο φόρο ετησίως στο κράτος από το 85% των ελεύθερων επαγγελματιών που δηλώνουν εισοδήματα αμιγώς από το ελεύθερο επάγγελμα. Το 85% αυτών δηλώνει ετήσιο εισόδημα κάτω από τα 10.000 ευρώ και ο μέσος φόρος εισοδήματος που εισπράττει το κράτος από αυτούς (425.000 επαγγελματίες) είναι μόλις 217 ευρώ ετησίως (ή 867 ευρώ μαζί με το τέλος επιτηδεύματος), ενώ το 54% των αμιγώς ελεύθερων επαγγελματιών χωρίς άλλα εισοδήματα δηλώνει μηδενικά έσοδα.

Στο τραπέζι

Τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου εξετάζουν μια σειρά εξαιρέσεων για ορισμένες κατηγορίες, οι οποίες θα πρέπει να φορολογηθούν για τη χρήση του 2023 με τον νέο τεκμαρτό τρόπο που προβλέπει ελάχιστο φορολογητέο ποσό 10.920 ευρώ, το οποίο φτάνει έως τα 14.196 ευρώ. Πρόκειται για:

– Συνταξιούχους που για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους συνεχίζουν να ασκούν το επάγγελμά τους.

– Ελεύθερους επαγγελματίες άνω των 65 ετών, με την προϋπόθεση ότι ασκούν το επάγγελμα την τελευταία δεκαετία.

– Επαγγελματίες που επλήγησαν από τις πρόσφατες πλημμύρες και τις πυρκαγιές του καλοκαιρού. Γι’ αυτή την ομάδα προτείνεται είτε απαλλαγή από το νέο καθεστώς φορολόγησης μόνο για το 2024 είτε αναλογικός υπολογισμός του ελάχιστου καθαρού εισοδήματος για τους μήνες της κανονικής τους λειτουργίας.

– Επαγγελματίες που πωλούν τα προϊόντα τους, είτε σε στεγασμένα καταστήματα, είτε σε υπαίθριες λαϊκές αγορές, είτε ως πλανόδιοι.

Επίσης:

– Προτείνεται να υπάρξει ειδική μέριμνα, είτε για ζευγάρια ελεύθερων επαγγελματιών, είτε για οικογένειες που ένας εκ των δύο συζύγων έχει υψηλό φορολογητέο εισόδημα 40.000 ευρώ και ο άλλος χαμηλό, ώστε να συνυπολογίζονται και να θεωρείται ότι έχει καλυφθεί το τεκμήριο.

– Στο μικροσκόπιο έχει τεθεί, χωρίς να έχει ληφθεί ακόμα απόφαση, το καθεστώς φορολόγησης που θα ισχύει για τους ιδιοκτήτες οι οποίοι διαθέτουν σε ψηφιακή πλατφόρμα τρία ή περισσότερα προς εκμίσθωση/υπεκμίσθωση για σκοπούς βραχυχρόνιας μίσθωσης ακίνητα και υποχρεούνται σε έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Υπενθυμίζεται ότι οι μισθωτοί που έχουν παράλληλα και μπλοκ παροχής υπηρεσιών δεν θα υποχρεωθούν να προσαρμοστούν στο νέο σύστημα φορολόγησης. Ομως, για τους συγκεκριμένους φορολογουμένους δεν θα προβλέπεται μείωση έως 50% στο τέλος επιτηδεύματος και θα πρέπει να περιμένουν έως το 2025 για να γλιτώσουν από τον φόρο αυτόν, αφού τότε η κυβέρνηση σχεδιάζει να καταργήσει οριστικά το τέλος επιτηδεύματος. Επίσης, υπάρχει εισήγηση για ικανοποίηση κάποιων αιτημάτων του νομικού κόσμου, όπως η υποχρεωτική παράσταση στα συμβόλαια και η αύξηση στα ποσά γραμματίων, χωρίς όμως να έχουν «κλειδώσει».

Οι μεγαλύτερες αντιδράσεις

Οι αλλαγές στη φορολογία έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από τους θιγόμενους κλάδους. Το «κίνημα της γραβάτας» δηλώνει ξανά την παρουσία του, αφού οι δικηγόροι δηλώνουν πως «η αντίδρασή μας θα είναι έντονη, μαζική, διαρκής και στοχευμένη». Στο πλαίσιο αυτό, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, που από την περασμένη Πέμπτη απέχει από όλες τις δίκες συμφερόντων του ελληνικού Δημοσίου και των ΝΠΔΔ του στενού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, ενώπιον πολιτικών, ποινικών και διοικητικών δικαστηρίων υποστηρίζει πως «η κυβέρνηση με την εισαγωγή τεκμαρτού φορολογητέου εισοδήματος, στο όνομα της δήθεν καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, στην πραγματικότητα “κλείνει το μάτι” στη φοροδιαφυγή των μεγάλων εισοδημάτων, υιοθετώντας την πρακτική “καλύτερα λίγα από πολλούς, παρά πολλά από λίγους”. Στην κατεύθυνση αυτή, χαρακτηρίζει, συλλήβδην, ως φοροφυγάδες το σύνολο των ελεύθερων επαγγελματιών και επιστημόνων και πλήττει αποφασιστικά τη μεσαία τάξη, τον κορμό της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας». Και προσθέτει: «Η κυβέρνηση αγνοεί επιδεικτικά το γεγονός ότι οι δικηγόροι είναι η μόνη κατηγορία ελεύθερων επαγγελματιών και επιστημόνων που προκαταβάλλει φόρο, ασφαλιστικές εισφορές και ΦΠΑ για την αμοιβή τους, μέσω των γραμματίων προείσπραξης. Ενδεικτικά αναφέρουμεότι για το έτος 2022 οι δικηγόροι προκατέβαλαν ποσό 30.040.525 ευρώ για φόρο, ποσό 42.391.509 ευρώ για ασφαλιστικές εισφορές και ποσό 48.908.146 ευρώ για αναλογούντα ΦΠΑ», τονίζεται στην ανακοίνωση του Συλλόγου, που ήδη ετοιμάζει κινητοποιήσεις.

Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Γιώργος Καρανίκας ζήτησε από το οικονομικό επιτελείο την εξαίρεση του λιανεμπορίου από τα νέα τεκμήρια φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, υπογραμμίζοντας πως η αυθαίρετη κατηγορία ότι οι Ελληνες έμποροι είναι «εκ συστήματος φοροφυγάδες» δεν είναι αποδεκτή. Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ σημειώνει πως είναι απολύτως λογικό να υπάρχουν χιλιάδες μικρές εμπορικές επιχειρήσεις με πολύ χαμηλά ετήσια καθαρά έσοδα μετά την πανδημία, στην ελληνική αγορά των πολλών «ταχυτήτων» και των μεγάλων ανισοτήτων. Υπενθύμισε πως το εισόδημα των καταναλωτών έχει μειωθεί και μετατοπίζεται συνεχώς από κλάδους όπως η ένδυση/υπόδηση και τα έπιπλα προς τα βασικά είδη διατροφής, ενισχύοντας τους τζίρους των σούπερ μάρκετ. Ηδη από την περασμένη άνοιξη, όπως αναφέρει ο Γ. Καρανίκας, η ετήσια έκθεση ελληνικού εμπορίου του ΙΝΕΜΥ – ΕΣΕΕ είχε αναδείξει την τριπλή παγίδα για τα έσοδα των ΜμΕ του εμπορίου: μειωμένες πωλήσεις, αυξημένο λειτουργικό κόστος και εύθραυστο χρέος, σε περιβάλλον ενεργειακής κρίσης, υψηλών επιτοκίων και αδυναμίας πρόσβασης στη χρηματοδότηση.

Ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργος Καββαθάς επισημαίνει ότι το «νέο φορολογικό νομοσχέδιο στοχοποιεί για ακόμα μία φορά τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις οι οποίες έχουν υποστεί τις μεγαλύτερες συνέπειες από τις συνεχόμενες κρίσεις. Σε μια περίοδο που τα δημόσια έσοδα αυξάνονται, ενώ η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών μειώνεται, λόγω της συνεχώς αυξανόμενης ακρίβειας, η κυβέρνηση εκδήλωσε αιφνιδιαστικά την πρόθεσή της να προχωρήσει σε αύξηση της φορολογίας των ελεύθερων επαγγελματιών. Με πρόσχημα τη φοροδιαφυγή, στοχοποιούνται για ακόμα μία φορά οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις και οι αυτοαπασχολούμενοι. Είναι παραπλανητικό η όποια φοροδιαφυγή υφίσταται να αποδίδεται αποκλειστικά στους ελεύθερους επαγγελματίες».

Επιδόματα που κινδυνεύουν να χαθούν

Το χαμηλό δηλωθέν εισόδημα από τους ελεύθερους επαγγελματίες οδηγούσε στη χορήγηση των επιδομάτων σε περίπου επτά στους δέκα. Με την εφαρμογή του νέου συστήματος, θα χάσουν τον μειωμένο ΕΝΦΙΑ κατά 50%, καθώς και τα επιδόματα στέγασης και τέκνων.

Ειδικότερα:

– ΕΝΦΙΑ: Ο ΕΝΦΙΑ περιορίζεται στο ήμισυ, εφόσον το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα του τελευταίου φορολογικού έτους δεν υπερβαίνει τα 9.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον ή τη σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι επαγγελματίες που απολάμβαναν τη μείωση αυτή θα τη χάσουν.

– Επίδομα στέγασης: Το συνολικό εισόδημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 7.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενο κατά 3.500 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού.

– Επίδομα τέκνων: Το επίδομα παιδιού καταβάλλεται με βάση τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων, το ισοδύναμο οικογενειακό εισόδημα και την κατηγορία του ισοδύναμου οικογενειακού εισοδήματος. Στο νόμο προβλέπονται τρεις κατηγορίες οικογενειακού εισοδήματος. Συγκεκριμένα: Η πρώτη κατηγορία έως 6.000 ευρώ, η δεύτερη από 6.001 ευρώ έως 10.000 ευρώ και η τρίτη: από 10.001 ευρώ έως 15.000 ευρώ. Και σε αυτή την περίπτωση εκτιμάται ότι τουλάχιστον όσοι ανήκουν στην τρίτη κατηγορία θα απολέσουν το επίδομα.