Λιμνίο Πυξού Πρεσπών

Στη σκιά των φημισμένων βιοτόπων των Πρεσπών βρίσκεται μια μικρή, φυσική υδατοσυλλογή που προσφέρει μια όμορφη και γρήγορη εξερεύνηση στη μέση ενός μαγικού δάσους βελανιδιών. Πρόκειται για ένα μικρό, ανώνυμο λιμνίο, με μόνιμη παρουσία νερού, κρυμμένο πίσω από ένα λοφάκι και σχεδόν πάνω στον κεντρικό δρόμο που ενώνει τα χωριά Πύλη και Βροντερό της περιοχής των Πρεσπών. Το λιμνίο βρίσκεται σε υψόμετρο 950 μέτρων στο πέρασμα που χωρίζει τα βουνά του Ντέβα και του Βροντερού, ενώ λίγο πιο δυτικά υψώνεται η κορφή Μέγα στα 1.314 μέτρα. Το λιμνίο απλώνεται σε μια μέγιστη έκταση περίπου 350 τετραγωνικών μέτρων και έχει μία περίμετρο που φτάνει τα 80 μέτρα. Κατά την διάρκεια του χειμώνα ακόμα και χωρίς να έχει πέσει χιόνι η επιφάνεια του λιμνίου παγώνει. Κοντά στη μικρή λίμνη βρισκόταν το, εγκαταλειμμένο πλέον, χωριό Πυξός και λίγες δεκάδες μέτρα πιο βόρεια απλώνονται ανάμεσα σε λόφους οι μικροί λόγγοι με τα χορτολίβαδα που ακόμα και σήμερα ονομάζονται «Μαντριά Πυξού». Ο Πυξός, που πήρε το όνομα του από τον θάμνο πυξός ή πυξάρι (Buxus sempervirens), ονομαζόταν παλαιότερα Ράχοβα ή Ορέχοβο και η ιστορία της περιοχής είναι εκ διαμέτρου ειδυλλιακή από την σημερινή, γαλήνια εικόνα της φύσης που απλώνεται γύρω της. Ο Πυξός ήταν η τελευταία έδρα της Προσωρινής Κυβέρνησης του Δημοκρατικού Στρατού καθώς εδώ συγκεντρώθηκαν οι αντάρτες μετά τη μάχη του Βιτσίου πριν καταφύγουν προς την Αλβανία. Το χωριό μετά τον Εμφύλιο εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του και τα περισσότερα σπίτια καταστράφηκαν το 1950 από πυρκαγιά. Σήμερα το μόνο κτίριο που διατηρείται είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, χτισμένη το 1910. Η λιμνούλα βρίσκεται σε ένα πυκνό δάσος βελανιδιών και μια στάση για μια μικρή εξερεύνηση επιβάλλεται, ενώ αξίζει να εξερευνήσετε και τα μικρά ξέφωτα με τα αγριόχορτα. Η γύρω περιοχή είναι ένας από τις πιο άγριους και παρθένους τόπους της Ελλάδας και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να συναντήσετε κάποιο θαυμαστό θηλαστικό του δάσους αν παραμείνετε σιωπηλοί.

