Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε.Δρούγος
Διεθνολόγος-Στρατηγικός Αναλυτής/Ειδικού σε θέματα Παγκόσμιας Ασφάλειας-Τρομοκρατίας
Διαχρονικά το θαλάσσιο και ωκεάνιο περιβάλλον κυριαρχούσε στην στρατηγική σκέψη, στις ευρύτερες διπλωματικές κινήσεις, στο παγκόσμιο εμπόριο, στις μετακινήσεις, στην πολεμολογία καθώς και στις όποιες διακλαδικές στρατιωτικές επιχειρήσεις και αποστολές. Οι ΗΠΑ και στο παρελθόν η Μ.Βρετανία ήσαν και είναι οι κυρίαρχες ναυτικές δυνάμεις του πλανήτη που είτε μέσω της «διπλωματίας των κανονιοφόρων» είτε μέσω ναυτικών ενεργειών παγκόσμιας κλίμακας κυριαρχούσαν και κυριαρχούν ανά τον κόσμο και είχαν και έχουν την πρωτοκαθεδρία στις διεθνείς σχέσεις καθώς και στα θέματα της διεθνούς ασφάλειας και συνεργασίας.(αν το μεταφέραμε και σε ιστορικές περιόδους στην αρχαιότητα η Αθήνα ήταν η αντίστοιχη επικυρίαρχος ναυτική δύναμη).Σε όλους τους πολέμους η θάλασσα και ο έλεγχος των θαλάσσιων γραμμών επικοινωνίας διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο. Ενώ και στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου η Δύση έχοντας την υπεροχή σχεδόν σε όλες τις θάλασσες είχε καταφέρει να περιορίσει κατά πολύ τα όποια Σοβιετικά ανοίγματα προς τους ωκεανούς. Μετά το τέλος του διπολισμού οι Αμερικανοί εξακολουθούν να κυριαρχούν στο ναυτικό περιβάλλον σε όλες τις γωνιές του πλανήτη , αν και η ρεβιζιονιστική πολιτική του Ρώσου προέδρου Πούτιν έχει πραγματοποιήσει σημαντικές προσπάθειες για να καλύψει κάποια κενά.
Στο μεταψυχροπολεμικό και μετασύγχρονο κόσμο μπορεί να μην έχουμε πλέον την παρουσία και ανάπτυξη τεράστιων ναυτικών σχηματισμών, αλλά η παγκοσμιοποίηση, οι νέες τεχνολογίες, η διαφορετική φύση των πολέμων, οι νέες αναδυόμενες ναυτικές δυνάμεις, ο κυβερνοχώρος, τα σύγχρονα ναυτικά δόγματα, και οι πολλαπλές εξελίξεις σε κρίσιμες και «καυτές» γωνιές του πλανήτη έχουνε ενδυναμώσει ακόμα περισσότερο το θαλάσσιο χώρο με αποτέλεσμα σε επίπεδο στρατιωτικό και μη, «το να κυβερνάς τα κύματα» είναι καθοριστικό για επίδειξη ισχύος και παγκόσμιου σεβασμού. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι Αμερικανοί παρά την διαφορετικότητα των απειλών και κινδύνων διατηρούν σε όλα τα μήκη και πλάτη των ωκεανών ναυτικές-αποβατικές δυνάμεις διαφόρων τύπων που είναι έτοιμες να απαντήσουν σε κάθε μορφής κινδύνους και απειλές.
Στην ευρύτερη περιοχή της Ελλάδος , οι ναυτικές δυνάμεις είναι αναβαθμισμένες αφού στις νέες απειλές συμπεριλαμβάνονται η θαλάσσια τρομοκρατία, ασύμμετρες και υβριδικές ενέργειες, η διασπορά όπλων και υλικών μαζικής καταστροφής στο θαλάσσιο περιβάλλον(χημικά-βιολογικά-ραδιολογικά-πυρηνικά), αναδυόμενες πειρατικές ενέργειες, δραστηριοποίηση εγκληματικών οργανώσεων και δικτύων σε ανοικτές και κλειστές θάλασσες, η λαθρομετανάστευση, οι επικίνδυνες και ανεξέλεγκτες κλιματολογικές και φυσικές διαταραχές και οι επιπτώσεις τους κα. Την ίδια στιγμή πολλές χώρες είναι στην φάση της εφαρμογής νέων τακτικών και στρατηγικών δογμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Η ένταση στις σχέσεις της Δύσης με την Μόσχα έχει αναβαθμίσει θαλάσσιες περιοχές όπως την Αρκτική, την Βαλτική, την Μαύρη Θάλασσα , τη ΝΑ Μεσόγειο, ενώ παραμένουν πολύ ψηλά από πλευράς ενεργειακής στρατηγικής σπουδαιότητας ο Κόλπος των πετρελαίων και η Ερυθρά Θάλασσα. Αν μάλιστα «ανοίξουμε »πιο πολύ την γεωγραφική εικόνα παρατηρούμε εδώ και χρόνια μία πολλή επικίνδυνη κατάσταση στη Νότια Σινική Θάλασσα με κίνδυνο πολεμικής σύρραξης ανάμεσα στο Πεκίνο και πολλές χώρες της ΝΑ Ασίας που είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού-Ινδικού Ωκεανού. Πολλά ζητήματα όπως οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες, οι περιοχές αλιείας, η Έρευνα και Διάσωση, το εύρος των χωρικών υδάτων κα είναι σε καθημερινή αναφορά , ενώ μεταξύ τους πολλές χώρες έχουνε διαφορετική ερμηνεία των επιμέρους άρθρων και προεκτάσεων του ισχύοντος Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.
