ΠΑΛΙΑ ΚΟΖΑΝΙΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ; ”  ΝΤΟΥΝΤΟΥΜ  ΤΣΕΤΣΕΚ” ΄ή  ”ΝΤΟΥΜ ΤΣΕΤΣΕΚ ”   ΔΕΛΦΙΝΙΟ ή ΚΑΠΟΥΤΣΙΝΟΣ -(επιστ ονομασία . Delphinium ajacis ). Μάρθα Στ.Καπλάνογλου Γεωπόνος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στις αυλές της παλιάς Κοζάνης υπήρχαν πολλά φυτά που αν σήμερα  τα αναζητήσουμε με τα παλιά τους ονόματα φοβάμαι ότι δεν θα τα βρούμε .
Επειδή οι παλιοί τα αναπολούν και οι νέοι δεν τα ξέρουν, θα προσπαθήσουμε να τα επαναφέρουμε στην επιφάνεια δίνοντας όσες περισσότερες πληροφορίες μπορούμε.
Ένα από αυτά ήταν και  το Ντουτούμ-Τσετσέκ ή Ντουμ -Τσετσέκι που η επιστημονική του ονομασία είναι Delfinium s.p και οι πιο γνωστές κοινές ονομασίες  Δελφίνιο ,Καπουτσίνος,Ψειροβότανο..
ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Ανήκει στην οικογένεια  Ranunculaceae και το επιστημονικό όνομα είναι  Delphinium sp.
ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Φυτό ετήσιο  ή διετές  με μεγάλες όρθιες ταξιανθίες     . Ιδανικό  για παρτέρι, μπορντούρα και γλάστρα. Κατάλληλο  για πλήρη έκθεση στον ήλιο
*Φυτό . Ύψος 30-120 εκατοστά
*Άνθη
Έχει και πλούσια ανθοφορία. Τα άνθη του είναι πολύχρωμα και φυτρώνουν πολλά μαζί
Τα άνθη, συνήθως διπλά, φέρονται στο άκρο των ανθικών στελεχών, σε ταξιανθίες τύπου στάχεις, με μεγάλη ποικιλία χρωμάτων. Τα συνηθέστερα χρώματα είναι το πορφυρό, το ρόδινο, το σκούρο και ανοικτό κυανό, το ιώδες και το λευκό. Ανθίζει συνήθως όψιμα κατά τον Μάιο – Ιούνιο.
*Φύλλα  Τα φύλλα έχουν  σχήμα παλάμης φύλλα λεπτά, σχισμένα σε πέντε συνήθως λωρίδες , με ανάλαφρη και πολύ λεπτή εμφάνιση.
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
* Έδαφος.
Ευδοκιμεί σε  ελαφριά  βαθιά ,μέτρια υγρά, γόνιμα εδάφη
*Κλίμα
Θέλει ζεστές και  ηλιόλουστες θέσεις προστατευμένες από τους δυνατούς ανέμους ς . .Αντέχει στην ξηρασία και στις παραθαλάσσιες περιοχές.
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ
Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με σπόρο Η συλλογή του είναι εύκολη, αν το φθινόπωρο δεν κοπούν οι ανθισμένες ταξιανθίες και αφεθούν επάνω στο φυτό να δεχθούν χαμηλές θερμοκρασίες  συλλέγονται οι σπόροι και διατηρούνται σε πάνινα σακουλάκια
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
. Στη χώρα μας αυτοφυή , συναντούμε 12 είδη αυτού του γένους όπως το Δελφίνιο του Αίαντος (που συναντάται στον Πάρνωνα της Κυνουρίας και ονομάζεται κοινώς Καπουτσίνος, Αγριολινάρι του βουνού και Σπειρονέλλα), το Δελφίνιον το θεριστικόν που ονομάζεται και άνθος του έρωτος ή βοτάνι του καρδινάλιου.
Τo διακοσμητικό  Delphinium ajacis είναι σχεδόν μονόκλωνο, ενώ το Delphinium consolida είναι πολύκλαδο
ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ
Το κόψιμο των υπερώριμων λουλουδιών παρατείνει την ανθοφορία.
Αφαιρούμε μέρος των ανθέων, ώστε να έχουμε μεγαλύτερες ταξιανθίες. Φυτεύονται σε συνθέσεις και ομάδες. Τα άνθη τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως δρεπτά.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Έχει ιατροφαρμακευτικές ιδιότητες χρησιμοποιούμενο όμως  σε μικρές ποσότητες και δίνει εξαιρετικά θεραπευτικά αποτελέσματα.
Από πολύ παλιά, χρησιμοποιούνταν οι κοπανισμένοι σπόροι του φυτού σαν αλοιφή ενάντια στις ψείρες, στην ψωρίαση κτλ.
Σήμερα οι σπόροι αυτοί χρησιμοποιούνται σαν “βάμμα” για επαλείψεις κατά των εκζεμάτων, αλλά και ενάντια σε νευραλγίες και πονόδοντους.
Ακόμη με τα φύλλα φτιάχνουμε αφέψημα που κάνει καλό στο άσθμα και στα χαλασμένα δόντια.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Το Δελφίνιo όταν χρησιμοποιηθεί για φαρμακευτικούς σκοπούς λάθος και σε μεγάλες δόσεις μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα .
Καλόν είναι πριν από την χρήση του να ληφθεί η γνώμη ενός ειδικού  επιστήμονα γιατρού ή φαρμακοποιού.
ΧΡΗΣΕΙΣ
Κατάλληλο για ψηλά παρτέρια, περβάζια και για να δώσει χρώμα σε μεμονωμένα σημεία, αλλά και για κομμένα λουλούδια. Σε κήπους, σε ομαδική φύτευση, σε ανθώνες και ως περιμετρική φύτευση σε σημεία ή δέντρα που θέλουμε να αναδείξουμε.