Ιησούς Χριστός και Σωκράτης (Ηλ. Μάρκου)

–       Γέροντα, ο σοφός Σωκράτης – μια και τον ανέφερες – θα μπορούσε ως δάσκαλος να συγκριθεί με τον δάσκαλο Χριστό;

     Συγχωρέστε με που σας κάνω τόσο άγαρμπα αυτή την ερώτηση και ίσως θεωρηθεί προσβλητική για το πρόσωπό σας, την ιδιότητα και το σχήμα σας, αλλά μου βγήκε αυθόρμητα τούτη τη στιγμή στο άκουσμα του ονόματος του Σωκράτη. Δε σου κρύβω δε, πως μας απασχόλησε σαν ερώτημα και στην παρέα με τους φίλους και συμφοιτητές μου, αλλά άκρη δεν βρήκαμε και ούτε καταλήξαμε κάπου, αφού καθένας είχε τις δικές του απόψεις. Τα δεδομένα δε, που είχαμε στο τραπέζι της συζήτησης ήταν: Υπήρξαν και οι δύο δάσκαλοι, δεν άφησαν και οι δύο γραπτά κείμενα και ότι μαθαίνουμε γι αυτούς είναι από άλλους που έγραψαν για τη ζωή και το έργο τους, και οι δύο επίσης χρησιμοποίησαν για τη διάδοση της διδασκαλίας τους μαθητές, και τέλος, και οι δύο πέθαναν για τις ιδέες και τα πιστεύω τους.

–      Αμάν, ευλογημένε, αν ήξερα ότι θα έμπαινες σε τέτοιους πειρασμούς, θα απέφευγα να αναφερθώ στο Σωκράτη, αλλά μια που μπήκαμε σ΄αυτή τη διαδικασία, σου δίνω μια συμβουλή και άμα θέλεις μπορείς να την τηρείς στη ζωή σου. Σε λογισμούς που μας πειράζουν, καλό είναι να αφουγκραζόμαστε τη φωνή της ψυχής μας, της συνειδήσεώς μας, γιατί είναι η μόνη που θα μας βοηθήσει  για  να τους αντιμετωπίσουμε. Στην ιστορία της ανθρωπότητας, από την αρχαιότητα και μέχρι σήμερα, έκαναν αισθητή την παρουσία τους πολλές ισχυρές προσωπικότητες, μεγάλες φυσιογνωμίες του πνεύματος, άνθρωποι που έκαναν υψηλές πτήσεις στον ουρανό της γνώσης και της επιστήμης, αλλά και της ηθικής, μεταξύ των οποίων και ο Σωκράτης, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης. Απάντησέ μου όμως ειλικρινά: Στο άκουσμα αυτών των ονομάτων και στο άκουσμα του ονόματος του Ιησού Χριστού αισθάνεσαι το ίδιο σκίρτημα μέσα σου ή ακούς τους ίδιους ψιθύρους απ΄τη συνείδησή σου;

 Σίγουρα όχι. Η εμφάνιση του Χριστού στον κόσμο, παιδί μου, είναι γεγονός μοναδικό και ιστορικά ανεπανάληπτο.

        Η διδασκαλία του πρωτακούστηκε σε μια γωνιά της γης, όπου κατοικούσε ένας μικρός και μισητός λαός, αλλά πολύ σύντομα διαδόθηκε σε όλον τον κόσμο, και δεν ενθουσίασε κάποιους μόνον και για λίγα χρόνια, αλλά πολλούς και για πάντα. Μέσα σε λίγα χρόνια κυριάρχησε στον πνευματικό και διανοητικό βίο της ανθρωπότητας και μέχρι σήμερα ο Χριστός παραμένει το μοναδικό Πρόσωπο, αφού δεν υπήρξε άλλο, πριν ή μετά (προκάτοχος ή διάδοχος), ισάξιο Αυτού. Τι είδους, λοιπόν, σύγκριση θα μπορούσε να γίνει με το Σωκράτη;

       Για να μη θεωρηθεί, όμως, πως υπεκφεύγω και προσπερνώ τις λογικοφανείς απορίες σου δίχως απάντηση, θα μπω σ΄αυτή την άχαρη διαδικασία της συζήτησης που είχες με τους φίλους σου.

    Ο Σωκράτης, απ΄ότι γνωρίζουμε παρέμεινε μέχρι τέλους σταθερός στις ιδέες του και θυσιάστηκε γι αυτές, αλλά όλα αυτά τα έκανε στα περιορισμένα πλαίσια του ενδιαφέροντός του μόνο για τους συμπολίτες του, τους Αθηναίους. Με την αρετή που διδάσκει, την αγάπη και όλες τις άλλες αξίες της ζωής, απευθύνεται στους κατοίκους της γενέτειράς του, της πόλης των Αθηνών, ενώ και η ηθική του επικεντρώνεται στην άσκηση των καθηκόντων του, ως πολίτη, σε αντίθεση με την ηθική του Χριστού που απευθύνεται σε όλη την ανθρωπότητα, σε όλους τους ανθρώπους και στοχεύει στην αναγέννηση της ψυχής τους.

     Για το Σωκράτη, η υπακοή στους νόμους της πολιτείας είναι το ύψιστο καθήκον, ενώ το δίκαιο με το νόμιμο είναι συνώνυμα. Κι αν θέλεις να προχωρήσω στην προσωπική μου εκτίμηση, η φιλοσοφία του Σωκράτη στις βασικές της αρχές ταυτίζεται με τη σοφιστική, όσο κι αν αυτό ξενίζει κάποιους, αφού και οι δύο εξαντλούν το ενδιαφέρον τους στη μάθηση και κατ΄επέκταση στην προκοπή της πολιτείας. Μάλιστα στις γνώσεις της φυσικής θεωρίας αποδίδουν κάποια σχετική αξία και σημασία μόνον, όταν εξυπηρετούν τη ζωή του ανθρώπου και μέσα στα συγκεκριμένα κοινωνικά όρια.

Ηλίας  Κ  Μάρκου

 iliaskmarkou@yahoo.gr