Γύρω από τη λίμνη απλώνεται ένα πυκνό δάσος από πλατύφυλλες βελανιδιές (Quercus frainetto) και τσερνοβελανιδιές (Quercus cerris), οι οποίες μάλιστα υβριδίζουν μεταξύ τους. Πολύ κοντά απλώνεται και ένα σπάνιο μικτό δάσος από μακεδονικές βελανιδιές (Quercus trojana subsp trojana), αγριοκυπάρισσα (Juniperus excelsa), βουνοκυπάρισσα (Juniperus foetidissima), γάβρους, φτελιές, κρανιές και διάφορα φυλλοβόλα. Στη περιοχή θα συναντήσετε πολλά ακριβοθώρητα είδη φυτών από τα οποία ξεχωρίζει ο Acanthus greuterianus, ένα ιδιαίτερα σπάνιο είδος που απαντάται σε λίγες μόνο περιοχές μεταξύ Ελλάδας, Αλβανία και ΠΓΔΜ. Αξίζει να εξερευνήσετε τα μικρά ξέφωτα ανάμεσα στις βελανιδιές και τα χορτολίβαδα που βρίσκονται κοντά στο λιμνίο, όπου θα συναντήσετε πολλά σπάνια είδη της τοπικής χλωρίδας. Από αυτά τα πιο σημαντικά είδη της γύρω περιοχής είναι η σπάνια κενταύρια Centaurea adamii, το Melampyrum arvense, ο Cynoglottis barrelieri subsp serpentinicola, το Eryngium wiegandii, τα αγριόσκορδα Allium cupani subsp cupani και Allium rhodopeum subsp rhodopeum, ο Carex depauperata, το Erodium absinthoides subsp guicciardii, ο Lathyrus tuberosus, η φριτιλάρια Fritillaria thessala subsp ionica, η Scutellaria orientalis subsp pinnatifida, η Asphodeline lutea και ο Acanthus hungaricus. Η χλωρίδα της περιοχής συμπληρώνεται με είδη, όπως το Galium oreophilum, τα γεράνια Geranium asphodeloides και Geranium macrostylum, η κενταύρια Centaurea triumfettii subsp axillaris, η Bifora radians, η παπαρούνα Papaver albiflorum, η Turgenia latifolia, το Linum austriacum, η Knautia orientalis, ο Lathyrus inconspicuus, το Trifolium leucanthum, η Vicia loiseleurii, η Alkanna pindicola, ο κρόκος Crocus cancellatus subsp mazziaricus, η Linaria peloponnesiaca, η Campanula patula subsp patula και οι ορχιδέες Orchis purpurea, Orchis simia και Ophrys grammica.

Η ορνιθοπανίδα του δάσους περιλαμβάνει πολλά είδη που επισκέπτονται, ιδιαίτερα το καλοκαίρι, το λιμνίο για να δροσιστούν και αν κάνετε την απαραίτητη ησυχία και ξαποστάσετε θα συναντήσετε πολλά μικροπούλια. Από τα αρπακτικά, εδώ ζουν σφηκιάρηδες, γερακίνες, διπλοσάινα, σαΐνια, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, και δεντρογέρακα. Στις μεγαλύτερες σε ηλικία βελανιδιές κάνουν  τις φωλιές τους οι χουχουριστές, ενώ στην γύρω περιοχή ζουν οι σπάνιες δασόκοτες. Από τα μικροπούλια ξεχωρίζουν ο δεντροτσοπανάκος, ο κοκκινοτσιροβάκος, ο βουνοτσιροβάκος, ο θαμνοτσιροβάκος, ο τρυποφράχτης, ο δεντροβάτης, ο καστανολαίμης, η γαλαζοπαπαδίτσα, ο κλειδωνάς, ο καλόγερος, η καστανοπαπαδίτσα, ο αιγίθαλος, ο δεντροσπουργίτης, ο φλώρος, ο σπίνος, η καρδερίνα, το λούγαρο, το σιρλοτσίχλονο, το χρυσοτσίχλονο και το βουνοτσίχλονο. Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται με είδη, όπως ο τσαλαπετεινός, η σταρήθρα, η γερακότσιχλα, η τσίχλα, η κεδρότσιχλα, το τρυγόνι, η φάσσα, η μπεκάτσα, ο αετομάχος, ο κοκκινοκεφαλάς, ο στραβολαίμης, ο βαλκανικός δρυοκολάπτης, ο συκοφάγος και η κίσσα.

Από τα αμφίβια εδώ ζουν σαλαμάνδρες, μακεδονικοί τρίτωνες, φρύνοι, κιτρινομπομπίνες, σβελτοβάτραχοι, γραικοβάτραχοι και βαλκανοβάτραχοι. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει είδη, όπως μεσογειακές χελώνες, κονάκια, σαύρες της Ρούμελης, πρασινόσαυρες, τοιχόσαυρες, σαύρες του Ταύρου, στεφανοφόρους, λαφιάτες του Ασκληπιού, δεντρογαλιές, σαΐτες, νερόφιδα, σπιτόφιδα και οχιές. Το δάσος στο οποίο βρίσκεται το λιμνίο είναι ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια άγριας ζωής των Πρεσπών και εδώ ζουν πολλά από τα μεγάλα θηλαστικά της χώρας μας, όπως οι αρκούδες, οι λύκοι, τα ζαρκάδια, οι αγριόχοιροι, οι αγριόγατες, αλλά και πιο κοινά ζώα του δάσους, όπως οι αλεπούδες, οι ασβοί, οι σκίουροι, οι λαγοί, τα δασοκούναβα, οι νυφίτσες και οι δασομυωξοί.