Η επικρατούσα κατάσταση στην Μαύρη Θάλασσα καθώς και στην Ανατολική –Κεντρική Μεσόγειο είναι σε φάση έντονης αστάθειας και εγκυμονούν πολλοί κίνδυνοι για υποτροπή σε διάφορα επίπεδα. . Οι πολεμικές επιχειρήσεις των Ρώσων στην Ανατολική Ουκρανία και η κατάληψη-ενσωμάτωση της Κριμαίας , καθώς και οι χαοτικοί εμφύλιοι πόλεμοι στην Συρία και στην Λιβύη έχουνε προκαλέσει μια κλιμάκωση της στρατικοποίησης στις εν λόγω περιοχές, με την ενεργό παρουσία μεγάλων ναυτικών και αποβατικών δυνάμεων της Ρωσίας, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Στις δύο μάλιστα από τις τρεις περιοχές έχουμε μαζική μετακίνηση πληθυσμών, προσφυγικές ροές , δράση εγκληματικών δικτύων , ως και περιπτώσεις ασύμμετρων επιλογών κατά Δυτικών στόχων όπως οι τζιχαντιστές του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους και των παρακλαδιών της Αλ Κάεντα. Για αυτό ακριβώς το λόγο απαιτείται συλλογική δράση και συνεργασία των παράκτιων κρατών, όσο το δυνατό σύγχρονα δίκτυα πληροφοριών ως και ανταλλαγή τους μεταξύ των υπευθύνων τομέων στα διάφορα κράτη , από κοινού με πολυεθνική –διαλειτουργική αντιμετώπιση των σύγχρονων μεταμοντέρνων απειλών και υβριδικών κινδύνων. Ας μην λησμονούμε ότι μεγάλος αριθμός εμπορικών και άλλων κατηγοριών πλοίων διέρχεται καθημερινά μέσα από αυτές τις θάλασσες και ως εκ τούτου η ναυτική ασφάλεια θα πρέπει να είναι ενισχυμένη και ελεγχόμενη για την ομαλή μετακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων. Αυτό σημάνει και λήψη περαιτέρω μέτρων αποτροπής ως και προστασίας λιμανιών, στενών, εμπορευμάτων με παράλληλη εφαρμογή των διαφόρων διεθνών συμφωνιών και συμβάσεων κατά τρομοκρατίας, πειρατείας, λαθραλιείας και εγκληματικών ενεργειών στο ναυτικό περιβάλλον.
Η Ελλάδα είναι διαχρονικά φύσει γενέσει ναυτική χώρα με τεράστιες δυνατότητες ειδικά στον χώρο του εμπορικού ναυτικού. Ως ναυτική δύναμη στα πλαίσια των δυνατοτήτων της διαχρονικά έχει επιτελέσει πολύ σημαντικό έργο σε υποστήριξη των εθνικών ως και συμμαχικών συμφερόντων. Λόγω της σφοδρής οικονομικής, κοινωνικής και ανθρωπιστικής κρίσης καλείται πολύπλευρα να συνεχίσει με αμείωτη ένταση να συνεισφέρει. Η Ελληνική εμπορική ναυτιλία είναι εξέχων και παγκόσμιας εμβέλειας κλάδος. Την ίδια στιγμή λόγω της υφής των νέων απειλών από το Γιβραλτάρ μέχρι το Σουέζ και από τις ακτές της Συρίας μέχρι την Κριμαϊκή χερσόνησο σε επίπεδο στρατιωτικό-πληροφοριακό-αποτρεπτικό και συμμαχικό θα πρέπει να διατηρεί ετοιμότητα με άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό ως και σύγχρονους εξοπλισμούς, για την άμεση αντιμετώπιση των όποιων κινδύνων. Γιατί η θάλασσα είναι πάντοτε σύμμαχος στο μυαλό των Ελλήνων αλλά κρύβει και πολλές ορατές και αόρατες απειλές .